Cztery szlachetne prawdy

Z Wikipedii

Cztery Szlachetne Prawdy (pāli. cattari arya sacchani; sanskr. catvari arya satyani) to podstawa nauk buddyzmu. Pojawiają się one wielokrotnie w buddyjskich tekstach (np. Kanon Pālijski). Powstały one w wyniku doświadczenia przez Buddę Śakjamuniego "Przebudzenia" (pāli. bodhi). Sa one postrzegane przez buddyzm jako głęboka psychologiczna analiza rzeczywistości i metodologia postępowania a nie zwykła filozofia. Dlatego też Budda mówił:

"Te cztery Szlachetne Prawdy, o mnisi, są rzeczywiste, precyzyjne, nie inne. Dlatego też zwą się szlachetnymi prawdami"^[1].

Ta nauka opiera się na słowach kazania dla Pięciu Ascetów, w Parku Gazeli (Sarnath), po "Przebudzeniu" Buddy. Kazanie to zwane jest "Kazaniem o Wprawieniu w Ruch Koła Dharmy"^[2]. W Culamalunkya Sutta ^[3] ze zbioru Majjhima Nikaya, Budda wyjaśnia:

"Dlaczego oznajmiłem [Cztery Szlachetne Prawdy]? Dlatego iż jest to korzystne, stanowi podstawę świętobliwego żywota, prowadzi do Wyzwolenia, do spokoju, zniszczenia [cierpienia], do bezpośredniej wiedzy, do Oświecenia, do Nirwany. Oto dlaczego oznajmiłem je."

Są to:

1. Pierwsza Szlachetna Prawda o Cierpieniu (pāli. dukkha ariya sacca; sanskr. arya duhkha satya)
2. Druga Szlachetna Prawda o Przyczynie Cierpienia (pāli. dukkha samudayo ariya sacca; sanskr. arya samudaya satya)
3. Trzecia Szlachetna Prawda o Ustaniu Cierpienia (pāli. dukkha nirodho ariya sacca; sanskr. arya nirodha satya)
4. Czwarta Szlachetna Prawda o Ścieżce Prowadzącej do Ustania Cierpienia (pāli. dukkha nirodha gāmini paṭipadā ariya sacca; sanskr. arya mârga satya)

Cztery Szlachetne Prawdy w połączeniu z Szlachetną Ośmioraką Ścieżką stanowią esencję nauki buddyjskiej, dlatego w buddyzmie kładzie się szczególny nacisk na ich prawidłowe zrozumienie i zrealizowanie.

Spis treści 1 Pierwsza Szlachetna Prawda o Cierpieniu 2 Druga Szlachetna Prawda o Przyczynie Cierpienia 3 Trzecia Szlachetna Prawda o Ustaniu Cierpienia 4 Czwarta Szlachetna Prawda o Ścieżce Prowadzącej do Ustania Cierpienia 5 Bibliografia 6 Zobacz też:

[edytuj] Pierwsza Szlachetna Prawda o Cierpieniu

"Oto, o mnisi, Szlachetna Prawda o dukkha (cierpieniu):

"Narodziny są dukkhą, starzenie się jest dukkha, śmierć jest dukkha; rozpacz, lament, ból i napięcie są dukkha; powiązanie z niechcianym jest dukkhą; rozłąka z upragnionym jest dukkha; nie osiągnięcie pożądanego jest dukkha. Pokrótce, pięć znikających zespołów jest dukkha."[4]

Słowo dukkha tłumaczone jest jako cierpienie. Oznacza ono jednak nie tylko takie rozumienie cierpienia jakie znamy w kulturze Zachodu, lecz również coś bardziej subtelnego, związanego z samą egzystencją w Samsarze, jak np. cierpienie pochodzące od zmian, tzn. cokolwiek się czyni, w miarę trwania przeradza się w przesyt tak, że niemożliwe jest utrzymanie w tym szczęscia, albo wszechwystępujące cierpienie z samego faktu istnienia uwarunkowanej egzystencji, gdzie nie możliwe jest poprzez posiadanie 5 skupisk osiągnięcie całkowitego spełnienia.

