7 Dywizja Piechoty
Z Wikipedii
7 Dywizja Piechoty – polska jednostka wojskowa
Spis treści |
[edytuj] 7 DP w II Rzeczypospolitej 1919-1939
W okresie II RP dowództwo 7 DP i jej pododdziały stacjonowały w Częstochowie ,Piotrkowie Trybunalskim, Lublińcu i Łodzi.
[edytuj] 7 DP w Wojnie Obronnej 1939 r.
7 DP pod dowództwem gen. bryg. Janusza Gąsiorowskiego (wcześniejszego szefa Sztabu Generalnego WP) wchodziła w skład Armii "Kraków". Przewidziana została do obrony odcinka granicy długości 40 km Lubliniec–Krzepice na styku Armii "Łódź" i Armii "Kraków".
Na skutek niekorzystnie rozwijających się działań wojennych, 7 DP w nocy z 1 na 2 września 1939 r. wycofała się pod naciskiem niemieckiej 1 Dpanc. z zajmowanych pozycji w rejonie Truskolasów i Kłobucka i obsadziła główny pas obrony wokół Częstochowy. W Wilkowiecku został rozbity szwadron dywizyjnej kawalerii, próbujący zatrzymać niemieckie czołgi i odsłonił styk dywizji z Wołyńską Brygadą Kawalerii. 2 września gen. J. Gąsiorowski odebrał rozkaz od dowódcy Armii "Kraków" gen. Antoniego Szyllinga, aby ponownie wycofać się w rejon Janowa. Wieczorem, po odparciu kilku natarć, dywizja rozpoczęła odwrót. Po kilkugodzinnym marszu rano 3 września dotarła do miejsca koncentracji. W tym czasie przybył łącznik z dowództwa armii "Kraków", doręczając dowódcy 7 DP rozkaz o kolejnym wycofaniu się w rejon Pradeł i współdziałania z Krakowską Brygadą Kawalerii, wycofującą się spod Woźnik za Pilicę. Nie został on wykonany, gdyż z rejonu Żarek i Lelowa uderzyła na pozycje 74 pp niemiecka 2 Dywizja Lekka. Wykorzystując dogodną sytuację, rozbiła 2 bat. 74 pp spełniający rolę płd. skrzydła straży bocznej, wdzierając się między poszczególne pułki 7 DP. Wkrótce Niemcy ponowili natarcie wspierane przez czołgi i samochody pancerne. Pomimo skutecznego ognia 7 pap straty poniesione przez polskie pododdziały okazały się bardzo poważne. Również i Niemcy okupili to zwycięstwo stratą blisko 50 wozów bojowych. Po południu – okrążone w lasach w rejonie Złotego Potoku – oddziały polskie podjęły próbę przebicia się przez pierścień okrążenia. Natarcie, wspierane przez artylerię, było w początkowej fazie skuteczne; kawaleria dywizyjna uderzająca z Janowa w kierunku Bystrzanowic spowodowała nawet panikę niemieckiego sztabu 2 Dywizji Lekkiej. Jednakże ogień z broni maszynowej wspierany działami czołgów okazał się decydujący. Zdziesiątkowany 74 pp zmuszony był do pozostania w okrążeniu. Wieczorem oddziały 7 DP pojęły jeszcze jedną próbę wyrwania się z okrążenia dwoma zgrupowaniami. Pierwsze, złożone z części 74 pp, resztek kawalerii dywizyjnej i batalionu saperów pod ogólnym dowództwem płk Wacława Wilniewczyca, zdołało wyrwać się z okrążenia. Natomiast drugie, kierowane przez zastępcę dowódcy 74 pp, ppłk dypl. Stanisława Wilimowskiego, wraz z dowództwem 7 DP poniosło olbrzymie straty i nie było już zdolne do dalszej walki. Przed południem 4 września resztki okrążonych jednostek w rejonie na płn.-zach. od Janowa złożyły broń. Rozbite oddziały podejmowały jeszcze na własną rękę próbę przebicia się. Jednym z nielicznych, którym dopisało szczęście, był I batalion 25 pp z 1 baterią 7 pal oraz batalion Obrony Narodowej "Kłobuck". Zgrupowanie 27 pp, pod dowództwem ppłk B. Panka oraz 25 pp - ppłk A. Świtalskiego, wykrwawione w nocnych bojach, podczas starcia pod Ligotą Gawronną i Drochlinem zostały rozbite.
