Tempo (muziek)
Onder het tempo (van Italiaans tijd, meervoud: tempi) wordt in de muziek de snelheid verstaan waarmee een muziekstuk gespeeld wordt. Ter aanduiding van het tempo worden enkele Italiaanse termen gebruikt, zoals: allegro, vivace, presto e.d., waarmee globaal het tempo bepaald is. Voor een nauwkeuriger aanduiding wordt de duur van een bepaalde noot vastgelegd, door verwijzing naar de metronoom.
In oude Europese muziekstukken stond veelal een aanduiding als tempo giusto ofwel het juiste tempo. Later gebruikten componisten ter aanduiding van het tempo een reeks Italiaanse termen, waarmee al iets meer duidelijk werd over het te spelen tempo. Weer later, na de uitvinding van de metronoom, werd het gebruikelijk het tempo aan te geven met een metronoomaanduiding. Men noteerde een noot met daarachter een getal dat aangeeft hoeveel van deze noten per minuut gespeeld moeten worden. Ook schreef men wel: MM 100, als afkoring van Maelzels metronoom 100, aangevend dat men de metronoom op 100 tikken per minuut moest instellen. Afhankelijk van de maatsoort is dan het tempo bepaald.
Een andere maat voor het tempo, die vooral in moderne muziekgenres zoals dance wordt gebruikt, is het aantal beats per minute (afgekort BPM, slagen per minuut). Hiphop gebruikt typisch tempo's tussen 85 en 120 BPM terwijl dit bij house eerder 110-140 is. Twee nummers vlekkeloos in elkaar laten overlopen door de 2e plaat te versnellen/vertragen totdat die dezelfde BPM heeft als de plaat ervoor heet beatmixing.
[bewerk] Tempi en de metronoom
Hieronder staat een overzicht van de verschillende benamingen voor de tempi met daarachter het aantal tikken per minuut waarmee deze overeenkomen.
De zeer langzame tempi:
De matig langzame tempi:
De matig snelle tempi:
- Moderato: 108 - 120
- Allegretto: 108 - 120
De snelle tempi:
- Allegro: 126 - 138
- Vivace: 144 - 160
- Allegro vivace: 152 - 168
De zeer snelle tempi:
- Allegro assai: 168 - 192
- Presto: 168 - 192
- Prestissimo: 200 - 208
[bewerk] Terminologie voor tempoverandering
- Accelerando (accel.): versnellend
- A tempo: terugkeer naar het tempo van voor de verandering
- Meno Mosso: minder beweeglijk, langzamer
- Più Mosso: beweeglijker, sneller
- Poco: een beetje
- Rallentando (rall.): vertragend
- Ritardando (rit.): vertragend
- Ritenuto: een beetje langzamer
- Tempo Primo: weer naar het aanvankelijke tempo (meestal aan het begin van een nieuw gedeelte)
