Tupolev Tu-95

Tupolev Tu-95
Fabrikant	Tupolev
Types	Tu-114 Tu-126
Lengte	49,50 m
Spanwijdte	51,10 m
Hoogte (vanaf de grond)	12,12 m
Interieurbreedte
Max. aantal passagiers	11 - 13 (bemmaningsleden)
Leeggewicht	90.000 kg
Vleugeloppervlak	310 m²
Max. startgewicht	188.000 kg
Max. brandstof
Motoren	4 x Kuznetsov NK-12
Max. stuwkracht per motor	14.800 Pk
Kruissnelheid	925 km/h
Kruishoogte	12.000 m
Max. reikwijdte	15.000km
Eerste vlucht	12 november 1952
Status	in gebruik
Aantal gebouwd
Portaal Luchtvaart

De Tupolev Tu-95 (NAVO-Codenaam: Bear) is de meest succesvolle langeafstandsbommenwerper van de Sovjet-Unie en de staten die daar na 1991 uit voortgekomen zijn. Het toestel is in 2006 nog steeds in verschillende varianten actief in enkele landen, waaronder Rusland, Oekraïne en India. Het toestel wordt aangedreven door vier Kuznetsov turboprop-motoren met contraroterende propellors. Tot op de dag van vandaag is het de enige turbopropbommenwerper die ooit in actieve dienst is geweest. De marineversie van het toestel staat bekend als Tu-142.

Inhoud 1 In het kort 2 Geschiedenis 3 Geluidsniveau 4 Het vliegende gevaar 5 De toekomst 6 Varianten 7 Gebruikers 8 Bronnen

[bewerk] In het kort

De Tu-95 stond bij de westerse inlichtingendiensten lange tijd bekend als Tu-20, dit was enkel de testaanduiding die het Tupolev Design Bureau voor het toestel gebruikte. Tegen de tijd dat het toestel in actieve dienst kwam bij de verschillende squadrons stond het al bekend als de Tu-95. Mede doordat de naam Tu-20 al in diverse westerse documenten was vastgelegd bleef het toestel daar bekend staan onder zijn testnaam, na de koude oorlog raakte echter de naam Tu-95 of Bear meer en meer ingeburgerd.

Net als zijn Amerikaanse tegenhanger, de B-52 Stratofortress, heeft het toestel in de 50 jaar dat het nu al in dienst is vele andere bommenwerpers zien komen en gaan. Het toestel bleek echter onvervangbaar. Oorzaak daarvan is de mogelijk om de Tu-95 voor diverse verschillende gebruiksdoeleinden om te kunnen bouwen. Zo was het toestel oorspronkelijk bedoeld als atoombommenwerper, maar is het aangepast voor het gebruik van kruisraketten, conventionele bommen, als AWACS-platform (Tu-126), marineverkenningsvliegtuig (Tu-142) en zelfs omgebouwd tot civiel verkeerstoestel (Tu-114). Tot op de dag van vandaag wordt het toestel gebruikt om de Amerikaanse luchtverdediging te laten merken dat Rusland nog steeds beschikt over de mogelijkheid om zijn militaire vermogen over grote afstanden te laten gelden. Regelmatig verschijnt er dan ook een Tu-95 aan de randen van het Amerikaanse luchtruim.

De Sovjet-Unie kende geen traditie van het toekennen van bijnamen aan toestellen. De Tu-95 vormt hierop echter een uitzondering. De piloten die het toestel vlogen vonden de NAVO-codenaam Bear zo geschikt dat het toestel ook in de Russische luchtmacht officieel zo is gaan heten. Een westerse verslaggever vroeg op de luchtvaartsalon van Parijs eens aan de piloot wat de naam van het toestel was waarop de piloot antwoorde met; "It can't be anything but a bear!".

[bewerk] Geschiedenis

De ontwikkeling van de Tu-95 begon in de jaren vijftig toen bleek dat de bommenwerper waar de Sovjet-Unie op dat moment over beschikte, de Tupolev Tu-4, niet aan de gestelde eisen voldeed. De Sovjet-Unie zette het sein op 11 juli 1951 officieel op groen en daarmee kon Tupolev aan de ontwikkeling van het toestel beginnen. Het prototype van het toestel vloog voor het eerst op 12 november 1952 en de serieproductie werd gestart in januari 1956. Aanvankelijk zag het United States Department of Defense weinig dreiging in het toestel, het zou te weinig bereik hebben om de Verenigde Staten te kunnen bereiken. En de topsnelheid van 644 kilometer per uur bood ook weinig reden tot paniek, dacht men. Later werden deze cijfers nog enkele malen omhoog bijgesteld toen bleek dat de prestaties van de Tu-95 veel hoger lager dan met had gedacht.

[bewerk] Geluidsniveau

De Tu-95 staat bekend als een van de lawaaiigste vliegtuigen ooit gebouwd. Onderzeebootbemanningen konden het toestel waarnemen met hun apparatuur. Dit enorme lawaai veroorzaakt door contraroterende propellors maakte het toestel minder geschikt als onderzeebootbestrijdingsvliegtuig. Tijdens de koude oorlog werd er ook door westerse straaljagerpiloten geklaagd over het lawaai dat het toestel produceerde, zelfs in hun drukcabines met headset op konden ze het toestel tijdens een escorte nog duidelijk horen. Veel voormalige piloten op de Tu-95 hebben tegenwoordig dan ook last van gehoorproblemen.