Obsada personalna 7 Dywizji Piechoty.
- 25 Pułk Piechoty – d-ca płk dypl. Adam Świtalski
- I baon – mjr Stanisław Juszczakiewicz,
- II baon – kpt. Zygmunt Bobrowski,
- III baon – mjr Krzesław Marian Krzyżanowski,
- kompania zwiadu – ppor. Edward Beyga,
- kompania ppanc. – por. Franciszek Ćwikła,
- pluton art. piechoty – kpt. Jan Gałdasz,
- pluton pionierów – por. Stanisław Grużewski)
- 27 Pułk Piechoty – d-ca ppłk Bronisław Panek
- I baon – mjr Marian Szulc,
- II baon – mjr Zygmunt Bolesław Żywocki,
- III baon – mjr Stanisław Kulig-Lang,
- baon marszowy – por. rez. Ochapp)
- 74 Górnośląski Pułk Piechoty – d-ca płk Wacław Wilniewczyc
- I baon – mjr Józef Pelc (poległ 8 IX),
- II baon – mjr Kazimierz Rybicki,
- III baon – mjr Jan Wrzosek (poległ 3 IX)
- 7 pułk artylerii lekkiej – d-ca ppłk Mieczysław Hubert
- I dyon – mjr Stanisław Ihnatowicz,
- II dyon – kpt. Ludomir Łuczkowski,
- III dyon – mjr Juliusz Możdżeń).
- 7 dywizjon artylerii ciężkiej – d-ca kpt. Józef Kamiński (zmobilizowany w 4 pac w Łodzi)
- 7 Bateria Motorowa Artylerii Przeciwlotniczej (zmobilizowana w 5 dyonie art. plot. w Krakowie) – d-ca kpt. Stanisław Marczak
- 7 batalion saperów – mjr Jan IV Szymański (zmobilizowany w Ośrodku Sapersko-Pionierskim Dywizji)
- kawaleria dywizyjna – d-ca mjr Kazimierz Mikołajewski.
- 41 kompania kolarzy (zmobilizowana w 27 pp w Częstochowie) – d-ca por. Zygmunt Szewczyk
- 7 szwadron kawalerii dywizyjnej (Krakusi zmobilizowani w Przysposobieniu Wojskowym Konnym w Częstochowie jako oddział rozpoznawczy Dywizji) – d-ca mjr Kazimierz Mikołajewski.
- 41 kompania ckm na taczankach (zmobilizowana w 25 pp w Piotrkowie Trybunalskim)
- 7 kompania łączności – d-ca kpt. Kazimierz Larys (zmobilizowana w 25 pp w Częstochowie)
- służby
- Batalion Obrony Narodowej "Kłobuck" – d-ca kpt. Stanisław Ostaszewski (przydzielony do dywizji na okres wojny)
[edytuj] 7 DP w Polskich Siłach Zbrojnych w ZSRR i Armii Polskiej na Wschodzie
W dniu 6 września 1941 r. polsko - radziecka wojskowa komisja mieszana uzgodniła podniesienie stanu żywionych Armii Polskiej w ZSRR do 44 tys. oraz rozpoczęcie organizowania 7 Dywizji Piechoty i oddziałów armijnych, na co Sztab Generalny Armii Radzieckiej wyraził zgodę. Na stanowisko dowódcy dywizji przewidziano płk dypl. Leopolda Okulickiego, który wówczas pełnił funkcję szefa Sztabu Armii Polskiej w ZSRR. Dywizja miała zostać sformowana na podstawie etatu radzieckiej DP, w składzie:
- Dowództwo i Sztab 7 Dywizji Piechoty,
- 19 Pułk Piechoty - płk dypl. Leon Koc,
- 20 Pułk Piechoty - ppłk Aleksander Idzik,
- 21 Pułk Piechoty - ppłk Aleksander Schmidt,
- 7 Pułk Artylerii Lekkiej - ppłk Zygmunt Kaznowski,
- 7 Batalion Łączności,
- 7 Batalion Saperów,
- 7 Batalion Sanitarny.
