1 Armia Konna

Z Wikipedii

1 Armia Konna ("Konarmia") – najsłynniejsza sowiecka formacja kawaleryjska wojny polsko-bolszewickiej, powstała formalnie w listopadzie 1919 r. z przekształcenia konnych oddziałów Armii Czerwonej jako siła mająca się przeciwstawić armiom "białych". Przyjmowano do niej każdego, kto umiał jeździć konno i słuchać rozkazów. Służyli w niej Kozacy, partyzanci, a także pospolici przestępcy. Dowódcą Konarmii został popularny kozacki watażka Siemion Michajłowicz Budionny stojący na czele bandy kawalerzystów, występującej pod szumną nazwą Płatowskiego Oddziału Partyzanckiego. Radę rewolucyjną Konarmii tworzyli: Kliment Jefriemowicz Woroszyłow (późniejszy ludowy komisarz obrony), Siemion Budionny i Jewgienij Szczadenko. Sztabem kierowali zaś: były carski pułkownik Nikołaj Szczołkow i były podpułkownik Sztabu Generalnego Leonid Klujew.

Konarmia walczyła z wojskami gen. Wrangla nad Donem i gen. Denikina, które rozbiła pod Woroneżem i Kastorną. Tylko w bitwie pod Woroneżem straciła 31 000 żołnierzy.

Decyzja o przerzuceniu Konarmii z Kaukazu na front polski zapadła 10 marca 1920. Armia przekroczyła Don w Rostowie i została podzielona na kolumny: 4 dywizję Gorodowikowa, 6 dywizję Timoszenki, 11 dywizję Morozowa oraz 14 dywizję Parchomienki. Konarmia liczyła w tym czasie ok. 12-16 tys. liniowych żołnierzy tzw. "szabel", łącznie zaś ok. 30 tys. ludzi. Była dobrze uzbrojona w karabiny maszynowe i artylerię. W jej skład wchodziły także jednostki pomocnicze, dywizjony samochodów pancernych, dywizjon czołgów, 4 pociągi pancerne i 3 eskadry lotnicze, które przetransportowano koleją. Konarmia miała też 30 (więcej niż cała polska armia) radiostacji polowych umożliwiających utrzymanie łączności i dowodzenie w ruchu, który był jej największym atutem. Ludzie jechali konno.

Dniepr został przekroczony 6 maja na północ od Jekatierinosławia, punktem zbornym był Humań.

W wojnie polsko-bolszewickiej Armia weszła do boju 27 maja. Nacierała na polskie pozycje na południe od Kijowa, okopy w Kuratowie i miasteczko Lipowiec, ale żaden z tych ataków nie powiódł się. W starciach duże straty poniosła 6 dywizja. Na skutek kontrataku Polacy zdobyli dwa pociągi pancerne Konarmii: "Śmierć Dyrektoriatowi" oraz "Mikołaj Rudniew". Jednakże na skutek przełamania przez bolszewików frontu 5 czerwca i zajęciu Oziernej oraz Śnieżnej Konarmia mogła już siać postrach na tyłach polskich formacji. 7 czerwca 4 dywizja najechała Żytomierz, wycięła w pień polski garnizon (niszcząc przy tym stację i magazyny wojskowe oraz uwalniając kilka tysięcy sowieckich jeńców), a 11 dywizja wpadła do Berdyczowa, spaliła szpital z 600 rannymi Polakami oraz siostrami Czerwonego Krzyża. 10 czerwca Budionny zajął Równe.

Dyrektywą z 22 lipca dowódca Frontu Południowo-Zachodniego Jegorow wyznaczył Konarmii cel w postaci Rawy Ruskiej. 2 sierpnia Politbiuro postanowiło podzielić Front Południowo-Zachodni na dwie części, a Konarmię przenieść pod rozkazy Dowództwa Zachodniego (bez 8 dywizji czerwonych kozaków) w ramach połączonego frontu ofensywnego. Rozkaz (4774/1052) wydano 13 sierpnia lecz w praktyce kontrola Konarmii przekraczającej Bug i docierającej do Lwowa przez dowództwo Frontu Zachodniego nie była możliwa. 12 sierpnia bowiem Budionny otrzymał rozkaz z Polibiura deptania po piętach 3 i 6 armii oraz zajęcia Lwowa. 13 sierpnia sam dał rozkaz rozpoczęcia tej operacji (zdobywając Radziechów oraz Łopatyn). Natomiast 15 sierpnia dowódca Frontu Zachodniego Tuchaczewski wydał Konarmii rozkaz dotarcia w rejon Uściługa-Włodzimierza w ciągu czterech dni. 17 sierpnia Konarmia stoczyła z grupą 330 polskich Obrońców Lwowa pod dowództwem kpt. Bolesława Zajączkowskiego 11-godzinną bitwę o Zadwórze, którą określa się mianem "Polskich Termopil". Budionny, wykonujący wcześniejsze rozkazy, polecenie Tuchaczewskiego zrealizował (rezygnując z oblężenia Lwowa) dopiero 20 sierpnia, na skutek czego dotarł do obszaru, który opuściły już inne wycofujące się armie bolszewickie, i wpadł w okrążenie. Po wojnie marszałek Tuchaczewski złożył raport na przewodniczącego Polibiura Frontu Południowego Józefa Stalina i dowódcę 1 Armii Konnej Siemiona Budionnego za niewykonanie rozkazu, co zapewniło mu nienawiść obu raportowanych zakończoną fikcyjnym oskarżeniem o zdradę, procesem i rozstrzelaniem.

