Jądro (anatomia)

Z Wikipedii

Masz nowe wiadomości (różnica z poprzednią wersją).

Pęcherz moczowy 1
Kość łonowa 2
Prącie 3
Ciało jamiste 4
Żołądź 5
Napletek 6
Ujście cewki moczowej 7

Męski układ rozrodczy

8. Esica
9. Odbytnica
10. Pęcherzyk nasienny
11. Przewód wytryskowy
12. Prostata
13. Gruczoł opuszkowo-cewkowy
14. Odbyt
15. Nasieniowód
16. Najądrze
17. Jądro
18. Moszna

Jądra (łac. testis, orchis, testimonium virile) to męskie narządy rozrodcze u ludzi i zwierząt. Samce ssaków posiadają 2 jądra, które najczęściej znajdują się w mosznie-worku skórno-powięziowym, wywodzącym się ze ściany brzucha.

U ssaków jądra są położone poza obrębem ciała, zawieszone przez powrózek nasienny w worku mosznowym. Jest to spowodowane tym, że spermatogeneza zachodzi wydajniej w temperaturach niższych niż temperatura wnętrza ciała, czyli około 37 stopni Celsjusza. Mięsień dźwigacz jądra (musculus cremaster) wchodzi w skład powrózka nasiennego. Gdy dojdzie do jego skurczu, powrózek nasienny ulega skróceniu i jądra znajdują się bliżej ciała, co dostarcza im więcej ciepła umożliwiając utrzymanie optymalnej temperatury. Gdy zajdzie potrzeba obniżenia temperatury, mięsień dźwigacz jądra ulega rozkurczowi, jądra oddalają się od ciała i możliwy jest spadek ich temperatury. To zjawiska jest znane jako odruch mięśnia dźwigacza jądra. Zachodzi on także w odpowiedzi na stres (jądra zostają podciągniętę ku ciału w wyniku ewolucyjnego wysiłku, w celu ich ochrony podczas walki) oraz podczas orgazmu.

Jest normalne, że jedno jądro wisi niżej od drugiego (zazwyczaj lewe). Jest to głównie spowodowane różnicami w strukturach naczyniowych po prawej i lewej stronie. Uważa się, że jest to kolejny ewolucyjny wytwór, który ma chronić jądra przed uderzeniem jedno o drugie.

[edytuj] Funkcja

Podobnie jak jajniki (których są odpowiednikami), jądra są składnikiem dwóch układów: rozrodczego (jako gonady) oraz endokrynnego (jako gruczoły dokrewne). Poszczególne funkcje jąder, to:

produkcja spermy (plemników)
produkcja męskich hormonów płciowych, z których testosteron to najbardziej znany

Obie funkcje jąder, spermotwórcza i endokrynna znajdują się pod kontrolą hormonów produkowanych przez przedni płat przysadki:

lutropiny (LH)
folikulotropiny (FSH)

[edytuj] Struktura

Pod wytrzymałą, włóknistą osłonką-błoną białawą (tunica albuginea), jądra zawierają bardzo delikatne kanaliki nasienne (tubuli seminiferi), wśród których wyróżniamy kręte (contorti) i proste (recti). Kanaliki są wyłożone warstwą komórek (m.in. komórkami podporowymi-Sertolego), które od okresu dojrzewania do późnego wieku produkują spermę. Kanaliki nasienne kręte przechodzą w kanaliki proste, tworzące sieć jądra (rete testis), z których następnie wychodzą przewody wyprowadzające, które prowadzą do najądrza (gdzie nowo utworzone komórki ulegają dojrzewaniu), a następnie droga biegnie do nasieniowodu (vas deferens) i dalej przewodu wytryskowego (ductus ejaculatorius), który łączy się z ostatnim odcinkiem-cewką moczową. Pod wpływem jakiegokolwiek wystarczającego pobudzenia seksualnego, plemniki zaczynają przemieszczać się przez przewód wytryskowy do części sterczowej cewki moczowej, gdzie prostata wytryskuje spermę (dzięki skurczom mięśniowym) pomieszaną z innymi płynami, na zewnątrz prącia.

Przekrój poprzeczny przez lewą stronę stronę moszny i lewe jądro. Worek osłonki pochwowej (tunica vaginalis) jest przedstawiony w stanie rozciągnięcia.

Pomiędzy kanalikami nasiennymi znajdują się komórki śródmiąższowe-Leydiga, które wytwarzają testosteron i inne androgeny.

[edytuj] Rozmiary jąder

Rozmiar jąder w stosunku do całego ciała waha się znacznie w zależności od gatunku. U ssaków istnieje tendencja do występowania większych jąder u gatunków poligamicznych (porównując do monogamicznych). Także produkcja spermy w jądrach zwierząt poligamicznych jest większa, co uzasadnia się istnieniem współzawodnictwa mającego znaczenie dla przetrwania.

U zdrowych, dorosłych mężczyzn objętość jąder waha się w przedziale od około 14 cm³ do 35 cm³ i więcej. Pomiaru u dorosłych dokonuje się następującymi metodami: (1) porównując jądra z elipsoidami o znanych rozmiarach lub (2) mierząc długość, szerokość i głębokość przy pomocy linijki, suwmiarki lub metody USG. Objętość jest wtedy obliczana, przykładowo ze wzoru dla elipsoid: π/6 × długość × szerokość². Zazwyczaj prawe i lewe jądra posiadają podobne rozmiary. Możliwe jest zmienienie rozmiarów jąder do pewnego stopnia. Krótkotrwałe, bezpośrednie zadziałanie czynnika uszkadzającego lub poddanie ich niekorzystnym warunkom, na przykład wyższej temperatury niż do której są przystosowane, może spowodować ich obkurczenie, także podanie zewnętrznych hormonów steroidowych może się do tego przyczynić, gdyż konkuruje z ich właściwą, hormonalną funkcją. Podobnie, stymulacja funkcji jąder poprzez hormony gonadotropowe może spowodować zwiększenie ich rozmiarów.

[edytuj] Kwestie zdrowotne

Jądra są bardzo czułe na wszelkie uderzenia czy uszkodzenia. Najważniejszymi chorobami związanymi z jądrami są:

zapalenie jąder, zwane orchitis
rak jąder i inne nowotwory
zgromadzenie przejrzystego płynu wokół jąder, zwane wodojądrzem (hydrocele testis)
zapalenie najądrza, zwane epididymitis
skręt powrózka nasiennego, zwany skrętem jądra
varicocele - obrzmiały splot żylny jądrowy, występujący zazwyczaj po stronie lewego jądra

Usunięcie jednego lub obu jąder nosi nazwy:

orchidectomia w medycynie (gdzie orchiectomia i orchectomia to synonimy) oraz
kastracji, w ogólnym sensie, dla uzyskania pewnych korzyści, jak podniesienie głosu u kastrata, którym jest chłopiec przed okresem dojrzewania.

Istnieją protezy, które mogą imitować wygląd i odczucie posiadania obu jąder, w przypadku ich braku z powodu wypadku lub medycznych działań.