Aron Heppner

Z Wikipedii

Aron Heppner (ur. 22 lipca 1865 w Pleszewie - zm. 23 grudnia 1938 we Wrocławiu) - doktor, żydowski i niemiecki judaista i historyk.

Urodzony w rodzinie kupieckiej. Podczas pobytu w Pleszewie pobierał nauki m.in u znamienitych przedstawicieli społeczności żydowskiej - znawcy talmudu Moshe Gellerta oraz doktora Silberberga.

Maturę zdał w 1885 roku w Królewskiego Gimnazjum w Ostrowie. Podczas nauki gimnazjum poznał m.in. późniejszego pierwszego ministra Republiki Weimarskiej Otto Landsberga oraz późniejszego rabina i historyk w Bad Homburg Heimanna Kottka. Pobierał też równolegle nauki w zakresie teologii u ostrowskiego rabina i judaisty Israela Meira Freimanna.

Po maturze uczył się w Berlińskim Seminarium Rabinicznym oraz studiował filozofię, historię i języki orientalne na Wydziale Filozoficznym Uniwersytetu Berlińskiego. Dyplom rabina otrzymał w Berlinie w 1890, ale doktoryzował się nie w Berlinie, ale na uniwerystecie w Halle na podstawie wyróżnionej dysertacji Die Scholien des Bar - Hebräus zu Ruth un den apokryphischen Zusätzen zum Buche Daniel. Jego praca doktorska została opublikowana w 1888 roku w Berlinie.

W roku ukończenia studiów osiadł w Koźminie, gdzie był rabinem oraz udzielał się społecznie. Przewodził towarzystwom: Armen Verein (Towarzystwo Dobroczynne) oraz, wraz z żoną, Jungfrauen Verein (Towarzystwo Panien). Był nauczycielem w szkole wyznaniowej, później także szkolnym inspektorem powiatowym szkół żydowskich na powiaty koźmiński i jarociński. Założył w Koźminie żydowską bibliotekę wyznaniową. Od 1906 pełnił równolegle funkcję rabina w Jaraczewie i w Jarocinie. Podkreślano jego skromność oraz przyjazne nastawianie do otoczenia. Miarą szacunku jakim go darzono może być fakt, że zgłaszali się do niego po radę nawet chrześcijanie.

Był autorem popularnego żydowskiego kalendarza Jüdisches - Literarisches Abreiß Kalendar, wydawanego w Wielkopolsce w latach 1900-1918, a potem w latach międzywojennych we Wrocławiu.

W latach 1904-1929 pracował (cz. I i II wspólnie z Isaakiem Herzbergiem (Herzbergerem) z Bydgoszczy, cz. III samodzielnie) nad publikacją o historii i teraźniejszości Żydów wielkopolskich: Aus Vergangenheit und Gegenwart der Juden und der jüdischen Gemeinden in der Posener Länder (Z przeszłości i teraźniejszości gmin żydowskich w Poznańskiem). Wydawana ona była w postaci zeszytów (w sumie 26) od 1909 roku, kolejno, w Koźminie i we Wrocławiu. Było to monumentalne, tysiącstronnicowe dzieło obejmujące historię Żydów wielkopolskich od osiedlenia na terenie Polski do 1795 roku (cz. I), statystyki wszystkich gmin żydowskich Wielkiego Księstwa Poznańskiego (cz. II) oraz opis tych gmin z czasów współczesnych Aronowi Heppnerowi (cz. III).

W 1920 roku wyjechał na teren Niemiec - jak większość Żydów z regionu identyfikował się z tym krajem. Osiadł we Wrocławiu. Pełnił tam posługę duchową, był nauczycielem religii, wykładowcą w szkole talmudycznej. W latach 1923-1924 zajmował się, na zlecenie wrocławskiej gminy żydowskiej, porządkowaniem jej zasobów archiwalnych. Zadanie to uwieńczył sukcesem.

Publikował teksty historyczne w prasie wrocławskiej i berlińskiej. W 1931 roku wydał we Wrocławiu Jüdische Persönlichkeiten in und aus Breslau (Wybitni Żydzi pochodzący z Wrocławia i działający na terenie miasta).

W 1935 roku gmina żydowska, z okazji jego 70. urodzin, wydała poświęcone mu wydawnictwo.

W starczym wieku dręczony chorobami. Na wieść o aresztowaniu i uwięzieniu w obozie w Buchenwaldzie dwóch jego zięciów stan zdrowia Aron Heppnera pogorszył się jeszcze bardziej. Zmarł wkrótce potem. Pochowano go na starym cmentarzu żydowskim we Wrocławiu, a na jego nagrobku znajduje się (zgodnie z jego wolą) tylko skromny napis: rabin w Koźminie 1890-1920. 23 grudnia 1938 ostatnia legalnie ukazująca się w Niemczech żydowska gazeta zamieściła nekrolog podkreślający zasługi i przyjazne usposobienie zmarłego.

[edytuj] Bibliografia

• Jarosław Biernaczyk, Aron Heppner, w: Alma Mater Ostroviensis - Księga Pamięci - Non Omnis Moriar, tom X, Ostrów Wielkopolski 2003
• Jarosław Biernaczyk, przy współpracy Otto Markusa, Rabin, historyk i archiwariusz, w: Gazeta Ostrowska, nr z 27 lipca 2005