Jan Jur-Gorzechowski
Z Wikipedii
Generał brygady Jan Tomasz Jur-Gorzechowski (1874-1948) urodził się 21 grudnia 1874 w Siedlcach w rodzinie Henryka, powstańca z 1863 roku i Zofii z domu Tonkel-Ślepowron. Ukończył 6 klas gimnazjum w Siedlcach i Wyższą Szkołę Handlową im. L. Kronenberga w Warszawie w 1897. Po ukończeniu studiów został urzędnikiem kolejowym.
W latach szkolnych i studenckich był członkiem młodzieżowych organizacji konspiracyjnych. Od 1904 działał w Organizacji Bojowej Polskiej Partii Socjalistycznej. W listopadzie 1907 został aresztowany. W maju 1908 karę zesłania zamieniono mu na karę wydalenia z Rosji. Od 1908 roku działał w Związku Walki Czynnej, następnie w Związku Strzeleckim we Lwowie.
W sierpniu 1914 wstąpił do Legionów Polskich, a w listopadzie objął szefostwo żandarmerii polowej I Brygady. Podczas służby w Legionach awansował do stopnia kapitana. Jesienią 1915 w Zamościu został aresztowany przez Austriaków za niedozwolony werbunek do legionów. Władze austriackie zażądały usunięcia go z Legionów, wobec czego pod koniec kwietnia 1916 przeszedł do Polskiej Organizacji Wojskowej w Warszawie jako członek Komendy Naczelnej.
W Wojsku Polskim od 11 listopada 1918 był komendantem Milicji Miejskiej w Warszawie, a następnie dyrektorem Policji i dyrektorem Departamentu Bezpieczeństwa w Ministerstwie Spraw Wewnętrznych. W styczniu 1919 w czasie nieudanego zamachu stanu dokonanego przez endecję został ciężko ranny, co jeszcze bardziej podniosło jego zasługi w oczach Piłsudskiego.
W sierpniu 1919 powrócił do służby w żandarmerii, gdzie zajmował stanowiska:
- oficera do zleceń Dowództwa Żandarmerii Polowej,
- dowódcy Żandarmerii Polowej (od 27 września 1920),
- dowódcy 3 dywizjonu żandarmerii w Grodnie (od 7 lipca 1922 do 22 grudnia 1927).
3 maja 1922 został awansowany do stopnia podpułkownika, a 15 sierpnia 1924 – pułkownika. W latach 1927-1928 był komendantem miasta Brześć. Od 12 grudnia 1928 do 1 marca 1939 pełnił służbę na stanowisku komendanta głównego Straży Granicznej. 19 marca 1938 został awansowany do stopnia generała brygady. 1 marca 1939 przeszedł w stan spoczynku.
Po kampanii wrześniowej 1939 roku został internowany w Rumunii, w obozie w Ploeszti. Następnie przedostał się na Bliski Wschód, gdzie od grudnia 1940 do kwietnia 1943 przebywał w Ośrodku Zapasowym Samodzielnej Brygady Strzelców Karpackich w Palestynie. Od kwietnia 1943 do 1947 roku pozostawał bez przydziału. Za zgodą władz polskich, a na zlecenie władz brytyjskich organizował i kierował szkoleniem służb porządkowych w Palestynie.
Po demobilizacji osiedlił się w Wielkiej Brytanii, w Brookwood w hrabstwie Surrey. Zmarł 21 czerwca 1948 w szpitalu wojskowym w Londynie. Pochowany na cmentarzu Wokking pod Londynem.
Odznaczony orderem Virtuti Militari V klasy, orderem Polonia Restituta III klasy, Krzyżem Niepodległości z Mieczami, Krzyżem Walecznych – czterokrotnie.
Był drugim mężem Zofii Nałkowskiej. Jego syn Stanisław Gorzechowski jako podporucznik rezerwy dowodził plutonem pieszym żandarmerii nr 28 wchodzącym w skład 28 Dywizji Piechoty. Zginął 25 września 1939.
Źródła:
- Tadeusz Kryska-Karski, Stanisław Żurakowski, Generałowie Polski Niepodległej, Warszawa 1991, wyd. uzupełnione i poprawione, s. 106.
- Piotr Stawecki, Słownik biograficzny generałów Wojska Polskiego 1919-1939, Warszawa 1994, wyd. I, s. 123-124.
- Jan Suliński, Żandarmeria organ bezpieczeństwa armii 1918-1945, Warszawa 2003.
- Jan Suliński, Żandarmeria Wojskowa w latach 1918-1947, szkic organizacyjno-historyczny, Warszawa 1995.
- Jan Suliński, Historia szkół żandarmerii w latach 1918-1995, Rys historyczno-organizacyjny, Warszawa 1996.
- Władysław Wierzbicki, Przyczynki do historii żandarmerii odrodzonego Wojska Polskiego, Londyn 1990.
- Zbigniew Cieślikowski, Tajemnice śledztwa Ko-1042/27, Sprawa generała Zagórskiego, Warszawa 1983, wyd. III, s. 92 i 285.
- Henryk Mieczysław Kula, Polska Straż Graniczna w latach 1928-1939, Warszawa 1994, wyd. I, s. 58.
- Ludwik Głowacki, Obrona Warszawy i Modlina na tle kampanii wrześniowej 1939, Warszawa 1985, wyd. V, s. 360, 381.
- Henryk Dominiczak, Granica polsko-niemiecka 1919-1939, Z dziejów formacji granicznych, Warszawa 1975, wyd. I, s. 149.
- Andrzej Garlicki, Józef Piłsudski 1867-1935, Warszawa 1935, wyd. II, s. 112-113.
- Zdzisław Nicman, Polska Zbrojna.
