Vulpen
Een vulpen is een pen waarmee men schrijft met vloeibare inkt. Een van de verschillen met een balpen is dat een vulpen door de gebruiker zelf gevuld kan worden. Dit kan gebeuren met inkt uit een inktpot of door het gebruik van kant en klare vullinkjes. Veel mensen vinden een vulpen lichter en prettiger schrijven dan een balpen.
[bewerk] Constructie
Ouderwetse vulpennen hadden een rubberen vulzak, modernere een zuiger die met een schroef bediend wordt. De meest moderne hebben kant en klare vullingen.
Een vulpen heeft een losse dop die op de pen geklikt of geschroefd kan worden. De dop voorkomt beschadiging van de pen zelf, die vrij kwetsbaar is. De pen bestaat uit twee helften, waartussen de inkt vloeit door de capillaire werking en door de zwaartekracht. Met een vulpen kan men niet op een plafond schrijven. De eigenlijke pen is meestal van goud of verguld. Bij goedkopere vulpennen is deze van staal. Het topje van de punt is extra hard om slijtage tegen te gaan. Het topje kan daartoe van een ander materiaal gemaakt worden, bijvoorbeeld van iridium. De pen van een vulpen gaat "naar de hand" staan van degene die hem gebruikt. Dat was vroeger in ieder geval zo, toen de punten veel flexibeler waren. Tegenwoordig worden de punten veel steviger gemaakt, omdat de mensen harder op papier drukken met de pen door gewenning aan de balpen. Dat een vulpen beter niet uitgeleend kan worden is in de meeste gevallen dus een fabeltje.
Vulpennen bestaan van goedkope plastic houders, tot kostbare gouden pennen. Er bestaan ook veel "design" vulpennen waar de liefhebbers veel geld voor over hebben. Vooral fabrikant Montblanc brengt veel van deze pennen op de markt.
[bewerk] Bekende merken
Er bestaan veel merken vulpennen. Bekende merken zijn:
- Aurora
- Caran d'Ache
- Cartier
- Conway Stewart
- Cross
- Delta
- Dunhill
- Lamy
- Waterman
- Montblanc
- Omas
- Parker
- Pelikan
- Rotring
- Sheaffer
- Stipula
- Visconti
[bewerk] Geschiedenis
De eerste bronnen over een pen met een inktreservoir dateren uit de 10e eeuw, maar het is waarschijnlijk dat pogingen om een vulpen te maken nog van eerdere datum zijn. Het is immers tijdrovend om een pen steeds in de inktpot te dopen. De eerste voorbeelden van overgebleven vulpennen dateren echter uit de 18e eeuw. De voortgang om een betrouwbare pen te maken waren echter moeizaam. Dit kwam omdat het begrip van rol die de luchtdruk speelt in de werking van een vulpen nog onvoldoende was. Daarnaast is inkt een behoorlijk corrosieve vloeistof en bevat inkt veel deeltjes die bezinken of de fijne kanaaltjes in de vulpen kunnen verstoppen. Vanaf ongeveer 1850 verschenen er steeds meer patenten en evenzo vele vulpennen in de handel. Er waren drie uitvindingen van het grootste belang: De iridium punt van de pen, harde soorten rubber, en een vrij vloeiende inkt.
Vanaf ongeveer 1870 maakten Duncan MacKinnon, een Canadees die in New York City woonde, en Alonzo T. Cross uit Providence, Rhode Island een pen met een hol schrijftuitje. Deze "stylo's" worden tegenwoordig vooral gebruikt voor technische tekeningen. Ze waren aan het eind van de 19e eeuw echter zeer populair om te schrijven.
Vanaf 1880 begon men vulpennen in grote hoeveelheden te produceren. Waterman en Wirt waren de belangrijkste producenten in de VS. Vulpen werden gevuld door de inkthouder open te schroeven en de inkt erin te druppelen. Dit was een langzaam proces, dat bovendien vaak tot geknoei aanleiding gaf. Ook lekten de vulpennen vaak in hun dop, of bij het punt waar de[inkthouder open werd geschroefd. Men begon te zoeken naar een gemakkelijke manier om de pennen te vullen en een manier om het lekken op te lossen. Het meest succesvol was het vulsysteem van Conklin, gevolgd door het draaivulsysteem van Waterman. De beste vernieuwingen kwamen echter van Sheaffer en Parker.
 |
Meer afbeeldingen die bij dit onderwerp horen kunt u vinden in de categorie Fountain pens van Wikimedia Commons. |
