Jarosław (województwo podkarpackie)

Jarosław (ukr. Ярослав) to miasto i gmina w Polsce w województwie podkarpackim, w powiecie jarosławskim, położone nad Sanem, na pograniczu dwóch krain geograficznych: Doliny Dolnego Sanu i Podgórza Rzeszowskiego. Niegdyś także miasto styku trzech wyznań i trzech kultur: polskiej, ukraińskiej i żydowskiej. Miasto o bogatej tradycji i licznych zabytkach, ważny węzeł szlaków komunikacyjnych i centrum handlowe. W latach 1975-1998 miasto administracyjnie należało do województwa przemyskiego. Według danych z 30 czerwca 2004², miasto miało 40 523 mieszkańców.

Ratusz

Kamienica Orsettich

Kościół Dominikanów

Kościół i klasztor Dominikanów - widok od południa

Cerkiew pw. Przemienienia Pańskiego

Kościół pw. św. Mikołaja i opactwo benedyktynek

[edytuj] Historia miasta

Najstarsze ślady pobytu człowieka w regionie jarosławskim sięgają neolitu. Już w tych odległych czasach rejon Podgórza oraz dolina Sanu były pokryte siecią osad. Świadczą o tym liczne ślady w postaci odnalezionych cmentarzysk, ceramiki, narzędzi, broni. W czasach przedpiastowskich ziemie te zamieszkiwało plemię Lędzian. Po ziemie Lędzian sięgali na przemian władcy Czech, Polski i Rusi. Pierwsze datowane wydarzenia polityczne to zajęcie tych ziem w 981 przez Bolesława Chrobrego a następnie w roku 1031 przez księcia kijowskiego Jarosława Mądrego. Według dawnej tradycji już wtedy książę Jarosław założył tu gród, jednak najstarsze źródła pisane znajdujemy dopiero w roku 1152. Zapiski w kronice ruskiej określają miasto już jako gród warowny, należący do księcia halicko-włodzimierskiego. O pierwszym nadaniu praw miejskich mówi się w roku 1323, jeszcze za czasów ruskich lub w połowie XIV w., po przejęciu tych ziem przez Kazimierza Wielkiego. W pełni udokumentowana lokacja miasta na prawie magdeburskim przez Władysława Opolczyka to rok 1375. Następna znana data to rok 1387, w którym królowa Jadwiga podarowała Jarosław Janowi z Tarnowa herbu Leliwa. W rękach Tarnowskich pozostawał Jarosław prawie do końca XIV w. Następnie przejęli go Odrowążowie, Kostkowie, Ostrogscy, Sieniawscy, Zamojscy, Koniecpolscy, Sobiescy, Sanguszkowie i Czartoryscy. Z rąk tych ostatnich miasto wykupiło się w drugiej połowie XIX w.

[edytuj] Miasto kupców i jarmarków

Jarosław, położony na skrzyżowaniu szlaków handlowych ze Śląska na Ruś i z Gdańska na Węgry a także nad dogodną drogą wodną, jaką był San, miał korzystne warunki rozwoju. Przyczynił się do tego także status miasta prywatnego, którego właściciele zabiegali o prawa i przywileje kupieckie. Znaczącym ośrodkiem handlowym i rzemieślniczym był już na początku XV w. W 1501 r. otrzymał prawo składu, co zmuszało przejeżdżających kupców do zatrzymania się i wystawienia swoich towarów. Największy rozkwit miasta przypada na XVI i XVII wiek. Odbywające się tu jarmarki należały do największych w kraju a nawet w Europie (podobno w XVI w. najbliższy większy jarmark odbywał się we Franfurcie n. Menem). W czasie jarmarków odbywały się sesje Sejmu Czterech Ziem, który był przedstawicielstwem Żydów z Korony. O rozmiarze jarmarku jarosławskiego świadczy liczba przybywających w mieście osób. Liczba ta wynosiła 30 tysięcy, przy liczbie stałych mieszkańców 3 tysiące. Nieliczni z nich zmieścili się w samym mieście, większość nocowała w podmiejskich domostwach lub w namiotach i wozach. Cena za wynajęcie jednej izby w mieście na okres jarmarku (ok. 1 miesiąc) wynosiła 100 - 160 zł. W tym czasie roczny czynsz z trzypiętrowej kamienicy we Lwowie przy Rynku wynosił 330 zł a w bocznej ulicy 150 zł. Wynajem lokali był dla kamieniczników źródłem znaczących zysków. Okres jarmarku był dobrym czasem również dla jarosławskich rzemieślników: piekarzy, rzeźników, piwowarów, krawców, szewców, kowali, stelmachów i innych a także dla biedoty miejskiej. Jarmarki odbywały się trzy razy w roku. Ten największy odbywał się w święto Wniebowzięcia, pozostałe w Popielec i na św. Andrzeja. Tradycje kupieckie przetrwały w Jarosławiu do dziś (co roku w czerwcu odbywa się "Jarmark Staroci").

[edytuj] Zabytki Jarosławia

Układ urbanistyczny najstarszej części miasta, fragmenty murów obronnych.
Zabudowa rynku, w szczególności renesansowa Kamienica Orsettich z podcieniami i misterną attyką.
Kolegiata pw. Bożego Ciała z XVI w., dawna świątynia klasztorna Kolegium Jezuitów.
Opactwo Benedyktynek z kościołem pw. św. Mikołaja i św. Stanisława Biskupa - interesujące połączenie sztuki sakralnej i fortyfikacyjnej.
Cerkiew konkatedralna pw. Przemienienia Pańskiego obrządku grecko-katolickiego z XVIII w.
Kościół i klasztor Dominikanów z XVII w., gotycka rzeźba Matki Boskiej Bolesnej z XIV w.
Dwie synagogi, jedna z początku, druga z końca XIX w.

