Vrijmaking
De Vrijmaking is de naam van een kerkscheuring die in 1944 plaats vond in de Gereformeerde kerk van Nederland.
Bij deze scheuring splitste een vleugel van de Gereformeerde kerk onder leiding van Prof. Klaas Schilder zich af en ging de Gereformeerde Kerken (onderhoudende art. 31) vormen, later zijn dit de Gereformeerde Kerken vrijgemaakt geworden. De aanleiding tot deze ontwikkeling was onder meer de onenigheid die ontstaan was over de precieze betekenis van de doop. Eenvoudig gesteld was dit het probleem: Was de doop altijd geldig voor het hele leven of was hij alleen geldig als de gedoopte de rest van zijn/haar leven gelovig bleef? Naast verschil over de ware leer speelden ook meer persoonlijke elementen bij deze kerkscheuring een rol. Prof. Klaas Schilder was een polemisch gezind man.
De Gereformeerde Kerken (vrijgemaakt) ontwikkelden zich tot een activistische gemeenschap of zuil, van waaruit Gereformeerde scholen en een Gereformeerde politieke partij (GPV) werden opgericht.
De Vrijmaking kwam op een uiterst ongelukkig moment in de geschiedenis. In 1944 was de Duitse bezetting op zijn ergst en het was dan ook niet eenvoudig een synode bijeen te roepen. Openbaar vervoer zoals treinen was er nauwelijks of werd bestookt door geallieerde bommenwerpers. Een aantal kopstukken van de kerk was ondergedoken. De bezetter was niet blij met hun aandeel in ondergrondse activiteiten in een Gereformeerde kring waar zij moeilijk vat op kregen. Op de synode van 1944 zijn de latere "vrijgemaakten" niet netjes behandeld. Er werden besluiten doorgedrukt waar belangrijke opponenten niet bij konden zijn. Het gevolg was dat de kerk een uitspraak deed over de doop die niet aanvaardbaar was voor de orthodoxen rond professor K. Schilder. Deze kwam uit zijn ondergrondse schuilplaats om de Vrijmaking officiëel te maken (Acte van vrijmaking of wederkeer, Den Haag 1944).
De kerkscheuring van 1944 veroorzaakte veel leed in de ooit zo hechte Gereformeerde kring. Het rukte families, soms gezinnen uiteen.
In 1967 scheurden de Gereformeerde Kerken (vrijgemaakt), waaruit de Nederlands Gereformeerde Kerk ontstond.
[bewerk] "Nieuwe vrijmaking"
In 2003 voelde een deel van de leden van de Gereformeerde Kerken (vrijgemaakt) zich genoodzaakt tot een nieuwe vrijmaking te komen, omdat zij vonden dat de koers van de kerk afweek van de Heilige Schrift en de daarop gebaseerde belijdenisgeschriften.
Deze ontwikkeling volgde op een discussie over de betekenis van de Tien geboden in het leven van nu. Volgens de bezwaarden werden vooral het vierde gebod, maar ook het zevende gebod, door de synodes van Leusden, Zuidhorn en Amersfoort feitelijk afgeschaft. Ook de invoering van een aantal liederen uit het Liedboek voor de Kerken werd gezien als een teken van een koerswijziging in de Gereformeerde kerken vrijgemaakt.
In het blad Reformanda, van de gelijknamige vereniging, werd betoogd dat de door de vrijgemaakt gereformeerde synode genomen besluiten in strijd waren met de Heilige Schrift en de daarop gegronde belijdenis.
Op 20 september 2003 werd er een zogenoemde "Vrijmakingsvergadering" gehouden te Zwolle. Na deze vergadering zijn er verschillende streekgemeenten ontstaan. Dit nieuwe kerkverband wordt informeel wel aangeduid als Nieuwe Vrijgemaakte Kerken.
In 2005 is er een eerste synodevergadering bijeengeroepen. Hier wordt onder andere over de naam van het te vormen kerkverband gesproken. Het voorstel zal zijn om de kerken "Gereformeerde Kerken" te laten heten.