Stanowisk dowódców samodzielnych batalionów nie obsadzono. Zalążki oddziałów dywizji rozpoczęto formować w Ośrodku Zapasowym Armii w miejscowości Tockoje. W dniu 5 stycznia 1942 r. dowódca Armii Polskiej w ZSRR wydał rozkaz organizacyjny zgodnie, z którym 7 Dywizja Piechoty miała być formowana na podstawie etatów brytyjskich, w składzie dwóch pułków piechoty, o łącznym stanie 663 oficerów i 13.386 podoficerów i szeregowych. W rozkazie wskazano jako miejsce formowania dywizji miejscowość Kermine w Uzbeckiej Socjalistycznej Republice Radzieckiej ( 150 km na północny - zachód od Samarkandy ). Zgodnie z rozkazem dowódcy armii, gen. dyw. Władysława Andersa stanowisko dowódcy dywizji objął gen. bryg. Zygmunt Bohusz-Szyszko. W dniu 16 marca 1942 r., w wyniku nacisków władz radzieckich, gen. Władysław Anders dokonał zmiany na stanowisku szefa Sztabu Armii Polskiej w ZSRR. Nowym szefem Sztabu został gen. bryg. Zygmunt Bohusz-Szyszko. Jego miejsce w 7 Dywizji Piechoty zajął płk dypl. Leopold Okulicki przy czym do pełnienia obowiązków dowódcy dywizji przystapił dopiero w dniu 21 kwietnia 1942 r. W dniach 5 - 9 sierpnia 1942 r., w sześciu transportach kolejowych oddziały dywizji zostały przegrupowane z Kermine do Krasnowodska. W dniu 11 sierpnia 1942 r. wszystkie jednostki dywizji zgrupowały się w Polskiej Bazie Ewakuacyjnej w Krasnowodsku. W dniu 12 sierpnia 1942 r. żołnierzy oraz ludność cywilną zaokrętowano na radzieckie statki "Kaganowicz" i "Żdanow". Późnym wieczorem 13 sierpnia 1942 r. oba statki zacumowały na redzie irańskiego portu Pahlevi. Po wyokrętowaniu pododdziały marszem pieszym zostały skierowane do obozu położonego kilka kilometrów od Pahlevi, gdzie przeszły kwarantannę i zostały przemundurowane w mundury tropikalne. W dniach 16 - 19 sierpnia 1942 r. dywizja przegrupowała się z obozu w rejonie Pahlevi do obozu Khanaquin w Iraku. Z dniem 12 września 1942 r. dywizja, jako 7 Dywizja Zapasowa, weszła wskład Armii Polskiej na Wschodzie. Zadaniem dywizji było zachowanie zdolności do rozwinięcia w bojowy związek taktyczny, prowadzenie scentralizowanego szkolenia oficerów, podchorążych i specjalistów poszczególnych broni i służb oraz zbieranie i szkolenie uzupełnień dla jednostek armii. W skład dywizji weszły:
- 7 Brygada Strzelców,
- Kadra 8 Brygady Strzelców,
- Centrum Wyszkolenia Armii
- Ośrodek Zapasowy Armii
- Baza Etapów
