Teodòr Aubanèu
Un article de Wikipèdia, l'enciclopèdia liura.
Nascut en 1829 a Avinhon, mòrt en 1886, estampaire e poèta.
Somari |
[Modificar] Sa vida
Aubanel que nasquèt dins una familha d'estampaires (estampaires « del Papa e de l'Arquevesque d'Avinhon » al sègle XVIII quand Avinhon èra encara part dels Estats de la Glèisa). Fa sos estudis amb los paires as Ais de Provença abans de tornar trabalhar a l'estampariá Aubanel. Es plan catolic, coma tota sa famiha, e sèc las amassadas de la Societat de la Fe ont fa la coneissença de Josèp Romanilha. Es aquel que li fa rencontrar amics coma Frederic Mistral e Ansèlm Matieu. Totis se retròban al castèl de Font Segunha per i far poesias e cançons. Aubanel i vei tanben en 1850 Jenny Manivet, dita Zani. Amoroses totis dos, Teodòr e Zani qu'arriban pas a se declarar sos sentiments e en 1854, la joveneta se fa monja al covent de las Filhas de la Caritat. La meteissa annada que los amics de Font Segunha fondan lo Felibritge que Aubanel, segon d'unes, serà lo seu poèta mai prigond e mai desesperat. En 1860, publica « La mióugrano entre-duberto » (La miugrana entredubèrta), plan ben aculhida pel monde literari, que i canta lo seu amor per Zani. Mas l'òbra es mesa a l'indèx pels catolics avinhoneses dels quals se sent tan pròche e aquò fica en perilh l'estampariá Aubanel plan ligada a l'arquevescat d'Avinhon. S'acasa en 1861 e torna trobar una mena de felicitat mas non publica pus mès tot çò que escriu. Après de malentenduts amb Romanilha en 1878, al meteis temps que i a jornals qu'acusan lo Felibritge d'èsser separatista, s'alunha del movement a partir de 1880. Quand publica confidencialament en 1885 un autre recuèlh, plan sensual, « Li fiho d'Avignoun » (Li filhas d'Avinhon), es atacat amb violéncia pels devòts e blaimat per l'arquevesque. Morís d'una crisi d'apoplexia en octobre 1886. Es enterrat al cementèri Sant Veran d'Avinhon.
[Modificar] Son òbra
Amb Romanilha e Mistral, Aubanel es un dels tres pilars del Felibritge. Als dos recuèlhs de poesias publicats quand viviá, « La mióugrano entre-duberto » e « Li fiho d'Avignoun », lor cal ajustar un drama en vèrses, « Lou pan dòu pecat » (Lo pan dau pecat), jogat en 1878. E tanben òbras postumas coma lo recuèlh de poesias « Lou Rèire-Soulèu » (Lo Rèire-Soleu) publicat en 1899 e dos dramas: « Lou raubatòri » (Lo raubatòri) publicat en 1928 e « Lou pastre » (Lo pastre) publicat en 1947.
[Modificar] Extraits
Sis iue d'enfant, founs e verdau,
Si grands iue pur vous dison: Dau !
Un pau risènto, un pau mouqueto;
Tèndri, se duerbon si bouqueto;
Si dènt, pu blanco que lou la,
Brihon.... Chut ! qu'arribo : vès-la !
Tout-just s'a quinge an, la chatouno.
Passes plus, que me fas mouri,
O laisso-me te devouri
De poutouno !
Arrage, soun péu negrinèu
S'estroupo à trenello, en anèu;
Un velout cremesin l'estaco;
Fouita dóu vènt, de rouge taco
Sa caro bruno e soun còu nus :
Dirias qu'es lou sang de Venus,
Aquéu riban de la chatouno.
Passes plus, que me fas mouri,
O laisso-me te devouri
De poutouno !
Oh ! quau me levara la set
De la chato ? ... A ges de courset :
Sa raubo, fièro e sèns ple, molo
Soun jouine sen que noun tremolo
Quand marcho, mai s'arredounis
Tant ferme, que subran fernis
Voste cor davans la chatouno.
Passes plus, que me fas mouri,
O laisso-me te devouri
De poutouno !
Debuta de « La Venus d'Avignoun », prumièr poëma del recuèlh « Li Fiho d'Avignoun ».
[Modificar] Bibliografia
Las òbras completas d'Aubanel foguen editadas per la maison Aubanel a Avinhon de 1960 a 1963.