Istoty doświadczają cierpienia ponieważ nie ma nic trwałego, wszystko ulega przemijaniu, również my, a więc i nasze iluzoryczne poczucie bezpieczeństwa, które próbujemy oprzeć na nietrwałych podstawach (np. na wyobrażeniu trwałego ja).

Owe "pięć znikajacych zespołów" zwanych też "pięcioma skupiskami" to "zespoły" tworzące istotę, dające iluzoryczność "ja".

Ponieważ pięć skupisk lgnięcia wyznacza całą naszą egzystencję, logiczną konsekwencją tego ostatniego stwierdzenia jest wniosek, iż są one cierpieniem.

[edytuj] Druga Szlachetna Prawda o Przyczynie Cierpienia

"Oto, mnisi, jest Szlachetna Prawda o Powstawaniu Cierpienia:

"Pragnienie, które tworzy dalsze stawanie się - któremu towarzyszy namiętność i zachwyt, znajdujące rozkosz to tu, to tam - pragnienie zmysłowej przyjemności, pragnienie stawania się, pragnienie niszczenia się."[5]

Przyczyny powstawania cierpienia opisane są w naukach o Dwunastu Ogniwach Współzależnego Powstawania.

[edytuj] Trzecia Szlachetna Prawda o Ustaniu Cierpienia

"Oto, mnisi, jest Szlachetna Prawda o Wygaśnięciu Cierpienia:

"[To] całkowite zaniknięcie i ustanie, wyrzeczenie się, zaniechanie, wyzwolenie, puszczenie pragnienia."[6]

Trzecia Szlachetna Prawda, która mówi o ustaniu cierpienia jest konsekwencją drugiej prawdy - jeśli przyczyną cierpienia jest pożądanie, to sposobem na usunięcie cierpienia jest wykorzenienie (wyeliminowanie) pożądania.

Stan doskonałego spokoju, który osiągany jest dzięki usunięciu tego korzenia cierpienia nazywany jest Nirwaną.

[edytuj] Czwarta Szlachetna Prawda o Ścieżce Prowadzącej do Ustania Cierpienia

W Czwartej Szlachetnej Prawdzie Budda mówi w jaki sposób można dojść do stanu wolności od cierpienia.

"Oto, mnisi, jest Szlachetna Prawda o sposobie praktyki wiodącej do wygaśnięcia cierpienia:

"Dokładnie ta Szlachetna Ośmioaspektowa Ścieżka - właściwy pogląd, właściwe postanowienie, właściwa mowa, właściwe działanie, właściwy żywot, właściwe dążenie, właściwe skupienie, właściwa medytacja."[7]

Warto zauważyć nierozerwalny związek pomiędzy Czterema Szlachetnymi Prawdami i Szlachetną Ośmioraką Ścieżką.

Cztery Szlachetne Prawdy stanowią część doktrynalną nauk buddyjskich, podkreślającą właściwe rozumienie. Natomiast Szlachetna Ośmioraka Ścieżka, jest częścią praktyczną, mówiącą o (szeroko pojmowanej) dyscyplinie.

Razem więc stanowią niepodzielną jedność: Dharma (Nauka) i Vinaya (pāli. dyscyplina).

[edytuj] Bibliografia

1. ↑ Bhikkhu Bodhi (2000). "The Collected Discourses of the Buddha: A new translation of the Samyutta Nikaya". Somerville: Wisdom Publications, 1856
2. ↑ "Sutta o Wprawieniu w Ruch Koła Dhāmmy"; tłum. Michał Dłużak
3. ↑ Bhikkhu Nanamoli (1995). Bhikkhu Bodhi "The Middle Length Discourses of the Buddha: A New Translation of the Majjhima Nikaya", 533-536
4. ↑ Szlachetna Prawda o Cierpieniu
5. ↑ Szlachetna Prawda o Przyczynie Cierpienia
6. ↑ Szlachetna Prawda o Wygaśnięciu Cierpienia
7. ↑ Szlachetna Prawda o Ścieżce Wiodącej do Zniszczenia Cierpienia

[edytuj] Zobacz też:

• glosariusz buddyjski
• oświecenie (religie Wschodu).