W marcu 1943 r., w ramach reorganizacji Armii Polskiej na Wschodzie w dywizji przeprowadzono redukcję stanów oraz rozwiązano polowe jednostki i służby, a zołnierzy odesłano do innych jednostek celem uzupełnienia braków. Dywizja przyjmowała żołnierzy powracających ze szpitali oraz nowowcielonych. Żołnierze zdrowi i zdolni do służby liniowej kierowani byli ponownie do jednostek armii, a z chorych organizowane były kompanie ozdrowieńców. Oficerów i szeregowych starszych wiekiem i niezdolnych do służby liniowej przenoszono do drugiej grupy tzw. nieliniowej lub zwalniano do rezerwy. W maju 1943 r. w ramach kolejnej reorganizacji Armii Polskiej na Wschodzie dywizja została podporządkowana dowódcy Bazy i Etapów Armii, gen. bryg. Józefowi Wiatrowi. W dniu 12 czerwca 1943 r. dywizję wizytował gen. broni Władysław Sikorski. W sierpniu i wrześniu 1943 r. jednostki Armii Polskiej na Wschodzie zostały przesunięte do południowej Palestyny. 7 Dywizja została rozmieszczona w obozie Yibna. W dniu 7 września 1943 r. odbyło się uroczyste przekazanie obowiązków dowódcy dywizji przez płk Leopolda Okulickiego dla płk Alfreda Schmidta. W dniu 25 listopada 1943 r. gen. broni Kazimierz Sosnkowski, naczelny wódz wydał wytyczne organizacyjne, zgodnie z którymi Armia Polska na Wchodzie została podzielona na trzy rzuty. W pierwszym rzucie znalazł się 2 Korpus Polski wzmocniony przez wysuniętą na teren operacyjny bazę armii. Cały rzut stanowił samodzielny związek taktyczno - operacyjny dowodzony przez gen. dyw. Władysława Andersa i podporządkowany operacyjnie dowódcy brytyjskiej 8 Armii. W skład wysuniętej bazy armii weszły:
- 7 Dywizja Zapasowa,
- Centrum Wyszkolenia Armii,
- szpitale, domy ozdrowieńców, kasyna polowe i inne.
W wyniku tych decyzji dotychczasowa organizacja dywizji uległa zmianie. Kadra 8 Brygady Strzelców została przekształcona w Ośrodek Zapasowy Armii, który pozostawał w drugim rzucie armii. Zadaniem ośrodka było zbieranie, szkolenie i wysyłanie do 7 Dywizji żołnierzy powracających ze szpitali oraz przeprowadzenie zwolnień ze służby czynnej oficerów i żołnierzy. W marcu 1944 r. w skład dywizji wchodziły:
- Dowództwo 7 Dywizji Zapasowej,
- 7 Brygada Piechoty,
- 23 Batalion Strzelców,
- 24 Batalion Strzelców,
- 7 Kompania CKM,
- 7 Pułk Artylerii Mieszanej,
- 7 Zapasowy Batalion Czołgów,
- 7 Zapasowy Szwadron Rozpoznawczy,
- Rezerwa Oficerów,
- 7 Kompania Saperów,
- 7 Kompania Łączności,
- 7 Kompania Zaopatrzenia,
- 7 Pluton Żandarmerii,
- 7 Pluton Warsztatowy,
- Delegat do Spraw Uzupełnień,
- Komenda Obozu Jeńców Wojennych z armii niemieckiej,
- Komenda Placu na obszarze 8 Armii.
