Obscurantisme
Obscurantisme is een neiging om de beschaving van mens en maatschappij als ongunstig te beschouwen of tegen te houden, en om het irrationele meer ruimte te geven dan de rede. Deze neiging kan vorm krijgen in een denkwijze, een leer of in gerichte handelwijzen.
Obscurantisme kan worden gezien als het tegengestelde van Verlichting. De 18e-eeuwse Verlichtingsdenker Marquis de Condorcet schreef veel over het verschijnsel, en definieerde het als "de tirannie van de arglist over de onwetendheid". In academische debatten wordt de term "obscurantistisch" nogal eens gebruikt om een opponent af te schilderen als tegenstander van de vrije uitwisseling van gedachten. Onder andere de Duitse filosoof Martin Heidegger kreeg soms dit verwijt van zijn opponenten.
Obscurantistische verschijnselen worden in de hoofdstroom van het Westers denken vaak geassocieerd met orthodox-religieuze groeperingen die zich aan de Westerse beschaving onttrekken of zich ertegen afzetten. Meestal wordt de term fundamentalisme gebruikt om dergelijke obscurantistische denk- en handelwijzen mee aan te duiden.
De term 'obscurantistisch' wordt meestal gebruikt in ongunstige zin. Een voorbeeld van een organisatie die expliciet beoogt de beschaving naar Westers model om te keren op een filosofische basis is de Closed Society Foundation, opgericht door de Tsjetsjeen Khozh-Ahmed Noukhaev.
