Maksim Gorki

Maksim Gorki (Russisch: Максим Горький, Pseudoniem van Aleksej Maksimovitsj Pesjkov) (Nizjni Novgorod, 28 maart [O.T.: 16 maart] 1868 – 18 juni 1936, Moskou). Gorki is een Russische roman- en toneelschrijver, wiens complexe leven en werk samenvallen met de Russische Revolutie. In zijn hele oeuvre speelt het dubbele thema van de verachting voor de mens zoals hij werkelijk is en eerbied voor de wijze waarop hij zou kunnen zijn.

Het pseudoniem staat voor: Maksim de Bittere.

Gorki is de grondlegger van het socialistisch realisme. Tot zijn belangrijkste werken behoren "De moeder" en zijn autobiografisch werk ("Kinderjaren", "Onder de mensen" en "Mijn universiteiten", die een goed beeld geven van het Russische leven).

[bewerk] Bibliografie

• 1892 Makár Tjoedrá; verhaal; publ. in provinciaal dagblad
• 1893-95 Schetsen en Verhalen; (verhalen over vagebonden in verschillende dagbladen; uitgave in boekvorm: 1898; 2 delen)
• 1893 Jemelján Piljáj
• 1895 Grootvader Archíp en Ljónka
• 1895 Tsjelkásj
• 1894 Mijn reisgenoot
• 1895 Het lied van de Valk
• 1895 De oude Izergil
• 1895 Het lied van de stormvogel
• 1897 Het echtpaar Orlów
• 1897 Gewezen mensen
• 1897 Malwa
• 1897 Konovalov
• 1898 Zesentwintig mannen en een meisje
• 1899 Fomá Gordéjew; roman; (Ned. vert.: 1956; Foma Gordejew; door: H.I. ter Laan | Koekryniksi)
• 1901 Mescane: sceny v dome Bezsemenova; toneelstuk; (Ned. vert.: De kleine luiden; door: Marko Fondse)
• 1902 Nachtasiel; (Ned. vert. in 2001; Op de bodem)
• 1903 Slaapstêe; (Ned. vert. van: Henri Hartog)
• 1905 Deti solnca; (Ned. vert.: 1907; Zonnekinderen; door: Josine C. Termaat)
• 1905 Zomergasten; toneel; (Ned. vert.: 1989; van: Bob Snijers | Guy Joosten)
• 1905 Literair portret van Tsjechow
• 1906-07 Mat'; (Ned. vert.: 1978; De moeder)
• Gorod zjoltogo djawola; 4 pamfletten over Amerika; (Ned. vert.: 1950 als: Amerika, Het land van de gele duivel; in 1980: Over de Amerikaanse kultuur; door: A.J. Koejemans; ook vertaald als: De stad van de gele duivel)
• 1908 Ziznj nenu znovo celovek; (Ned. vert.: 1908; De politiespion; en in 1984 als: Het leven van een nutteloos mens; door: Nico Scheepmaker)
• 1908 De Biecht
• 1908 Het stadje Okóerow
• 1910 Het leven van Matwéj Kozjemjákin
• 1912-17 Langs Ruslands wegen; korte verhalen en schetsen; (w.o.: Geburt eines Menschen, Eine Frau, Eisgang, Ein Mensch von leichter Art)
• 1912-13 Detstvo; (Ned. vert.: 1919; Mijn jeugd; door: Th. Holdert; en in 1982 als: Kinderjaren; door: Maarten Tengbergen)
• 1913 Skazki ob Italii
• 1914 W ljoedjach; (Ned. vert.: 1919; Onder vreemden; in 1949 als: Onder vreemde mensen; en in 1983 als: Onder de mensen; door: Maarten Tengbergen)
• 1917-18 publicaties in 'Het nieuwe Leven' onder de rubriek: Voortijdige gedachten (in 1918 werd het dagblad door Lenin verboden)
• 1919 Vospominanija o L've Nikolaeviche Tolstom; Literair portret van Tolstój
• 1922 Moí oeniwersitéty; (Ned. vert.: 1930; Uit mijn studententijd; in 1985 als: Mijn universiteiten; door: Maarten Tengbergen)
• 1922 Over de Russische boeren
• 1924 Literair portret van Lenin
• 1925 Delo Artamonovych; roman; (Ned. vert.: De zaak der Artamonows)
• 1927-37 Djisn Klima Samgina; (Ned. vert.: 1935; Klim Samgin's opstandige jeugd; door: S. van Praag)
• 1928 Kak ja oetsielsja; (Ned. vert.: 1935; Hoe ik leerde; door: Jan Jongert)
• 1931 Jegór Boelytsjów en de anderen; toneelstuk
• 1932 Dostigájew en de anderen; toneelstuk
• 1953 Onder de levenden; (Ned. vert. van: Wils Huisman)
• 1963 Literaturnye portrety; (Ned. vert.: 1982; Portretten; door: C.J. Pouw)
• Jakov Bogomolov; (Ned. vert.: 1983; Olga en de anderen; door: Kazimierz Cybulski)

overig

• 1958 Letters of Gorky and Andreev, 1899-1912; (Yershov, Peter)
• 1972 Polnoje Sobranije Sotsjineni; verzameld werk
• 1991 Correspondance Romain Rolland, Maxime Gorki; 1916-1936; Pérus, Jean
• 2000 Brieven A.P. Tsjechow & Maxim Gorki; 1898-1904; (Ned. vert.: Anne Stoffel)

[bewerk] Literatuur

• 1953 Autobiography of Maxim Gorky; [Logue, Christopher]
• 1984 Maxim Gorki; [Idzikowski, Ilse | Jarosch, Günther]
• 1973 Maxim Gorki; [Rischbieter, Henning]
• 1974 Revolution und Kunst. Betrachtungen über die Beziehungen zwischen Lenin und Gorki; [Bjalik, Boris]
• 1978 Die frühen Dramen M. Gor'kijs in ihrem Verhältnis zum dramatischen Schaffen A. P. Cechovs; [Pailer, Wolfgang]
• 1982 Dramenübersetzung. Sprachtheoretische und dramaturgische Aspekte, dargestellt am Beispiel des Schauspiels "Sommergäste" von Maksim Gor'kij; [Haas, Beatrice]
• 1984 Maxim Gorki. Leben und Werk; [Ludwig, Nadeshda]
• 1990 Maksim Go´rkijs Weg in die russische Sozialdemokratie; [Katzer, Nikolaus]
• 1990 Gorki. Sturmvogel der Revolution. Eine Biographie; [Troyat, Henri]
• 1993 Der sozialistische Übermensch. M. Gor'kij und der sowjetische Heldenmythos; [Günther, Hans]
• 1993 Mit Tränen löschst du das Feuer nicht. Maxim Gorki und sein Leben; [Studnitz, Cecilia von]
• 1994 Maksim Gor'kij. Das literarische Werk; [Knigge, Armin]
• 1996 Maxim Gorki. Eine Biographie; [Kjetsaa, Geir]
• 1999 Maxim Gorki. Mit Selbstzeugnissen und Bilddokumenten; [Gourfinkel, Nina]
• 2003 Maxim Gorki in Saarow 1922/23; [Ebert, Christa]

[bewerk] Filmografie

gegeven wordt (wanneer bekend): titel; boek; soort film; duur; taal; schrijver script; regisseur; belangrijkste acteurs

D = Deens; F = Frans; G = Duits; R = Russisch; S = stille film; T s = televisie-serie