W dniu 12 kwietnia 1944 r. dowództwo dywizji przejął płk Józef Giza. Wymieniony oficer, w dniu 29 września 1944 r. awansowany do stopnia generała brygady, obowiązki dowódcy dywizji pełnił do sierpnia 1945 r. z przerwą na leczenie. Według Piotra Żaronia, w czerwcu 1944 r. na bazie zapasowego batalionu czołgów i zapasowego szwadronu rozpoznawczego sformowano 7 Pułk Pancerny. Natomiast według Janusza Magnuskiego 7 Szwadron Rozpoznawczy został sformowany w styczniu 1944 r. na bazie 7 Pułku Rozpoznawczego ( poprzednio 7 Pułku Kawalerii Pancernej ),w czerwcu 1944 r. wszedł w skład Ośrodka Zapasowego Broni Pancernych, który w sierpniu 1944 r. został przemianowany na 7 Pułk Pancerny. W połowie sierpnia 1944 r. dywizji przywrócono nazwę - 7 Dywizja Piechoty. We wrzesniu 1944 r. wszystkie jednostki dywizji noszące numer "7" otrzymały numer "17" za wyjątkiem 7 Pułku Pancernego. W okresie od czerwca do października 1944 r. obowiązki dowódcy dywizji pełni etatowy zastępca dowódcy, płk Walenty Peszek (z dniem 1 stycznia 1964 r. awansowany do stopnia generała brygady). Ostatnim dowódcą dywizji został gen. bryg. Zygmunt Łakiński. Obowiązki na tym stanowisku pełnił od sierpnia 1945 r. do kwietnia 1947 r.
[edytuj] 7 DP AK w akcji "Burza"
Rozkazem Komendy Głównej AK z VII 1944 r. o reorganizacji struktur terenowych konspiracji zbrojnej na obszarze Okręgu Radom-Kielce AK została utworzona 7 Dywizja Piechoty AK "Orzeł", w skład której wchodziły 27 i 74 pp. Dywizja wzięła udział w akcji "Burza", jesienią zaś poszczególni żołnierze wrócili do konspiracji.
[edytuj] 7 DP Ludowego Wojska Polskiego
7 Dywizja Piechoty została sformowana w rejonie Lublina w poł. 1944 r. w składzie 31 Pułk Piechoty, 33 Pułk Piechoty i 35 Pułk Piechoty oraz 38 Pułk Artylerii Lekkiej i inne służby. Dowódcą dywizji został początkowo płk Tadeusz Piotrowski (do 11 września 1944), następnie płk Józef Melder (11 września - 13 października 1944), a w końcu płk Mikołaj Prus-Więckowski. Weszła następnie w skład 2 Armii WP. W czasie formowania dywizji w jej szeregach doszło do jednej z największych dezercji w LWP. W nocy z 12 na 13 października z szeregów 31 Pułku Piechoty zdezerterowało 667 żołnierzy i podoficerów (26% stanu pułku), na wieść o przegrupowaniu dywizji. Wg plotek dywizja miała zostać wywieziona z Polski do ZSRR, co było bezpośrednią przyczyną dezercji. W wyniku tego zdarzenia rozformowano 31 Pułk Piechoty (numerację 31 w LWP przywrócono dopiero 13 kwietnia 1963 roku), a w jego miejsce sformowano 37 Pułk Piechoty i zmieniono dowódcę dywizji.
16 kwietnia 1945 r. dywizja sforsowała Nysę Łużycką na południe od Rothenburga. Po przełamaniu pierwszej linii obrony niemieckiej dywizja zaległa. 33 pp prowadził ciężkie boje o miejscowości Lodenau i Neusorge. Pod koniec dnia dywizja zdobyła przyczółek szerokości 3 km i głębokości 1 km . 17 kwietnia jej sytuacja nie uległa zmianie. 18 kwietnia uzyskała niewielki sukces. W dniach 19-20 kwietnia walczyła o Rietschen i Daubitz. W następnych dniach dywizja wyszła na rubież Tzschelln-Boxberg-Hirschwalde-Sproitz. 24 kwietnia walczyła z niemieckim przeciwnatarciem.
[edytuj] Źródła
- Piotr Żaroń, Armia Polska w ZSRR, na Bliskim i Środkowym Wschodzie, Warszawa 1981,
- Witold Biegański, Krótki informator historyczny o Wojsku Polskim w latach II wojny światowej, tom 5, Regularne jednostki Wojska Polskiego na Zachodzie, Warszawa 1967,
- Andrzej Przemyski, Ostatni komendant. Generał Leopold Okulicki, Lublin 1990,
- Janusz Magnuski, Samochód pancerny "Staghound", Seria Typy Broni i Uzbrojenia, zeszyt 154, Warszawa 1993,
