Spinazie

'Breedblad Scherpzaad'

Rijk:	Plantae (Planten)
Stam:	Magnoliophyta (Bedektzadigen)
Klasse:	Magnoliopsida (Tweezaadlobbigen)
Orde:	Caryophyllales
Familie:	Chenopodiaceae (Ganzenvoetfamilie)
Geslacht:	Spinacia

Soort

Spinacia oleracea

Overwegend vrouwelijk bloeiende plant

Overwegend mannelijk bloeiende plant

Spinazie (Spinacia oleracea) is een snelgroeiende, eenjarige bladgroente die al vroeg in het voorjaar beschikbaar is. Het is een oude groente die voor het eerst in Perzië geteeld werd.

Het woord spinazie is afkomstig van het Perzische woord اسفناج Esfenaj. Spinazie groeit over de gehele wereld met uitzondering van de tropische gebieden. Hoewel spinazie al eeuwen geteeld werd in China bereikte de plant Europa pas in 12e eeuw met de komst van de Moren in Spanje. In de 16e eeuw was spinazie nog een nieuwigheid in Italië, maar wel al ingeburgerd in Engeland. Het eerste gebruik bleef beperkt tot laxeermiddel. Het laxeereffect is te danken aan het hoge oxaalzuurgehalte.

[bewerk] Rassen

Er zijn verschillende spinazierassen, waarvan de meeste F1-hybriden zijn. Ook zijn er rassen met een groot wortelstelsel (Utrechtse Winter en Winterreus) die winterhard zijn en in het najaar gezaaid worden.

[bewerk] Zaadvorm

Het zaad van spinazie is rond of scherp. De scherpzadige rassen (o.a. Breedblad Scherpzaad) zijn zeer snelle groeiers, maar schieten ook snel door en worden voor de vroegste teelt gebruikt. Voor de voorjaarsteelt zijn minder snel doorschietende rassen nodig, omdat anders bijna geen blad maar wel snel een bloeistengel gevormd wordt. Voor de zomerteelt worden zeer traag doorschietende rassen gebruikt.

Breedblad scherpzaad

ras Spinnaker

[bewerk] Teeltwijzen

[bewerk] Vroege teelt

Spinazie in kas

Deze teelt vindt plaats onder glas. Er wordt in december en januari gezaaid. Per m² wordt 30 tot 50 gr zaaizaad gebruikt. Het meeste zaaizaad bij de vroegste zaai. Geoogst kan worden bij de vroegste zaai vanaf eind februari en tot begin april bij de laatste zaai. De opbrengst is 2 tot 3 kg per m².

[bewerk] Zomerteelt

Voor deze teelt wordt in april tot augustus in de vollegrond gezaaid. Per m² wordt 15 tot 20 gr zaaizaad gebruikt. Geoogst kan worden vanaf eind mei. De opbrengst is 3,5 tot 4,5 kg per m².

[bewerk] Herfstteelt

Voor deze teelt wordt van eind juli tot half september in de vollegrond gezaaid. Per m² wordt 25 tot 30 gr zaaizaad gebruikt. Geoogst kan worden in oktober. De opbrengst is 1,5 tot 2,5 kg per m².

[bewerk] Winterteelt

Voor deze teelt wordt in september in de vollegrond gezaaid. Per m² wordt 10 tot 15 gr zaaizaad gebruikt. Bij deze teelt kan van dezelfde planten drie keer geoogst worden. De spinazie kan voor de eerste keer half november gemaaid worden, maar is dan wel gevoeliger voor vorstschade. Na hergroei kan voor de tweede keer in maart gemaaid worden en voor de derde keer in april. De opbrengst is 2,5 kg per m² per keer maaien.

De winterteelt wordt in de beroepsgroenteteelt niet meer toegepast. Vroeger was deze teelt vooral rondom Utrecht belangrijk. In het vroege voorjaar werd de spinazie met beer bemest afkomstig uit de Utrechtse gierkelders en per schip over de rivier de Vecht aangevoerd. In de beer zat ook chloor waar spinazie niet alleen goed tegenkan, maar ook nog beter van groeit.

[bewerk] Inhoudsstoffen

Voedingswaarde: 20 Kcal / 85 KJ
Water: 92,7 %
Eiwit: 2,5 gr
koolhydraten: 1,6 gr
Vet: 0,4 gr
Oxaalzuur: 800 mg
Caroteen: 0,7 mg
Vitamine B1: 0,1 mg
Vitamine B2: 0,2 mg
Nicotinezuur (Vitamine B3): 0,6 mg
Vitamine B6: 0,2 mg
Vitamine C: 40-150 mg
Vitamine E: 2,5 mg
IJzer: 3-4 mg
Kalium: 450 mg
Calcium: 130 mg
Koper: 0,1 mg
Magnesium: 23 mg
Natrium: 65 mg
Fosfor: 45 mg
Zink: 0,22 mg

[bewerk] IJzer en vitaminen

Spinazie staat bekend om het hoge ijzergehalte; om de consumptie van spinazie te stimuleren is in de Verenigde Staten de bekende tekenfilmheld Popeye in het leven geroepen. Iedere keer als Popeye in nood zit blijkt er op de vreemdste momenten een blik spinazie voorhanden waarna het conflict snel beslist is. Spinazie bevat inderdaad meer ijzer (3-4 milligram) dan andere groenten; toch is het ijzergehalte van spinazie lange tijd sterk overschat; toen in 1937 een nieuwe analyse werd uitgevoerd door Duitse wetenschappers, bleek het ijzergehalte 10 keer zo laag te zijn als werd aangenomen; de vorige onderzoeker had een foutje gemaakt. Buiten een verhoogd ijzergehalte is spinazie ook rijk aan vitamine A, vitamine E en antioxidanten.

[bewerk] Ziekten

De belangrijkste ziekte bij spinazie is wolf (Peronospora spinaciae) dat een grijs schimmelpluis op de onderkant van de bladeren vormt. Alleen bij de vroege teelt met zaai in december komt wolf niet voor. Van deze ziekte zijn verschillende fysio's bekend, waar de rassen verschillend vatbaar voor zijn. De veredelaars kunnen de schimmel maar net voorblijven met het kweken van nieuwe rassen met resistentie tegen de nieuwe fysio's. Rassen moeten nu minimaal resistent zijn tegen de fysio's 1, 2, 3 en 4.
Daarnaast kan spinazie vooral in de zomermaanden aangetast worden door komkommermozaïekvirus I. Er zijn ook tegen mozaïek resistente rassen.
Zie ook: Biologische zaaitabel

[bewerk] Nitrietvorming

Spinazie bevat nitraten. Het grootste gedeelte van het opgenomen nitraat in het lichaam wordt uitgescheiden. Een kleine fractie wordt in het lichaam omgezet in nitriet. Er zijn twee bezorgdheden met betrekking tot nitrieten in het lichaam. Enerzijds kunnen ze bij zuigelingen aanleiding geven tot een verstoord zuurstoftransport en cyanose (of blauwzucht). Anderzijds bevorderen ze de vorming van N-nitrosoverbindingen zoals nitrosaminen (bijvoorbeeld wanneer spinazie gecombineerd wordt met vis). Volgens sommige onderzoeken zouden nitrosaminen kankerverwekkend zijn maar andere onderzoeken spreken dat tegen.

Warm restjes nitraatrijke groenten zoals spinazie nooit opnieuw op, zeker niet voor kleine kinderen. Het relatief traag opwarmen en afkoelen bevordert de bacteriële omzetting van nitraat tot nitriet.