Videokaart

Een videokaart of grafische kaart is de interface tussen een computer en het beeldscherm en is in de computer aangebracht.

Inhoud 1 Soorten videokaarten 2 Ontwikkeling 3 Opbouw 4 Fabrikanten van chipsets:

[bewerk] Soorten videokaarten

Grofweg zijn er twee typen videokaarten te onderscheiden:

• Onboard: De elektronica is in het moederbord geïntegreerd. Deze versie bezit vaak geen eigen geheugen, maar gebruikt het werkgeheugen van het systeem. Deze oplossing biedt standaardprestaties. Omdat de video een deel van het gewone werkgeheugen gebruikt wordt deze oplossing wel Shared Memory Architecture (SMA) genoemd.
• Insteekkaart: Deze kaarten worden op het moederbord aangesloten door middel van een bus of een poort:
  • ISA (Industry Standard Architecture). Deze kaarten worden niet meer geproduceerd.
  • PCI (Peripheral Component Interconnect). Deze worden nog wel geproduceerd, maar niet veel meer. De kaarten zijn niet erg krachtig naar de maatstaven van 2006.
  • AGP (Accelerated Graphics Port). Deze worden nog wel gemaakt maar door de lagere bandbreedte ten opzichte van PCI-Express worden ze in nieuwe geavanceerde systemen niet meer toegepast.
  • PCI-Express 16x, De verbeterde, seriële versie van PCI.

[bewerk] Ontwikkeling

Met de CGA-kaart in 1981 begint de ontwikkeling van videokaarten voor PC's. Zie "Standaard voor weergavemodus" voor de verdere geschiedenis.

Videokaarten zijn sterk in ontwikkeling. Elke nieuwe generatie kaarten heeft over het algemeen verdubbelde prestaties ten opzichte van de vorige; fabrikanten hebben aangekondigd dat de volgende generatie weer een soortgelijke sprong zal maken. De reden hiervoor is dat steeds meer mensen ontdekken dat je een computer kunt gebruiken om te gamen en ook bereid zijn, daar geld aan uit te geven. Doordat spelfabrikanten ook niet stilzitten en zien dat steeds meer mensen een krachtige videokaart hebben, worden de eisen die nieuwe computerspellen stellen aan de videokaart steeds hoger, zeker wanneer de gamer de spellen in hoge resoluties en met anti-aliasing en anisotropische filtering willen spelen.

[bewerk] Opbouw

Een videokaart bevat:

• Een GPU, oftewel Graphics Processing Unit, die de beeldopbouw verzorgt en eventueel berekeningen uitvoert.
• Geheugen: hierin wordt een digitale representatie van het beeld opgeslagen, alsmede sjablonen hiervoor, zoals textures. Hoe meer geheugen er op een videokaart zit, hoe meer voorbewerkte beeld-onderdelen erin passen. Hierdoor hoeven minder compromissen tussen snelheid en detailweergave gesloten te worden. Tegenwoordig is het zo dat 512MB genoeg is voor hedendaagse toepassingen (pas bij een resolutie van hoger dan 1600x1200 wordt een 768MB kaart interessant). Veel mensen denken dat de hoeveelheid geheugen de snelheid van een kaart bepaalt, dit is dus niet zo. Een kaart met een dubbele geheugencapaciteit is nóoit twee keer beter dan een kaart met minder geheugen die de zelfde chipset gebruikt.
  • Onboard:
    • GDDR4: uitgevonden in 2006 en zal worden toegepast in 2007. Hij kan op dit moment snelheden tot 3200Mhz aan en het is DDR-geheugen, die 32 keer per klokperiode data kan verwerken. GDDR4 geheugen werkt op lagere voltages dan GDDR3, DDR2- en DDR-geheugen
    • GDDR3: In 2005 de meest gebruikte soort. Hij kan op dit moment snelheden tot 1750Mhz aan en het is DDR-geheugen, die twee keer per klokperiode data kan verwerken. GDDR3 geheugen werkt op lagere voltages dan DDR2- en DDR-geheugen.
    • DDR2: Sneller dan DDR-geheugen doordat het vier keer per klokperiode data kan verwerken. DDR2-geheugen wordt echter vele malen warmer dan DDR- en GDDR3-geheugen, waardoor de toepassing op grafische kaarten wordt beperkt.
    • DDR-geheugen: Trager dan GDDR3, maar goedkoper. DDR-geheugen zit vaak op budget-kaarten.
  • Gedeeld: Zowel in de onboard videokaarten als in sommige losse kaarten wordt geheugen van de computer zelf gebruikt. Dit is trager, maar ook nog goedkoper dan DDR op de videokaart.

[bewerk] Fabrikanten van chipsets:

• nVidia: nVidia maakt de GeForce serie voor de consument en de Quadro voor professioneel gebruik. Onderstaande fabrikanten maken hier kaarten mee.
• ATi: ATi maakt de Radeon serie voor de consument en de Fire/FireGL serie voor de professionele markt.
  • Het grootste deel van de kaarten wordt door andere fabrikanten gemaakt, zij maken op basis van de ontwerpen van ATi en nVidia hun videokaarten. Enkele voorbeelden zijn: XFX, ASUS, Aopen, Point-Of-View, Gainward, Chainteck, Gecube, Expert Vision, Leadtek, MSI, Sapphire en Club3D. Er zit weinig verschil tussen de kaarten van deze fabrikanten, meestal een ander softwarepakket, type geheugen en prijs. Soms wijkt een fabrikant af van de standaardkaart en verandert de klokfrequenties een beetje.
• Tegenwoordig komen alle Chips uit de Sapphire fabrieken waardoor zij als het ware de kaart als '1e' verkopen. Andere fabrikanten hebben extra onkosten doordat zij eerst de kaart uit de Sapphire fabriek moeten kopen. Support en toebehoren verschillen, de chip zelf is echter gelijk. Dat is meteen de reden dat Sapphire VGA kaarten tegenwoordig soms wel 100! euro verschillen met gelijke VGA kaarten van een concurrerend merk.
• Daarnaast maakt ook Matrox chipsets en kaarten voor de professionele markt. Dit zijn kaarten die meestal speciaal ontworpen zijn voor meer dan éen monitor.
• Ook 3Dlabs richt zich op de professionele markt, maar is een kleinere speler.
• Verder is er nog S3, die de Chrome serie maakt. Deze kaarten onderpresteren, vergeleken bij hun directe concurrenten.