Stan (orkaan)
Orkaan Stan was de achttiende tropische storm en de elfde orkaan van het atlantische orkaanseizoen 2005. De orkaan trof Mexico en Centraal-Amerika en veroorzaakte 1500 tot 3000 doden, waarvan velen door modderstromen. Vooral Guatemala werd bijzonder zwaar getroffen. Het is pas de derde keer in de geschiedenis dat er een achttiende storm is genoemd, een bewijs dat het orkaanseizoen van 2005 erg actief was. Stan is waarschijnlijk de dodelijkste Atlantische orkaan van 2005. Hoewel orkaan Mitch, die in 1998 in dezelfde regio toesloeg, meer levens eiste, is Stan qua materiële en financiële schade met die orkaan vergelijkbaar.
Inhoud |
[bewerk] Geschiedenis
Op 17 september vertrok een tropische onweersstoring van de Afrikaanse kust westwaarts, waaruit boven de Caribische Zee een lagedrukgebied ontstond. Op 1 oktober had deze depressie voldoende tropische kenmerken om te promoveren tot tropische depressie en een dag later, voor de kust van Yucatán, tot tropische storm Stan. Boven Yucatán viel Stan terug tot tropische depressie, maar toen hij over het warme water van de Golf van Campeche trok, werd hij weer opgewaardeerd tot tropische storm en later tot een orkaan van categorie 1. Stan kwam wederom aan land, dit keer in Veracruz. Terwijl de orkaan in kracht afnam, trok hij verder naar het zuiden over de bergachtige regio's van Mexico en Centraal-Amerika. Op 5 oktober verdween de storm. Restanten van de storm bleven gedurende lange tijd hangen boven de Grote Oceaan. Men was bang dat deze restanten zich zouden hergroeperen tot een tropische storm, die de naam Pilar zou krijgen. De kust tussen Puerto Vallarta en Acapulco liep het risico getroffen te worden door Pilar. Deze angst bleek echter ongegrond.
[bewerk] Gevolgen
Hoewel Stan zelf niet sterk was (hij bereikte maar gedurende een paar uur orkaankracht), is de schade enorm. Na Stan is het in Zuid-Mexico, Guatemala en El Salvador hevig gaan regenen. Dit veroorzaakte talloze modderstromen. Stan eiste zeker 1153 levens, en dat nummer zal waarschijnlijk nog stijgen. Vermoed wordt dat het uiteindelijke aantal slachtoffers in de duizenden zal lopen. In sommige gebieden is de dagen na Stan 500 millimeter regen gevallen. In El Salvador werd dit verergerd door het uitbarsten van de Santa Anavulkaan. In El Salvador is de noodtoestand uitgeroepen, net zoals in Guatemala waar 24.000 mensen hun huis hebben moeten verlaten. Het dorp Panabaj bij Santiago Atitlán is volledig bedolven onder een modderstroom en er zijn al 50 lichamen geborgen. Rond het Atitlánmeer zijn een aantal dorpen haast volledig van de kaart geveegd. Een aantal kleine nederzettingen is officieel uitgeroepen als massagraf, omdat er honderden mensen onder de modder bedolven zijn geraakt. In El Palmar is een vitale brug vernietigd, waardoor het getroffen gebied nauwelijks te bereiken is. In Quetzaltenango is al een brandstoftekort opgetreden. In El Salvador zijn 54.000 mensen gevlucht. De Pan-Amerikaanse Snelweg is op verschillende plaatsen vernield door de modder. In Guatemala en El Salvador twee landen zijn ook het meeste doden geteld. 1036 in Guatemala en 72 in El Salvador. In Mexico was er ernstige schade aan infrastructuur in de staten Veracruz, Oaxaca en Chiapas. 33 rivieren traden er buiten hun oevers. In de stad Tapachula zijn 8000 huizen vernield. De rivier die door deze stad stroomt, is zodanig aangezwollen, dat alle bruggen zijn vernietigd en de stad in twee delen is uiteengevallen. 100.000 mensen zijn geëvacueerd en zeker 200 nederzettingen zijn van de buitenwereld afgesloten. Mexico's oliebedrijf PEMEX heeft haar medewerkers van boorplatforms in de Golf van Mexico geëvacueerd, maar voor zover bekend is er geen schade toegebracht aan de platforms. In Honduras en Guatemala is een groot deel van de koffieoogst verloren gegaan. Andere getroffen landen zijn Nicaragua en Costa Rica. In april 2006 werd de naam Stan van de lijst geschrapt en zal in 2011 worden vervangen door Sean.
Volgens Greenpeace zijn de modderstromen versterkt door grootschalige ontbossing.
[bewerk] Slachtoffers per land
- Guatemala 1036 (nog zeker 1000 vermisten)
- El Salvador 72
- Mexico 28
- Nicaragua 11
- Honduras 7
- Costa Rica 2
[bewerk] Hulpverlening
De Verenigde Staten heeft $100.000 aan hulpgoederen naar het getroffen gebied gestuurd. De Mexicaanse president Fox beloofde dat hulp onderweg is en stuurde ook goederen naar El Salvador na een verzoek van president Tony Saca en ook Colombia heeft hulp beloofd. Ook in Guatemala zijn de nodige fondsen vrijgemaakt voor hulpverlening. De Guatemalteekse president Óscar Berger heeft de Verenigde Naties verzocht $22 miljoen USD aan hulp te sturen, waaraan de VN gehoor gaven.
In Nederland is gironummer 667 geopend voor giften.
[bewerk] Zie ook
andere Atlantische orkanen van 2005:
