Panorama (schilderij)
Het panorama (Grieks: pan = alles, horama = schouwspel) in de schilderkunst is een voorstelling van een landschap, zeegezicht of historisch tafereel, aangebracht op een cirkelvormig gespannen doek van ruime afmetingen. De toeschouwer bevindt zich in het midden van de voorstelling en door middel van aangepaste belichting, subtiele geluidseffecten en decoronderdelen ondergaat hij een illusie van realiteit.
Panoramaschilderingen werden populair in de tweede helft van de 19e eeuw, hoewel het eerste voorbeeld ervan werd gerealiseerd rond 1790 in Edinburgh (Schotland).
Het schilderen van een panorama stelde de schilders voor problemen met het perspectief. Om dat op te lossen werden glazen cilindervormige constructies gebouwd waarin de kunstenaars de omgeving als het ware ‘overtrokken’, waarna de voorstelling op grote rollen papier kon worden overgebracht.
Van de vele panorama’s die ooit vele kijkers trokken zijn er slechts enkele bewaard gebleven, waaronder het befaamde Panorama Mesdag (1881), dat nog altijd te zien is op dezelfde plek waar het voor het eerst werd tentoongesteld in Den Haag. In België bevindt zich het Panorama van de Slag bij Waterloo, vervaardigd door Louis Dumoulin in 1912. Andere panorama’s bevinden zich in Luzern en Moskou (verbeelding van de Slag bij Borodino in 1812).
Met de komst van fotografie, film en televisie verdween het panoramaschilderij uit de belangstelling. De techniek kreeg echter nieuwe impulsen met het ontstaan van technische hulpmiddelen die het vervaardigen van panoramabeelden via panoramafotografie binnen ieders bereik brengen.
[bewerk] Lijst van panorama's
Onder meer de volgende panorama's hebben de tand des tijds doorstaan (in chronologische volgorde):
- het Wocher-Panorama. Thun, 1814. - Schilder: Marquard Wocher - Voorstelling: gezicht op de stad Thun
- het Sattler-Panorama. Salzburg, 1829. - Schilder: Johann Michael Sattler - Voorstelling: gezicht op de stad Salzburg
- Panorama Mesdag. Den Haag, 1881. - Schilder: Hendrik Willem Mesdag - Voorstelling: gezicht op de Noordzee
- het Bourbaki-Panorama. Luzern, 1881. - Schilder: Edouard Castres - Voorstelling: een scène uit de Frans-Duitse Oorlog (1870/71).
- het Panorama van Racławice. Wrocław (oorspronkelijk: Lviv), 1894 - Schilder: Jan Styka e.a. - Voorstelling: de Slag bij Racławice (1794)
- het Riesenrundgemälde. Innsbruck, 1896. - Schilders: Michael Diemer en Franz Burger - Voorstelling: de Derde slag bij de Bergisel (1809)
- het Panorama van de Slag bij Waterloo, Eigenbrakel, 1912. - Schilder: Louis Dumoulin. - Voorstelling: de Slag bij Waterloo (1815)
- het Panorama van Sevastopol, Sebastopol, 1905. - Schilder: Franz Roubaud. - Voorstelling: de verdediging van Sebastopol tijdens de Krimoorlog (1855)
- het Borodino-panorama, Moskou, 1912 - Schilder: Franz Roubaud. - Voorstelling: de Slag bij Borodino (1812)
- het Pleven Epopee 1877, Pleven, 1977 - Voorstelling: het beleg van Pleven tijdens de Russisch-Turkse Oorlog (1877)
