Léo Delibes
Clément Philibert Léo Delibes (Saint-Germain-du-Val bij La Flèche, 21 februari 1836 - Parijs, 16 januari 1891) was een Franse componist van romantische muziek, die vooral bekend is om zijn balletmuziek.
Inhoud |
[bewerk] Biografie
[bewerk] Studies
Toen zijn vader, een postbediende, stierf in 1847, verhuisde zijn moeder, de dochter van een zanger van de Komische-Opera, naar Parijs. Zijn muzikale interesse werd gestimuleerd door zijn moeder en zijn oom Edouard Baptiste, een organist en zangleraar aan het conservatorium van Parijs. Datzelfde jaar vatte hij op 11 jarige leeftijd zijn studies aan in het Conservatoire national supérieur de musique van Parijs. Een jaar later begon hij ook zanglessen te volgen en in 1850 behaalde hij zijn Eerste Prijs Solfège. Vervolgens studeerde hij orgel bij François Benoist en compositieleer bij Adolphe Adam.
[bewerk] Verdere levensloop
Hij wordt koorzanger in de kerk van Saint-Marie-Madeleine en maakt in 1849 deel uit van het jongenskoor bij de eerste opvoering van Le Prophète van Giacomo Meyerbeer. Later bezorgde Adolphe Adam hem de positie van adjunct-repetitor bij het Théâtre Lyrique te Parijs.
Op 35-jarige leeftijd treed hij in 1871 in het huwelijk met Léontine Estelle Denain. Acht jaar later, in 1880, werd hij aangesteld als professor aan het Conservatoire national supérieur de musique van Parijs en gaf er les in de compositieleer. Een hoogtepunt in zijn leven was zijn opname in het beroemde Académie des Beaux-Arts in 1884.
Delibes overleed in Parijs op 55-jarige leeftijd. Hij werd begraven op het Kerkhof van Montmartre te Parijs.
[bewerk] Voornaamste werken
In 1856 schrijft hij de operette, Deux sous de charbon. Deze operette stond gedurende 14 jaar onafgebroken op de affiches van de Folies-Nouvelles. Vanaf dan blijft hij gedurende vijftien jaar operettes en vaudevilles componeren aan het tempo van een per jaar. Het succes van de cantate Alger geschreven voor Napoleon III leidde tot de samenwerking met de Weense violist en componist Ludwig (Léon) Minkus voor Delibes' eerste balletcompositie La Source in 1866, een ballet met een oosters thema, een erg populair thema op dat ogenblik.
In 1870 schreef hij het ballet Coppélia naar een verhaal van E.T.A. Hoffmann, "de zandman", waarin het verhaal verteld wordt van de oude Dr Coppelius en zijn pop Coppélia. Deze compositie was niet alleen het eerste ballet dat hij zonder assistentie schreef, het was ook een compositie die de balletmuziek fors opwaardeerde. Het ballet, uitgevoerd in de Opera van Parijs (waarvan hij sinds 1865 koordirigent was) oogstte veel succes en maakte hem beroemd.
In 1876 publiceert hij zijn volgend ballet Sylvia dat zich in Griekenland afspeelt. Tsjaikovski, zelf een componist en dansliefhebber, was een groot bewonderaar van de twee hierboven genoemde werken. Hijvond Sylvia zelfs beter dan zijn eigen Zwanenmeer. Hij beschouwde Delibes ook een betere componist dan Johannes Brahms, maar op zich heeft deze blijk van waardering weinig waarde, rekening houdend met het feit dat de Russisch componist Brahms omschreef als "een talentloze bastaard". Een zeer bekend wijsje uit dit ballet is het "Divertissiment - Pizzicato".
Uittreksel uit het partituur van Sylvia - De eerste maten van de Pizzicato
|
|
In 1882 schreef Delibes een pastiche van deuntjes en dansen voor "Le roi s'amuse" van Victor Hugo (hetzelfde werk waarop Verdi de figuur van Rigoletto had gebaseerd).
Zijn beroemdste opera Lakmé (1883) vertelt het verhaal van een onmogelijke liefde tussen een Brits officier en Lakmé, de dochter van een Indische priester in het India van de 19de eeuw. De "scène et légende de la fille du paria" (scèène en verhaal van de dochter van de paria) met zijn "Air de clochette" (Bell Song in het Engels, in Nederland bekend als de klokjesaria) waarin Lakmé bijna bezeten zingt over een legendarisch klokje in de wouden, is een bravoure stukje voor de coloratuur-sopranen.
Een ander zeer bekend duet uit deze opera is de "Bloemenaria", een barcarolle die in de jaren 1990 door British Airways in reclamespotjes werd gebruikt.
Ook het duet "D'où viens-tu ? Que veut-tu" (Van waar kom je ? Wat wil je ?) wordt als een uitdaging voor de zangers beschouwd.
Bij zijn overlijden in 1891 liet hij een onvoltooide opera achter, Kassya. Deze opera werd later door Jules Massenet verder afgewerkt.
[bewerk] Slotbeschouwing
Délibes is de geschiedenis ingegaan als een meester van de traditionele Franse muziek, licht en melodieus. Of zoals hij zelf zei :« Pour ma part, je suis reconnaissant à Wagner des émotions très vives qu’il m’a fait ressentir, des enthousiasmes qu’il a soulevés en moi. Mais si, comme auditeur, j’ai voué au maître allemand une profonde admiration, je me refuse, comme producteur, à l’imiter. ».
Vrij vertaald : "Ik ben Wagner erkentelijk voor de levendige emoties die hij mij liet voelen, het enthousiasme dat hij bij mij heeft opgewekt. Maar ondanks dat ik, als luisteraar, de Duitse meester mijn bewondering toedraag, weiger ik, als producent, hem te imiteren."
[bewerk] Zijn oeuvre
[bewerk] Balletten
- La source, ou Naila, ballet in 3 bedrijven, 1866.
- Coppélia, ou La fille aux yeux d’émail, ballet in 2 bedrijven, 1870.
- Sylvia, ou La nymphe de Diane, ballet in 3 bedrijven, 1876 (piano arrangement, 1876 ; orkestsuite , 1880).
[bewerk] Opera's
- La princesse Ravigote, komische opera in 3 bedrijven [verloren].
- Le roi des montagnes, komische opera in 3 bedrijven [enkel schetsen overgeleverd].
- Maître Griffard, komische opera in 1 bedrijf, 1857.
- La fille du golfe, komische opera in 1 bedrijf, 1859.
- Monsieur de Bonne-Étoile, komische opera in 1 bedrijf,1860
- Le jardinier et son seigneur. komische opera in 1 bedrijf. 1863.
- Le boeuf Apis. komische opera in2 bedrijven. 1865.
- La cour du roi Pétaud, komische opera in 3 bedrijven, 1869.
- Le roi l’a dit, komische opera in 3 bedrijven,1873.
- Jean de Nivelle, opera in 3 bedrijven,[1880.
- Lakmé, opera in 3 bedrijven, 1883.
- Kassya, lyrisch drama in 4 bedrijven (onvoltooid bij zijn overlijden – afgewerkt door Jules Massenet), 1893.
[bewerk] Operettes
- Le Don Juan suisse, komische operette in 4 bedrijven [verloren].
- Deux sous de charbon ou Le suicide de bigorneau, (asphyxie lyrique), operette in 1 bedrijf, 1856.
- Deux vieilles gardes, komische operette in 1 bedrijf, 1856.
- Six demoiselles à marier, komische operette in 1 bedrijf, 1856.
- L’omelette à la Follembuche, komische operette, in 1 bedrijf ,1859.
- Les musiciens de l’orchestre. komische operette in 2 bedrijven, 1861.
- Mon ami Pierrot. operette in 1 bedrijf, 1862.
- Grande nouvelle. operette in 1 bedrijf, 1864.
- Malbrough s’en va-t-en guerre (4de bedrijf), operette in 4 bedrijven, (in samenwerking met Bizet, E, Jonas en I, Legouix) , 1867.
- L’écossais de Chatou. operette in 1 bedrijf, 1869.
[bewerk] Komedies
- Les eaux d’Ems, komedie in 1 bedrijf, 1862.
[bewerk] Allerhande composities
- La Marseillaise, arrangement voor mannenstemmen. (datum onbekend)
- Noël, voor 3 dezelfde stemmen.
- Les prix, voor 2 dezelfde stemmen met begeleiding,
- Messe brève, voor twee kinderstemmen en orgel.
- C’est Dieu, voor zangkoor.
- En avant, voor 3 dezelfde stemmen,
- Le dimanche, voor 2 of 3 stemmen,
- Les norvégiennes, voor 2 vrouwenstemmen met begeleiding,
- Les nymphes de bois, voor 2 vrouwenstemmen met begeleiding.
- La nuit de Noël, voor 4 mannenstemmen, 1859.
- La tradition, proloog in versvorm, 1864.
- Le serpent à plumes, farce in 1 bedrijf, 1864.
- Pastorale, voor 4 mannenstemmen, 1865.
- Alger, cantate, voor sopraan, zangkoor in orkest, 1865.
- Hymne de Noël, voor zangkoor, 1865.
- Les lansquenets, voor 4 mannenstemmen, 1866.
- Les chants lorrains, voor 4 mannenstemmen, 1866.
- Marche de soldats, voor 4 mannenstemmen, 1866.
- Avril, voor zangkoor, 1866.
- Au printemps,, voor 3 gelijke stemmen, 1867.
- Chant de la paix, voor 4 mannenstemmen, of 6 gemengde stemmen, of 3 tot 4 gelijke stemmen, 1867.
- Valse, ou Pas de fleurs, divertissement, [toegevoegd aan ‘’Le corsaire’’ van Adolphe Adam] ,1867.
- Trianon, voor 4 mannenstemmen, 1868.
- La cour des miracles, voor 4 mannenstemmen, 1868.
- Les abeilles, voor 3 gelijke stemmen, 1874.
- Les pifferari, voor 3 gelijke stemmen. 1874.
- L’écheyeau de fil, voor 3 gelijke stemmen. 1874.
- Le pommier, voor 3 gelijke stemmen, 1877.
- La mort d’Orphée, lyrische scène voor tenor; stem en orkest, 1877.
- Voyage enfantin, voor 3 gelijke stemmen, 1884.
- Le roi s’amuse, «six airs de danse dans le style ancien», dansen, 1882 [piano arrangement: 1882].
[bewerk] Externe links
Geluidsfragment van het beroemde duet "Bloemenaria" uit Lakmé