Największą bitwę Konarmia stoczyła w okolicach Zamościa. Nazywana jest ona powszechnie "bitwą pod Komarowem" . 30 sierpnia Konarmia zatrzymana została przez umocnienia Zamościa i otoczona przez oddziały gen. Stanisława Hallera. 31 sierpnia doszło pod Komarowem do największej bitwy kawalerii. Naprzeciw siebie stanęły: polska dywizja kawalerii pułkownika Juliusza Rómmla (złożona z dwóch brygad) oraz 6 i 11 dywizja Konarmii. W bitwie po stronie polskiej brały udział: 9 pułk ułanów (małopolski), 8 pułk ułanów Krzeczunowicza oraz 1 pułk (krechowiecki) z samym Rómmlem na czele. Od 1 września Konarmia wyrywając się z okrążenia wycofywała się już w kierunku wschodnim na Włodzimierz. 13 września Budionny został wyparty z Włodzimierza kierując się na Żytomierz – miejsce wyznaczonego odpoczynku. Tuchaczewski zgodził się na całkowite wycofanie Konarmii z walk 20 września, a 26 września wydano rozkaz translokacji jednostki na front przeciwko Wranglowi.

Według niektórych źródeł Konarmia straciła w wojnie polsko-bolszewickiej 2/3 stanu osobowego. Jej główne siły zostały rozbite pod Zamościem, ocalałe jednostki były już fizycznie i psychicznie wyczerpane, morale upadło, odżyły kozackie przyzwyczajenia do gwałtu i rabunku.

Na początku 1921 r. Wrangel został rozgromiony. Wtedy Konarmię skierowano na Syberię. Od początku 1923 r. armia toczyła walki na Ałtaju w Mongolii i Mandżurii. W listopadzie 1923 r. Konarmia przekroczyła Kołymę w celu zdobycia ostatniego terenu kontrolowanego przez białych – Kamczatki bronionej przez wojska generała Tołbuchina. Jej ostatnim zadaniem bojowym było zdobycie półwyspu Czukockiego we wrześniu 1924.

Mit o legendarnej, niepokonanej Konnej Armii został stworzony dopiero przez sowiecką propagandę. Niemniej w istocie okazała się ona formacją na tyle mobilną i zdolną do szybkiej koncentracji, iż pozwalało jej to przełamywać front w jego najsłabiej obsadzonych miejscach i buszować na tyłach, niszcząc linie łącznościowe i komunikacyjne, zakłócać pracę sztabu, wzniecać zamęt i panikę. Siłę ogniową Konarmi stanowiły głównie taczanki – bryczki z zamontowanymi karabinami maszynowymi. Dzięki szybkości jednostka była w praktyce nieuchwytna dla piechoty, a dzięki liczebności nazbyt silna, aby mogły ją rozbić czy choćby zatrzymać pojedyncze pułki kawalerii.

Znanymi żołnierzami walczącymi w szeregach Konarmii byli: Izaak Babel – oficer polityczny w I brygadzie 6 dywizji, Gieorgij Żukow, Kliment Woroszyłow i Siemion Timoszenko – późniejsi marszałkowie, Kiriłł Mierieckow – późniejszy szef Sztabu Generalnego, Grigorij Kulik i Jefim Szczadienko – późniejsi wicekomisarze obrony. Przynależność do 1 Armii Konnej z poręki Budionnego i Woroszyłowa stawała się przepustką do szybkiej i błyskotliwej kariery.

Znaną pieśnią żołnierzy Konarmii jest "Konarmiejski marsz" autorstwa A. Surkowa:

По военной дороге

Шел в борьбе и тревоге

Боевой восемнадцатый год.

Были сборы недолги,

От Кубани до Волги

Мы коней поднимали в поход.

Среди зноя и пыли

Мы с Буденным ходили

На рысях на большие дела.

По курганам горбатым,

По речным перекатам

Наша громкая слава прошла.

На Дону и в Замостье

Тлеют белые кости,

Над костями шумят ветерки.

Помнят псы-атаманы,

Помнят польские паны

Конармейские наши клинки.

Если в край наш спокойный

Хлынут новые войны

Проливным пулеметным дождем, -

По дорогам знакомым

За любимым наркомом

Мы коней боевых поведем!

Inną pieśnią Konarmii jest "Marsz Budionnego" ("My krasnyje kawaleristy),powstały w 1920 r:

Марш Буденного Музыка: бр. Покрасс Слова: А. Д'Актиль

Мы - красные кавалеристы,

И про нас

Былинники речистые

Ведут рассказ -

О том,как в ночи ясные,

О том, как в дни ненастные

Мы смело и гордо в бой идём!

Припев:

Веди, Будённый, нас смелее в бой!

Пусть гром гремит

Пускай пожар кругом,пожар кругом.

Мы беззаветные герои все,

И вся-то наша жизнь есть борьба.

Будённый - наш братишка.

С нами весь народ.

Приказ - голов не вешать

И глядеть вперёд.

Ведь с нами Ворошилов,

Первый красный офицер,

Сумеем кровь пролить за СССР!

Припев.

Высоко в небе ясном реет алый стяг,

Летим мы на врага туда, где виден враг.

И в битве упоительной

Лавиною стремительной -

Даёшь Варшаву,дай Берлин -

И врезались мы в Крым!

Припев.

1920