Jidyszyzm
Z Wikipedii
Jidyszyzm – wyraz, zwrot lub konstrukcja składniowa zapożyczona z języka jidysz używana w mowie potocznej.
Przykłady jidyszyzmów:
- bachor – niegrzeczne dziecko
- bajgiel (bajgla) – rodzaj pieczywa – obecnie popularny w dawnej Galicji
- bajzel – bałagan
- belfer – nauczyciel (pejoratywnie)
- chałat – pierwotnie rodzaj tradycyjnego ubrania żydowskiego – obecnie ubranie kiepskiej jakości
- ciuchy – ubrania
- cymes – pierwotnie rodzaj słodkiej potrawy – obecnie funkcjonuje jako ogólna nazwa szczególnego przysmaku
- ganc – całkiem (z niemieckiego - ganz); też np. ganz egal - wszystko jedno
- geszeft – małe przedsiębiorstwo, interes
- goj – nie-Żyd
- handełes – żydowski handlarz uliczny
- harmider – hałas
- kapcan – golec, gołysz
- kitel – pierwotnie rodzaj tradycyjnego ubrania żydowskiego – obecnie fartuch
- koszerny – zgodny z zasadami koszerności
- maca – rodzaj pieczywa, produkowanego bez drożdży i spożywanego w Paschę
- myszygine – wariat, szaleniec
- plajta – bankructwo
- puryc – w rozumieniu żydowskim dziedzic, panisko; w gwarze przestępczej doświadczony i zuchwały złodziej (za przypisami R. Stillera do zbioru opowiadań S. Wiecheckiego "Skarby w spodniach")
- rejwach – hałas, harmider
- stalunek (obstalunek) – zestaw narzędzi, czynności przygotowacze, również zamówienie czegos np. "obstalowalem sobie nowe buty"
- szmonces – pierwotnie uśmiech – określenie dowcipu (żydowskiego) opartego na grze słów, np. „docenci nie są do pracy, ale do centów (do zarabiania pieniędzy)”
- szalom alejchem – Pokój z Wami
- sztetl – oznacza miasteczko, ale specyficzne, bo zamieszkane prawie wyłącznie przez Żydów
- trefny – nielegalny
Zobacz też: hebraizm, zapożyczenia językowe.
