Aniela Tułodziecka
Z Wikipedii
Aniela Tułodziecka (2 października 1853 w Dąbrowie Starej, powiat Wolsztyn - 11 października 1932 w Poznaniu), działaczka społeczna i oświatowa, wieloletnia przewodnicząca Towarzystwa Warta.
Była córką dzierżawcy Dąbrowy Starej Antoniego. Od 1866 mieszkała w Poznaniu, gdzie kształciła się na pensji Antoniny Estkowskiej. W okresie nasilenia akcji germanizacyjnej uczestniczyła w tajnym nauczaniu języka polskiego. Zainicjowała powstanie 29 maja 1894 w Poznaniu Towarzystwa Przyjaciół Wzajemnego Pouczania się i Opieki nad Dziećmi "Warta" i przez kilkadziesiąt lat koordynowała jego działalność, zarówno jawną (obejmującą głównie opiekę nad ubogimi i upośledzonymi dziećmi z Poznania), jak i tajną, polegającą na kształceniu polskich kadr pedagogicznych, opracowywaniu programów nauczania, redakcji i wydawaniu polskich podręczników. Tułodziecka zorganizowała także bibliotekę pedagogiczną oraz prowadziła kursy dla rodziców, a w 1899 uruchomiła przytułek dla dzieci. Wielokrotnie była celem represji władz niemieckich, m.in. w 1913 odsiedziała 12-dniową karę więzienia. Reprezentowała wielkopolskie środowisko kobiece na zjazdach kobiet z wszystkich trzech zaborów.
W 1920 Towarzystwo "Warta" przekazało swoje zbiory książkowe i pomoce naukowe poznańskim szkołom powszechnym. Aniela Tułodziecka w uznaniu zasług została mianowana honorowym inspektorem szkolnym; kilka lat później w 1927 zrezygnowała z funkcji przewodniczącej "Warty".
Zasłużoną działaczką społeczną w Wielkopolsce doby zaborów była także siostra Anieli, Zofia Tułodziecka.
Bibliografia:
- Ludwik Gomolec, Aniela Tułodziecka, w: Wielkopolski Słownik Biograficzny, Warszawa-Poznań 1981
- Witold Jakóbczyk, Przetrwać na Wartą 1815-1914, 55. część cyklu "Dzieje narodu i państwa polskiego", Warszawa 1989
