Xi en He
Xi en He (羲和, Wade-Giles: Hsi en Ho) waren volgens de Chinese historische traditie twee astronomen in dienst van keizer Zhong Kang van de Xia-dynastie. Omdat zij een zonsverduistering niet op tijd hadden voorspeld werden zij door de keizer ter dood gebracht.
Inhoud |
[bewerk] De overgeleverde traditie
Volgens de Shujing vond er in het vijfde jaar van de regering van Zhong Kang, gedurende de herfst, tijdens de negende maan op de dag gengzi (庚子, de 37e dag van de 60-dagen cyclus) een zonsverduistering plaats. De zon en de maan leefden niet meer vreedzaam naast elkaar in de hemel. Het was de taak van de hofastronoom om voortdurend de juistheid van de kalender te controleren. Daartoe hoorde ook het correct voorspellen van zons- en maansverduisteringen. Omdat de beide hofastronomen Xi en He voortdurend dronken waren en zich met alle mogelijke uitspattingen bezig hielden, hadden zij verzuimd deze verduistering te voorspellen. Ze waren als ambtenaren hun plichten niet nagekomen en verdienden daarom de doodstaf. Zhong Kang stuurde één van zijn leenheren, de 'markies' (侯 hou) van Yin met een leger op hen af dat de beide astronomen vervolgens ter dood bracht. De toespraak die de markies van Yin tot zijn troepen zou hebben gehouden is te vinden in de Shujing.[1].
[bewerk] Interpretatie van de gebeurtenis
Over deze gebeurtenis is veel geschreven. Men kan deze werken verdelen in twee groepen, zij die er van uit gaan dat de gebeurtenis heeft plaatsgevonden en zij die dat niet doen.
[bewerk] De gebeurtenissen hebben werkelijk plaats gevonden
Wetenschappelijk onderzoek dat uitgaat van deze vooronderstelling heeft zich op de volgende drie thema's gericht:
- De precieze aanduiding van de datum in de Shujing biedt de mogelijkheid een datum uit de traditionele Chinese bronnen te koppelen aan een absolute chronologie. Er zijn veel data berekend, de meest genoemde zijn 22 oktober 2137 en 23 oktober 2110 v. Chr.
- De overlevering zou het bewijs zijn dat men in China al zeer vroeg kennis had van astronomie en dat men tevens in staat was om de daarbij ingewikkelde berekeningen te kunnen maken. Dat laatste was nodig om de kalender, die zowel op de zon als op de maan was gebaseerd, in de pas te laten lopen met het werkelijke verloop van de seizoenen.
- Ook de positie van de beide hofastronomen Xi en He is onderwerp van veel onderzoek geweest. Het zou hier gaan om afstammelingen van Xi en He die in dienst waren van Yao, een van de oerkeizers. Net als hun voorouders waren ook deze Xi en He behalve astronoom ook stamleiders. Zij beschikten over een aanzienlijke militaire macht. Het niet tijdig voorspellen van de verduistering was slechts een voorwendsel om hen uit te schakelen.
[bewerk] Het betreft een rationalisatie achteraf van een oude mythe
Volgens de Shujing waren Xi en He reeds in dienst bij Yao, één van de oerkeizers. Die Xi en He hebben de mensen de basisprincipes van de astronomie bijgebracht zodat de loop van de zon, de maan, van sterren en planeten kon worden berekend. Het waren eigenlijk cultuurhelden. Volgens de Franse sinoloog Henri Maspero (1882-1945) was Xihe de naam van een oude zonnegod. Toen in de Zhou-tijd de Shujing werd samengesteld werd de godheid Xihe gerationaliseerd en werd zijn status teruggebracht tot twee ambtenaren (Xi en He) in dienst van een naar het verleden toe geprojecteerd keizerrijk.
[bewerk] Literatuur
- Franke, Herbert en Rolf Trauzettel, Das chinesische Kaiserreich, Fischer Taschenbuch Verlag, Frankfurt a/d Main, 1968, ISBN 3-596-60019-7 (Fischer Weltgeschichte 19)
- Wang, P.K., en G.L. Siscoe, 'Ancient Chinese Observations of Physical Phenomena Attending Solar Eclipses' in: Solar Physics, (66), 1980, pp. 187-193. Zie [2] voor de integrale tekst van dit artikel.
- Maspero, Henri, 'Légendes Mythologiques dans le Chou king' in: Extrait du Journal Asiatique, Janvier-Mars 1924, 100 pages. Imprimerie Nationale, Paris. Zie [3] voor de integrale tekst
- (Shiji), Se-ma Ts’ien, Les Mémoires historiques, Vertaling en annotatie door Édouard Chavannes, eerste deel, Parijs: Librairie d’Amérique et d’Orient Adrien Maisonneuve, 1967. Eerste afdeling: les Annales principales, hoofdstuk 1 (Les cinq empereurs) en hoofdstuk 2 (Les Hia). Zie: [4] voor integrale tekst.
- Shujing (Boek der documenten) in de vertaling van James Legge (The Shû King, Shih King and Hsiâo King, Sacred Books of the East, Vol. 3, The Shû King or Book of Historical Documents, Part II: The Books of Yü en Part III: The Books of Hsiâ). Zie: [5] voor integrale tekst.
- Bamboe-annalen in de vertaling van Edouard Biot (Tchou-chou-ki-nien, Annales sur bambou). Dynastie de Hia. Zie:[6] voor integrale tekst.