[bewerk] Het vliegende gevaar

De enorme snelheid en grootte van het toestel zorgden ervoor dat het slechts beperkt manouvreerbaar was, zeker in vergelijking met de westerse straaljagers. Dit zorgde ervoor dat deze jagers het toestel tot op zeer geringe afstand konden naderen, en er zelfs onofficieel gecommuniceerd kon worden tussen de westerse en de Sovjet-piloten. Een verhaal van een RAF-piloot:

"Op een dag, tijdens een missie was er wat tijd om te 'spelen' met de bemanning van een passerende Tu-95. Om te voorkomen dat de bemanning naar ons zou zwaaien had de KGB een agent aan boord van het toestel geplaatst. Sommige Bear-varianten hadden een kruipruimte tussen de cockpit en de verblijfsruimte van de staartschutter, een lange, onprettige tunnen vol met obstakels. Na een tijdje ontdekten we dat we door afwisselend voor en achter de Tu-95 te gaan vliegen de KGB-agent zover kregen dat hij steeds heen-en-weer door de kruipruimte kroop om te voorkomen dat de bemanning naar ons zwaaide".

Van Amerikaanse kant zijn ook dergelijke verhalen bekend, sommige Amerikaanse piloten beweren zelfs de laatste versie van de Playboy aan de bemanning van de Tu-95 te hebben laten zien. Deze verhalen kunnen echter niet bevestigd worden. Wel is bekend dat het voor de Tupolev Tu-95 mogelijk was om sommige straaljagers voor te blijven, vooral de SEPECAT Jaguar was niet in staat om de Bear bij te houden. Al deze 'spelletjes' tussen Oost en West moesten natuurlijk een keer fout gaan, dat gebeurde dan ook halverwege de jaren '80 toen een Noorse F-16 de Bear zo dicht naderde dat hij er tegen aan vloog. Daardoor verloor de F-16 een vleugeltip, beide toestellen waren echter in staat om veilig te landen.

Ook tegenwoordig proberen de Bear-bemanningen de westerse luchtruimen zo dicht mogelijk te benaderen, in 1999 werden twee Tu-95's samen met twee Tu-160's gesignaleerd aan de rand van het luchtruim van Alaska. Ze draaiden echter om voordat de Amerikaanse piloten contact hadden kunnen maken. Ook in de zomer van 2006 werden Tu-95's waargenomen aan de rand van het Canadese luchtruim.

[bewerk] De toekomst

De meeste Tu-95's die op dit moment in dienst van de Russische luchtmacht zijn, zijn begin jaren '90 gebouwd. Deze toestellen zijn van het Type Tu-95MS. Dit toestel wordt nog steeds verder gemoderniseerd, op dit moment is men bezig het primaire lucht-grond-wapen van de Tu-95, de KH-55 te vervangen. Mede door deze en andere updates is de verwachting dat het toestel nog wel een jaar of 10 tot 15 mee kan.

[bewerk] Varianten

In de loop der jaren zijn er vele verschillende varianten van de Tu-95 verschenen, waaronder:

• Tu-95/1 - Prototype N° 1.
• Tu-95/2 - Prototype N° 2.
• Tu-95K - Experimentele versie voor het droppen van de Mig-19-SM-20 op grote hoogte.
• Tu-95M-55 - Raketvervoerder, om langafstandsraketten te vervoeren door de Sovjet-Unie.
• Tu-96 - Hogesnelheidsbommenwerper, nooit gebouwd.
• Tu-119 - Nucleair aangedreven toestel, nooit gebouwd.
• Tu-142LL - Vliegend laboratorium.
• Bear A - Basisversie langeafstandsbommenwerper, dit is de enige versie zonder in-flight-tankmogelijkheden.
• Bear B - Aangepaste versie van de Bear A, speciaal om de enorme AS-3 Kangaroo bom te vervoeren.
• Bear C - Aangepaste versie van de Bear A met nieuwe navigatie en verkenningsapparatuur. Later zijn deze toestellen omgebouwd tot Bear G.
• Bear D - Aangepaste versie van de Bear A voor electronische oorlogsvoering.
• Bear E - Fotoverkenningstoestel.
• Bear F - Maritiem verkenningstoestel en onderzeebootbestrijdingsvliegtuig, na verdere modificaties is dit toestel beter bekend geworden als Tupolev Tu-142.
• Bear G - Aangepaste versie van de Bear A voor het vervoer van de AS-4 Kitchen bom. Een aantal van deze toestellen vliegen nog voor de Russische luchtmacht.
• Bear H - Versie van de Bear G gebouwd op het frame van de Tu-142. Tevens gebruikt als lanceerplatform voor langeafstands kruisraketten.
• Bear J - Variant om te kunnen communiceren met onderzeeboten. Dit toestel is na de Iljoesjin Il-80 Ruslands tweede vliegende commandopost.
• Bear T - Trainingstoestel.

Naast deze versies hebben er nog vele andere modificaties plaatsgevonden. Een speciale versie is misschien wel de Tu-95V, dit toestel was speciaal verbouwd om de Tsar Bomba te kunnen afwerpen.

[bewerk] Gebruikers

• India
• Rusland
• Sovjet-Unie
• Oekraine

Meer afbeeldingen die bij dit onderwerp horen kunt u vinden op de pagina Tupolev Tu-95 op Wikimedia Commons.

Bron(nen):

Warbirds site met informatie over dit type 's Werelds snelste propellorvliegtuig Nog meer informatie