Toestemmingswet
Een toestemmingswet regelt in Nederland de voor Koninklijke huwelijken sinds 1814 benodigde toestemming van de Staten-Generaal en is geregeld in artikel 28 van de Grondwet. Prinsen en prinsessen van Oranje kunnen ook een huwelijk aangaan zonder toestemming te vragen van de Staten-Generaal, maar daardoor verliezen zij hun rechten op de troon.
In 1964 zag Prinses Irene af van eventuele troonopvolging, toen zij zonder toestemming van de Staten Generaal trouwde met Carlos Hugo de Bourbon de Parme. Carlos was een destijds omstreden troonpretendent voor de Spaanse troon en de leider van de Carlisten. Irene wilde haar verloofde actief helpen bij deze politieke doelstellingen. Hiernaast vormde het feit dat prinses Irene zich in het geheim tot het katholicisme had bekeerd een probleem. Het huwelijk vond uiteindelijk buiten Nederland plaats (in Rome, in de beroemde basiliek van Santa Maria Maggiore) buiten aanwezigheid van de Nederlandse regering en leden van het Koninklijk Huis.
In 1965 werd wel een Toestemmingswet voor het huwelijk van Prinses Beatrix met Prins Claus ingediend. Vier PvdA-kamerleden stemden tegen, onder wie Henri Peschar.
In 1975 zag Prinses Christina af van eventuele troonopvolging, toen zij zonder toestemming van de Staten-Generaal trouwde met Jorge Guillermo.
In 1998 behandelde de Staten-Generaal voor het eerst een Toestemmingswet in verenigde vergadering, en wel voor het huwelijk van Prins Maurits en Marilène van den Broek. In de periode daarvoor waren de Toestemmingswetten steeds door de Tweede -, en Eerste Kamer in afzonderlijke vergaderingen behandeld.
Op 10 oktober 2003 maakte premier Balkenende bekend dat de regering voor het huwelijk van Prins Johan Friso en Mabel Wisse Smit geen Toestemmingswet zou indienen. Als reden werd opgegeven dat het paar de regering "niet volledige en niet juiste informatie" had verstrekt. Het was nooit eerder in de geschiedenis van het Koninkrijk der Nederlanden voorgekomen dat voor een Oranje-telg die wel aanspraak maakte op de troon, het verzoek tot indiening van de Toestemmingswet door de regering werd afgewezen.
Als gevolg van het besluit verloor Prins Johan Friso zijn rechten op de troon op het moment dat zijn huwelijk met Wisse Smit werd voltrokken. Zijn jongere broer Prins Constantijn is toen de vierde troonopvolger - na Prins Willem-Alexander, prinses Amalia en Prinses Alexia geworden.
[bewerk] Artikel 28 van de Grondwet
- 28.1
- De Koning, een huwelijk aangaande buiten de wet verleende toestemming, doet daardoor afstand van het koningschap.
- 28.2
- Gaat iemand die het koningschap kan beërven een zodanig huwelijk aan, dan is hij met de uit het huwelijk geboren kinderen en hun nakomelingen van de erfopvolging uitgesloten.
- 28.3
- De Staten-Generaal beraadslagen en besluiten ter zake van een voorstel van wet, strekkende tot het verlenen van toestemming, in verenigde vergadering.
