Andriej Tupolew
Z Wikipedii
Andriej Nikołajewicz Tupolew (ros. Андрей Николаевич Туполев) (ur. 10 listopada 1888 w Kimry, zm. 23 grudnia 1972 w Moskwie) – radziecki generał, konstruktor samolotów bombowych i pasażerskich.
Urodził się w miejscowości Kimry koło Tweru, gdzie ukończył szkołę średnią, a następnie studiował w Wyższej Szkole Technicznej w Moskwie, którą ukończył w 1918 roku.
Po jej ukończeniu został współpracownikiem Nikołaja Jegorowicza Żukowskiego – pioniera rosyjskiego lotnictwa. Pod koniec 1918 roku wspólnie z Żukowskim założyli Centralny Instytut Aerohydrodynamiczny (CAGI). W 1922 roku Tupolew w ramach CAGI utworzył Doświadczalne Biuro Konstrukcyjne (OKB), a on sam został głównym konstruktorem biura. Biuro Konstrukcyjne Tupolewa zajmowało się samolotami bombowymi, pasażerskimi i transportowymi, choć konstruowano tam także inne pojazdy i uzbrojenie, takie jak kutry torpedowe, aerosanie, ślizgacze, rakiety.
Pierwszym zaprojektowanym w biurze Tupolewa samolotem wprowadzonym do seryjnej produkcji, był samolot bombowy ANT-4 (TB-1), który został zaprojektowany w 1924 roku. Tupolew prowadził dalej badania nad nowymi wersjami swoich samolotów, z których część została wprowadzona do produkcji. Za swoje osiągnięcia w 1933 roku został odznaczony Orderem Lenina.
W 1937 roku został aresztowany przez NKWD z grupą innych konstruktorów lotniczych i oskarżony o założenie tajnej partii faszystowskiej. W więzieniu przebywał do lipca 1941 roku, przy czym w 1940 roku został skazany na karę 10 lat więzienia za prowadzenie rzekomej działalności antyradzieckiej. W czasie pobytu w więzieniu na polecenie NKWD prowadził dalej badania nad samolotami w ramach tzw. Centralnego Biura Konstrukcyjnego 9 (CKB-9) – był to specjalny oddział więzienia w Moskwie, gdzie przebywali zatrzymani konstruktorzy lotniczy. To właśnie w więzieniu powstała konstrukcja bombowca nurkującego Tu-2. W 1956 roku został oczyszczony z zarzutów.
Po wyjściu z więzienia został ponownie głównym konstruktorem Biura Konstrukcyjnego w CAGI, którego dyrektorem był do swojej śmierci w dniu 23 grudnia 1972 roku. Pod jego kierownictwem w biurze opracowano ponad 100 samolotów bombowych i pasażerskich. Między innymi w jego biurze skonstruowano pierwszy samolot bombowy o napędzie odrzutowym Tu-14 w 1947 roku, strategiczny samolot bombowy do przenoszeni głowic jądrowych Tu-26 w 1956 roku, a także pierwszy radziecki pasażerski samolot o napędzie odrzutowym Tu-104. Ostatnim samolotem opracowanym przez Andrieja Tupolewa był Tu-144 zbudowany w 1968 roku, później głównym konstruktorem biura został jego syn Aleksiej Andriejewicz Tupolew.
Andriej Tupolew w 1953 roku został członkiem (akademikiem) Akademii Nauk ZSRR. W 1967 roku otrzymał stopień generał pułkownika wojsk technicznych. Był trzykrotnie nagradzany tytułem honorowym Bohatera Pracy Socjalistycznej (ros. Герой Социалистического Труда) (1945, 1957, 1972) – największego wyróżnienia za działalność naukową, kulturalną, gospodarczą w ZSRR. Samoloty jego konstrukcji ustanowiły 78 rekordów międzynarodowych, wykonały 28 unikalnych lotów m.in. Walery P. Czkałow wraz z G. F. Bajdukowem i A. B. Bieljakowem w dniach 18 – 20 czerwca 1937 roku na samolocie ANT-25 po raz pierwszy przelecieli nad Biegunem Północnym , lecąc z Moskwy do Portland w Stanach Zjednoczonych. Przelatując bez lądowania odległość w linii prostej 8504 km i przebywając w powietrzu 63 godziny i 16 minut. Andriej Tupolew był także honorowym członkiem brytyjskiego stowarzyszenia konstruktorów lotniczych Royal Aeronautica Society i amerykańskiego American Institut of Aeronautics and Astronautics.
Do najbardziej znanych konstrukcji Andrieja Tupolewa należą:
