Lodewijk IX van Frankrijk
| 1215 – 1270 | ||||||
|---|---|---|---|---|---|---|
 |
||||||
| Koning van Frankrijk | ||||||
|
||||||
| Graaf van Artesië | ||||||
|
||||||
|
Lodewijk IX (Poissy, 25 april 1214 – nabij Tunis, 25 augustus 1270), genaamd de Heilige (Frans: Saint Louis), uit het huis Capet, was koning van Frankrijk van 1226 tot zijn dood, in 1297 werd hij gecanoniseerd.
Hij was de tweede zoon van Lodewijk VIII en Blanca van Kastilië. Nadat zijn vader op 12 november 1226 overleden was, werd hij reeds op 29 november, als jongen van 12, tot koning gekroond in de kathedraal van Reims, die op dat ogenblik nog in de stellingen stond. Hij stond aanvankelijk onder voogdijschap van zijn moeder, Blanca van Castilië, die erg beducht was voor een opstand van de feodale heren.
Op 11 april 1229 stond graaf Raymond VII van Toulouse hem, door het Verdrag van Meaux, de Languedoc af (het gebied van Agen, de Quercy en de Rouergue), waardoor voor Frankrijk een belangrijke opening naar de Middellandse Zee ontstond. Lodewijk IX trad in 1234 in het huwelijk met Margaretha van Provence, de oudste dochter van Graaf Raymond Berengar V van Provence. In 1241 bestreed hij met succes een feodale revolte in de Poitou, die vanuit Engeland gesteund werd door koning Hendrik III. In 1242 verordende hij de openbare verbranding van de Talmoed, die in karrenvrachten in vlammen opging. Slechts weinige handschriften ontsnapten aan de vernietiging.
De uitzonderlijke vroomheid van Lodewijk IX, die zijn politiek realisme soms in de weg stond, uitte zich o.m. in zijn deelname aan de rampzalige Zevende kruistocht (1248–1250), waarin hij bij Damiate gevangen werd genomen. Wat er in de Franse schatkist nog overbleef, werd toen besteed aan de betaling van zijn losgeld. Tegen de Franse belangen in, bleef hij na zijn vrijlating nog vier jaar in het oosten, en keerde niet naar Parijs terug vóór de fatale hartkwaal van zijn moeder, de regentes Blanca van Kastilië.
Niettemin wist Lodewijk het interne evenwicht van zijn koninkrijk te verzekeren, o.m. door de hervorming van de rechtspraak en het muntwezen. Hij stelde een nieuw soort koninklijke ambtenaren aan, enquêteurs, die de al bestaande baljuws moesten controleren. Het beeld van de "Heilige" koning Lodewijk, recht sprekend onder een eik in het bos van Vincennes, is tot de collectieve verbeelding gaan behoren. Hij stichtte hospitalen en andere liefdadigheidsinstellingen, en bevorderde kunsten en wetenschappen, voor zover die ten dienste van de religie stonden. Hij liet de Parijse universiteit uitgroeien tot één der intellectuele centra van de christenheid, en het was ook onder zijn regering dat de Gotiek in Frankrijk tot zijn volle bloei beleefde. In 1239 verwierf hij uit handen van de Byzantijnse keizer de zgn. doornenkroon en daarna, in 1241, nog andere relikwieën, waaronder een zgn. fragment van het kruis van Christus. Voor deze voor het christendom waardevolle relieken liet hij in Parijs de beroemde Sainte Chapelle bouwen.
De territoriale expansie tijdens zijn regering was beperkt en werd slechts afgerond met de aankoop van de territoria Blois, Chartres en Mâcon. Lodewijk IX trad verder zeer vaak op als scheidsrechter in de internationale Europese politiek, o.m. in de opvolgingsstrijd tussen de huizen van Avesnes en Dampierre in Vlaanderen en Henegouwen (tussen 1246 en 1256) en in het conflict (1264) tussen de Engelse koning Hendrik III en diens vazallen.
In de fanatieke overtuiging dat de islamitische heerser van Tunis zich tot het christendom zou bekeren bij de aanblik van een leger kruisvaarders dat aan land ging, lanceerde Lodewijk IX de Achtste kruistocht, die hem echter fataal zou worden. Één maand na zijn landing, op 25 augustus 1270, overleed hij vóór de wallen van Tunis aan de pest (of was het tyfus?). Hij werd opgevolgd door zijn zoon Filips de Stoute.
Lodewijk IX werd in 1297 heilig verklaard door paus Bonifatius VIII, die daarmee een poging ondernam om zich te verzoenen met Filips de Schone, Lodewijks kleinzoon. Zijn feest is op 25 Augustus