• 1920 Mat'; S; R; regie: Aleksandr Razumnyj ; cast: Ivan Bersenyov | Vladimir Karin
• 1926 La Folie des vaillants; S; 45 min.; F; regie: Germaine Dulac; cast: Castellucci | Raphaël Lievin
• 1926 Mat'; S; 90 min.; R; script: Nathan Zarkhi; regie: Vsevolod Pudovkin; cast: Vera Baranovskaya | Nikolai Batalov
• 1929 Kain i Artem; 85 min.; R; script: Pavel Petrov-Bytov; regie: Pavel Petrov-Bytov; cast: Emil Gal | Nikolai Simonov
• 1936 Les Bas-fonds; Na dnie [toneel]; 90 min.; F; script: Yevgeni Zamyatin; regie: Jean Renoir; cast: Jean Gabin | Junie Astor
• 1938 Vragi; 80 min.; R; script en regie: Aleksandr Ivanovsky; cast: V. Kiselyov | Tatyana Glebova
• 1938 Detstvo Gorkogo; Djetstvo; Bio .1; 98 min.; R; script: Ilya Gruzdev; regie: Mark Donskoy; cast: Aleksei Lyarsky | Varvara Massalitinova
• 1939 V lyudyakh; Bio .2; 100 min.; R; script en regie: Mark Donskoy; cast: Aleksei Lyarsky | Irina Zarubina
• 1940 Moi universitety; Bio .3; 120 min.; R; script en regie: Mark Donskoy; cast: Nikolai Valbert | Stepan Kayukov
• 1941 Mat'; R; regie: Leonid Lukov
• 1941 Delo Artamonovykh; R; script: Sergei Yermolinsky; regie: Grigori Roshal; cast: Vera Maretskaya | Mikhail Derzhavin
• 1946 Mastera stseny; R; regie: Vladimir Yurenev; cast: Ivan Moskvin | Klavdiya Yelanskaya
• 1952 Na dne; R; regie: Andrei Frolov; cast: Sergei Blinnikov | Vladimir Gotovtsev
• 1953 Yegor Bulychyov i drugiye; R; regie: Yuliya Solntseva; cast: Dina Andreyeva | Sergei Lukyanov
• 1953 Vragi; 158 min.; R; regie: Tamara Rodionova; cast: Vasili Sofronov | Yelena Granovskaya
• 1953 Vassa Zheleznova; 110 min.; R ; regie: Leonid Lukov; cast: Vera Pashennaya | Mikhail Zharov
• 1953 Varvary ; 179 min.; R; regie: Leonid Lukov; cast: Yevdokiya Turchaninova | Irina Likso
• 1955 Mat'; 104 min.; R; script en regie: Mark Donskoy; cast: Vera Maretskaya | Aleksey Batalov
• 1955 La Vida no vale nada; 100 min.; Sp; script: Janet Alcoriza | Luis Alcoriza; regie: Rogelio A. González; cast: Pedro Infante | Rosario Granados
• 1956 Deti solntsa; 152 min.; R; regie: Aleksei Shvachko; cast: Mikhail Romanov | T. Semicheva
• 1957 Donzoko; 137 min.; Jap; script: Akira Kurosawa; regie: Akira Kurosawa; cast: Toshirô Mifune | Isuzu Yamada
• 1959 Foma Gordeev; 94 min.; R; script: Boris Bailik | Mark Donskoy; regie: Mark Donskoy; cast: Sergei Lukyanov | Georgi Yepifantsev
• 1959 Dostigaev i drugie; toneel; min.; 101 min.; R; script: Yuri Muzykant; regie: Yuri Muzykant | Natalya Rashevskaya; cast: Vitali Politsejmako | Nina Olkhina
• 1963 Wassa Schelesnowa; T; G; regie: Egon Monk; cast: Therese Giehse | Josef Dahmen
• 1963 Appassionata; V.I. Lenin; T; 42 min.; R; script: Mikhail Ancharov; regie: Yuri Vyshinsky; cast: Boris Smirnov | Vladimir Yemelyanov
• 1966 Onde a Terra Começa; 112 min.; Por; script: Cleide Azevedo; regie: Ruy Santos; cast: Irma Álvarez | Luigi Picchi
• 1966 Ihmisiä elämän pohjalla The Lower Depths; toneel; T; script: Fin; regie: Mikko Niskanen; cast: Tarmo Manni | Tauno Palo
• 1967 Jegor Bulicov; T; 127 min.; Serv-Croa; regie: Aleksandar Djordjevic; cast: Milan Ajvaz | Maja Dimitrijevic