[edytuj] Współczesny Jarosław

Okres po 1945 r. to czas rozwoju i uprzemysławiania miasta, które administracyjnie zyskało miano powiatu. Rozbudowano stare zakłady przemysłowe (Zakłady Mięsne, Zakłady Przemysłu Cukierniczego), powstały też nowe, w tym (obecnie upadające) Zakłady Przemysłu Dziewiarskiego "Jarlan" i Owens-Illinois Polska/o. w Jarosławiu (Huta Szkła Jarosław). Miasto obejmuje powierzchnię 3446 ha i liczy blisko 42 tysięcy mieszkańców. Na jego terenie działa ponad 4000 podmiotów gospodarczych, zatrudniających łącznie ponad 16 000 osób. Jarosław jest prężnym ośrodkiem kulturalnym. Rokrocznie na terenie miasta odbywa się szereg ciekawych imprez, m.in.:

Międzynarodowy Festiwal Muzyki Dawnej "Pieśni Naszych Korzeni" (sierpień).
Jarmark Słowiańskich Zespołów Folklorystycznych (czerwiec)
Dni Jarosławia (czerwiec)

[edytuj] Kultura

Miejski Ośrodek Kultury
Kino "Ikar"
Muzeum Kamienica Orsettich
Miejska Biblioteka Publiczna im. A. Fredry
Miejski Ośrodek Sportu i Rekreacji im. Burmistrza Adlofa Dietziusa
Galeria Rynek 6
Mała Galeria MOK
Zespół Szkół Plastycznych
Galeria Piranie Dwie
"Galeria Przedmiotu"PSOUU
Garnizonowy Ośrodek Kultury

[edytuj] Sport

Znicz Jarosław
Hala Sportowa MOSiR
Dom Hotelowy MOSiR
Stadion sportowy MOSiR
Stadion JKS 1909
Przystań kajakowa PKS KOLPING

[edytuj] Edukacja

[edytuj] Szkoły podstawowe

Szkoła Podstawowa nr 4 im. Stefana Żeromskiego w Jarosławiu
Szkoła Podstawowa nr 6 im. ks. Piotra Skargi w Jarosławiu
Szkoła Podstawowa nr 7 im. ks. Stanisława Staszica w Jarosławiu
Szkoła Podstawowa nr 9 im. Tadeusza Kościuszki w Łazach Kostkowskich
Szkoła Podstawowa nr 10 im. Wojska Polskiego w Jarosławiu
Szkoła Podstawowa nr 11 im. Adama Mickiewicza w Jarosławiu
Szkoła Podstawowa nr 5 im. Baśki Puzon w Zespole Szkół im. Jana Pawła II w Jarosławiu
Prywatna Szkoła Podstawowa Sióstr Niepokalanek w Jarosławiu im. Bł. Matki Marceliny z Kotowiczów Darowskiej

[edytuj] Gimnazja

Publiczne Gimnazjum nr 1 im. św. Królowej Jadwigi w Jarosławiu
Publiczne Gimnazjum nr 2 im. Ks. Stanisława Konarskiego w Jarosławiu
Publiczne Gimnazjum nr 3 im. ks. Jana Twardowskiego w Jarosławiu
Publiczne Gimnazjum nr 4 w Zespole Szkół Ogólnokształcących im.Książąt Czartoryskich w Jarosławiu
Publiczne Gimnazjum nr 5 w Zespole Szkół im.Jana Pawła II w Jarosławiu
Prywatne Gimnazjum Sióstr Niepokalanek w Jarosławiu im. Bł. Matki Marceliny z Kotowiczów Darowskiej

[edytuj] Szkoły ponadgimnazjalne

I Liceum Ogólnokształcące im. Mikołaja Kopernika w Jarosławiu
Zespół Szkół Spożywczych, Chemicznych i Ogólnokształcących w Jarosławiu
Zespół Szkół Licealnych i Technicznych im. Juliusza Słowackiego
Zespół Szkół Ogólnokształcących im. Książąt Czartoryskich w Jarosławiu
Zespół Szkół Drogowo-Geodezyjnych, Ogólnokształcących i Inżynierii Środowiska w Jarosławiu
Zespół Szkół Ekonomicznych im. Marii Dąbrowskiej w Jarosławiu
Zespół Szkół Budowlanych i Ogólnokształcących im. Króla Kazimierza Wielkiego w Jarosławiu
Zespół Szkół Technicznych i Ogólnokształcących w Jarosławiu
Zespół Szkół Plastycznych

[edytuj] Szkoły specjalne

Specjalny Ośrodek Szkolno-Wychowawczy w Jarosławiu

[edytuj] Uczelnie wyższe

Państwowa Wyższa Szkoła Zawodowa w Jarosławiu

[edytuj] Komunikacja

[edytuj] Transport miejski

Miejski Zakład Komunikacji w Jarosławiu

[edytuj] Kolej

Dworzec PKS w Jarosławiu
Dworzec PKP w Jarosławiu

[edytuj] Miasta partnerskie

Michalovce 1998 r.
Orange 2000 r.
Dingelstädt 2001 r.
Vyškov 2001 r.
Użhorod 2002 r.
Humenne 2005 r.
Jaworów 2006 r.
Schönebeck- list intencyjny podpisany w 2005 r. umowa ratyfikowana przez obie Rady Miast do tej pory nie została podpisana.