Demeter
Z Wikipedii
| Najważniejsi bogowie greccy |
|---|
| Zeus i Hera, |
| Posejdon, Hades, |
| Hestia, Demeter, |
| Afrodyta, Atena, |
| Apollo, Artemida, |
| Ares, Hefajstos, |
| Hermes, Dionizos |
Demeter (gr. Δημήτηρ) – w mitologii greckiej bogini płodności, rolnictwa i urodzaju. Demeter była córką Kronosa i Rei, siostrą Zeusa i Hery (z którym miała córki, Persefonę i Hekate
Jedno z najstarszych bóstw greckich, znane od II tysiąclecia p.n.e., zwano ją "Matką Bożą" i "Panią Obfitości", jej atrybutem był kłos zboża. Na jej cześć odbywały się misteria eleuzyjskie. W IV w. p.n.e. Izokrates przypisał jej dwa dary, którymi obdarowała Ateńczyków: umiejętność uprawy roli i odprawiania misteriów. Ci, którzy zdecydowali się poddać obrzędom wtajemniczenia, otrzymywali nadzieję na lepszą wieczność. Misteria odbywały się w sanktuarium Demeter, w Eleuzis, nieopodal Aten. Dopiero Teodozjusz I Wielki w 391 zakazał kultów pogańskich, co położyło kres misteriom eleuzyjskim. W 396 pożar wzniecony przez wojska Alaryka strawił sanktuarium.
Jednak kult bogini nie wygasł tak łatwo. Jeszcze w XIX w. wieśniacy w okolicach Eleuzis wieńczyli kwiatami posągi pewnej świętej Demeter, której obecność Kościół ledwo tolerował, co miało im zapewnić dobre plony. Obecnie w Grecji patronem rolnictwa jest niejaki święty Demetrios.
Jednym z najstarszych dokumentów literackich jest homerycki "Hymn do Demeter", datowany na około VII w. p.n.e.
Demeter była utożsamiana z rzymską boginią Ceres.
Poniższy opis kultu bogini pochodzi z Encyklopedii Ultima Thule, 1931.
Demeter (matka zbóż), archaiczne bóstwo greckie, czczone przedewszystkiem w Tessalii, potem w Arkadii, w Eleusis i na Krecie. Była boginią ziemi i monogamicznego małżeństwa. Kult Demetry miał styczność z kultem Hadesa. Z drugiej strony łączono Hadesa z Persefoną, boginią, pochodzącą prawdopodobnie z Peloponezu. Bardzo wcześnie połączono obie boginie jednym mitem, czyniąc z Persefony córkę Demetry. Bardzo rozpowszechniona legenda orficka opowiada, że Persefona podczas zabawy z córkami Okeanosa (Oceanu), została porwana przez boga piekieł, Hadesa. Słońce zdradza strapionej matce tajemnicę porwania jej córki. Demeter, obrażona na bogów, którzy do tego porwanią dopuścili, udaje się do Eleusis, gdzie zostaje gościnnie przyjęta w pałacu Keleusa. Lecz w żałobie swojej przestaje się troszczyć o urodzaje zbóż, których jest panią, ziemię nawiedza straszna klęska głodu, ludzie przestają bogom składać ofiary i stroskany Zeus nakazuje Hadesowi zwrócić matce Persefonę, przynajmniej na sześć miesięcy co roku. Przy wyjściu córki ze świata podziemnego uradowana Demeter przyozdobiła ziemię kwieciem wiosny, które na znak żałoby zamiera, gdy Persefona powraca do swego ponurego małżonka. Mylne jest rozpowszechnione zdanie, że to piękne podanie ma symbolizować odwieczny bieg natury i zmianę pór roku, gdyż to znaczenie uzyskały te mity dopiero później po zlaniu się kultu Demetry z kultem Persefony. Rzymianie przejęli ten mit grecki, jak tyle innych, utożsamiając Demetrę z Cererą, a Persefonę z Prozerpiną. Według poetów łacińskich miejscem porwania Prozerpiny miała być Enna na Sycylii. Sztuka grecka pozostawiła liczne posągi i płaskorzeźby bogini, nieraz wybitnej wartości artystycznej (zwłaszcza posąg z Cherchel z okresu klasycznego). Demeter w rozumieniu artystów greckich jest – jako uosobienie macierzyństwa i powagi kobiecej – piękną, o dojrzałych kształtach matroną, często z koroną z kłosów na głowie i z kwiatem maku w ręku.
