Rode Lijst

Rode Lijsten zijn lijsten waarop per land de in hun voortbestaan bedreigde dier- en plantensoorten staan.

Op de Rode Lijsten staan, naast de bedreigde soorten, beschermingsmaatregelen om deze soorten weer in aantal te laten toenemen. Doordat overheden en terreinbeherende organisaties bij hun beleid en beheer rekening houden met de Rode Lijsten, wordt gehoopt dat van de nu bedreigde organismen er over tien jaar een aantal niet meer bedreigd zal zijn en dus van de Rode lijst afgevoerd kunnen worden.

De bedreigde dier- en plantensoorten op de Rode Lijsten zijn niet wettelijk beschermd, tenzij ze ook in de Nederlandse Flora- en faunawet, die op 1 april 2002 in werking is getreden, zijn opgenomen of in de Belgische Wet op het natuurbehoud en het Koninklijk Besluit van 16 februari 1976 houdende maatregelen ter bescherming van bepaalde in het wild groeiende planten.

[bewerk] Rode Lijsten

De volgende Rode Lijsten worden op deze Nederlandstalige Wikipedia beschreven:

[bewerk] Belgische lijsten

[bewerk] Nederlandse lijsten

[bewerk] In Nederland

In Nederland worden deze lijsten in opdracht van het ministerie van LNV opgesteld. De Rode Lijsten worden regelmatig, bijvoorbeeld eens in de 10 jaar, bijgewerkt. Minister Veerman van Landbouw, Natuur en Voedselkwaliteit heeft op 5 november 2004 de nieuwe Rode Lijsten voor bedreigde dier- en plantensoorten vastgesteld. Het gaat daarbij om acht volledig nieuwe Rode Lijsten, één volledig herziene Rode Lijst (vogels) en negen al bestaande, licht gewijzigde Rode Lijsten.

Op de Nederlandse Rode Lijsten staan alleen soorten die zich in Nederland voortplanten, dus geen trekvissen (zoals zalm en paling), noch overwinterende vogels.

Plaatsing op de Rode Lijst betekent niet automatisch dat de soort beschermd is. Daarvoor is opname van de soort in de Flora- en faunawet nodig. De Rode Lijsten hebben daarvoor wel een belangrijke signaalfunctie.

Een vermelding op een Rode Lijst geeft een indicatie over hoe het een soort vergaat, het is geen indicatie over de zeldzaamheid. De Europese meerval is zeldzaam. Wanneer een visser betrapt wordt op het gericht vissen op meerval is hij strafbaar op grond van de Flora- en Faunawet. De meerval geldt echter niet als bedreigd omdat hij in areaal en aantal vooruit gaat.

[bewerk] Categorieën

Er worden acht categorieën onderscheiden.
De Rode Lijsten zijn samengesteld aan de hand van twee criteria, te weten de trend en de zeldzaamheid. De rode lijstsoorten worden ingedeeld in de volgende categorieën, met de daarbij behorende trend en zeldzaamheid:

uitgestorven op wereldschaal (UW): maximaal afgenomen en nu afwezig op wereldschaal;
in het wild uitgestorven op wereldschaal (UWW): maximaal afgenomen en nu in het wild afwezig op wereldschaal, maar in Nederland nog wel in gevangenschap gehouden of gekweekt;
verdwenen uit Nederland (VN): maximaal afgenomen en nu afwezig in Nederland;
in het wild verdwenen uit Nederland (VNW): maximaal afgenomen en nu in het wild afwezig in Nederland, maar in Nederland nog wel in gevangenschap gehouden of gekweekt;
ernstig bedreigd (EB): zeer sterk afgenomen en nu zeer zeldzaam;
bedreigd (BE): sterk afgenomen en nu zeldzaam tot zeer zeldzaam, of zeer sterk afgenomen en nu zeldzaam;
kwetsbaar (KW): matig afgenomen en nu vrij tot zeer zeldzaam, of sterk tot zeer sterk afgenomen en nu vrij zeldzaam;
gevoelig (GE): stabiel of toegenomen maar zeer zeldzaam, of sterk tot zeer sterk afgenomen maar nog algemeen.

Voor de volgende soortgroepen bestaan er ook Nederlandse Rode Lijsten, maar die zijn nog niet op deze Nederlandstalige Wikipedia beschreven:

krekels en sprinkhanen
kokerjuffers nieuw
steenvliegen nieuw
haften nieuw
land- en zoetwaterweekdieren nieuw
platwormen nieuw
mossen nieuw

[bewerk] In België

In België verscheen in 1969 een lijst met zeldzame, bedreigde en uitgestorven planten, uitgegeven door de dienst Natuurbescherming. In 1980 kwam een lijst van bedreigde insecten uit en in 1985 eentje van bedreigde leefgebieden. In Vlaanderen verscheen in 1989 een lijst met bedreigde sprinkhanen. De eerste officiële Vlaamse Rode lijst zag het licht in 1994: "Rode lijst van de zoogdieren van Vlaanderen". Ondertussen zijn reeds andere Rode lijsten van Vlaanderen gepubliceerd. zoals die van:

Amfibieën en reptielen
Dagvlinders
Dansvlieggen
Landslakken
Loopkevers
Mieren
Paddenstoelen
Slankpootvliegen
Spinnen
Sprinkhanen en krekels
Vissen
Waterwantsen

[bewerk] Internationale Rode Lijsten

De Nederlandse en de internationale lijsten (IUCN) zijn niet met elkaar vergelijkbaar omdat de normen die er aan ten grondslag liggen verschillen. De Nederlandse lijst kijkt naar aard van de ontwikkelingen over een periode van 50 jaar terwijl de IUCN een periode van slechts 10 jaar aanhoudt. Over een periode van 50 jaar is de teloorgang van de Nederlandse soorten groter.

Daarnaast bestaat er een Rode Lijst in het kader van de conventie voor internationale handel in bedreigde diersoorten (CITES). In de aangesloten landen is de import en export van deze soorten verboden.

In Europa is de afgelopen tien jaar het aantal bedreigde vogelsoorten met 45 soorten toegenomen. In totaal zijn 226 van de ongeveer 525 in Europa voorkomende soorten min of meer bedreigd.

Zie ook: IUCN Rode Lijst