• 1967 Dachniki; 104 min.; R; script: Boris Babochkin; regie: Boris Babochkin | Yelena Skachko; cast: Nikolai Annenkov | Rufina Nifontova
• 1968 Les Bas-fonds; T; F; script: Rotislav Doboujinsky; regie: Jean-Paul Sassy; cast: Daniel Gélin | Daniel Emilfork
• 1969 Maljva; T; 58 min.; Macedonisch; regie: Dimitre Osmanli; cast: Ilija Dzuvalekovski | Snezana Stameska
• 1969 Solens barn; Deti solntsa; T; script: Zweeds; regie: Ernst Günther; cast: Gunnel Broström | Ulf Brunnberg
• 1970 Menschen; T; 75 min.; G; script: Leopold Ahlsen; regie: Fritz Umgelter; cast: Ullrich Haupt | Günter Mack
• 1971 Yegor Bulychyov i drugiye; 90 min.; R; script: Sergei Solovyov ; regie: Sergei Solovyov; cast: Mikhail Ulyanov | Maya Bulgakova
• 1971 Prezhdevremennyy chelovek; Yakov Bogomolov; R; regie: Abram Room; cast: Aleksandr Kalyagin | Igor Kvasha
• 1971 Die Mutter; Mat'; T; 145 min.; G; script: Bertolt Brecht; regie: Wolfgang M. Schwiedrzik | Frank Patrick Steckel; cast: Sabine Andreas | Monica Bleibtreu
• 1972 Vassa Geleznova; T; F; script: Arthur Adamov; regie: Pierre Badel; cast: Rosy Varte | Daniel Gélin
• 1972 Solens børn; Deti solntsa; T; 110 min.; D; script: Frank Jæger; regie: Sam Besekow; cast: Laila Andersson | Ingolf David
• 1973 Meshchane; T; R; cast: Kirill Lavrov | Yevgeni Lebedev
• 1974 Enemies; T; 104 min.; E; script: Jeremy Brooks; regie: Kirk Browning | Ellis Rabb; cast: George Pentecost | Will Lee
• 1975 Tabor ukhodit v nebo; 101 min.; R; script en regie: Emil Loteanu; cast: Svetlana Toma | Grigore Grigoriu
• 1976 L' Autre rive; Tchelkach; T; F | Hun; script: György Lendvai; regie: István Gaál; cast: Georges Wilson | József Madaras
• 1977 Vragi; 77; R; script: Abram Room; regie: Rodion Nahapetov; cast: Innokenti Smoktunovsky | Marina Neyolova
• 1977 Vasa Zeleznova; T; 117 min.; Serv-Croa; regie: Dejan Mijac; cast: Vojislav Brajovic | Branko Cvejic
• 1978 Na dne; R; regie: Aleksandr Pankratov
• 1979 Bezotvetnaya lyubov; 92 min.; R; script: Tatyana Dubrovina; regie: Andrei Malyukov ; cast: Inna Makarova | Leonid Markov
• 1980 La Madre; Mat'; T s; Sp; regie: Wiebaldo Lopez; cast: Alicia Palacios | Jaime Garza
• 1983 Vassa Vassa Zheleznova; 140 min.; R; script en regie: Gleb Panfilov; cast: Inna Churikova | Vadim Mikhajlov
• 1985 Deti solntsa; T s; 180 min.; R; script: Innokenti Smoktunovsky; regie: Leonid Pchyolkin; cast: Innokenti Smoktunovsky | Alla Demidova
• 1986 Zhizn Klima Samgina; T s; 100 min.; R; script: Aleksandr Lapshin; regie: Viktor Titov; cast: Andrei Rudensky | Yelena Solovey
• 1987 Bez solntsa; Na dne; 107 min.; R; script en regie: Yuli Karasik; cast: Innokenti Smoktunovsky | Mikhail Gluzsky
• 1989 Mat'; 200 min.; R; script en regie: Gleb Panfilov; cast: Inna Churikova | Viktor Rakov
• 1993 Sommergäste; T; regie: David Mouchtar-Samorai; cast: Tonio Arango | Wolfgang Arps
• 1995 Letnie lyudi; Dachniki; 89 min.; R; script: Sergei Ursulyak; regie: Sergei Ursulyak; cast: Sergei Makovetsky | Svetlana Ryabova
• 1999 Kinder der Sonne; Deti solntsa; T; regie: Achim Benning; cast: Erika Pluhar | Michael Heltau
• 2005 Nachtasyl; T; 90 min.; G; script: Hardi Sturm; regie: Hardi Sturm; cast: Hans Peter Hallwachs | Esther Schweins