Kopspijkers
Kopspijkers was een Nederlands satirisch televisieprogramma dat vanaf 1995 (eerst onder de naam Spijkers) tot april 2005 door de VARA werd uitgezonden.
Kopspijkers was het geesteskind van presentator Jack Spijkerman, die eerder het middelpunt was van de televisieprogramma's Spijkertijd (1993-1995 en een kort seizoen in 1999) en Spijkers (1995-1997). Toen Spijkers in 1998 als opvolger van Paul de Leeuws succesvolle De Schreeuw van de Leeuw naar prime time op zaterdagavond verhuisde, veranderde de naam in Kopspijkers. Daarna groeide het programma uit tot een van de succesvolste op de Nederlandse televisie. De kijkcijfers schommelden rond de drie miljoen met in november 2003 het persoonlijke record van 3.640.000, waarmee Kopspijkers dat jaar het best bekeken niet-sport-of-songfestivalprogramma was. In 2002 kreeg het programma de Gouden Televizier-ring toegekend.
In 2004 werden ook in Duitsland en België versies van Kopspijkers opgestart. Beide versies strandden echter al na een paar afleveringen.
Inhoud |
[bewerk] Opzet
In de loop der jaren is de opzet van het programma regelmatig veranderd. Satire en leedvermaak vormden al die tijd de pijlers van het succes.
[bewerk] Leedvermaak
In Kopspijkers werd veel plaats ingeruimd voor televisiefragmenten waarin grappige versprekingen of andere dommigheden te zien waren. Ook voorgekookte interviews met UFO-deskundigen, helderzienden en andere makkelijke mikpunten van spot behoorden lange tijd tot het standaardrepertoire. Onder namen als Vergulde Nachtspiegel, Gouden Ezel, Gouden Zwatelaar, Gouden knuppel en Gouden Papegaai werd elk seizoen een prijs uitgereikt aan iemand die een of andere stommiteit had begaan. De fragmenten met televisieblunders speelden ook een hoofdrol in het programma-onderdeel Kopspijkeren: een spel waarin bekende Nederlanders het beantwoorden van vragen over deze fragmenten moesten combineren met timmervaardigheid.
[bewerk] Satire
Kopspijkers dankte zijn succes voornamelijk aan de medewerking van een aantal cabaretiers die een satirische blik op actuele kwesties wierpen. In het begin waren dit Erik van Muiswinkel, Diederik van Vleuten en Rob Kamphues die in Deze week een satirische kijk op de afgelopen week gaven, met een knipoog naar Keek op de week van Koot en Bie. Toen deze drie cabaretiers aangaven geen tijd meer te hebben voor Kopspijkers, werd naarstig gezocht naar enkele opvolgers. Deze werden gevonden in de mannen van NUHR (Viggo Waas, Peter Heerschop en Joep van Deudekom), aangevuld met Hans Sibbel. Ook Paul Haenen was regelmatig te gast in zijn rol van Dominee Gremdaat.
Nadat ook zij, na enkele succesvolle seizoenen, in 2001 besloten er mee te stoppen, werd besloten om de nieuwe cabaretiers niet als zichzelf maar als een bekende Nederlander (of buitenlander) op te laten treden. Als afsluiting van het seizoen 2000/2001 werd met een parodie op het succes van het televisieprogramma Starmaker de hit One day fly opgenomen.
Vanaf 2004 nam satire binnen het programma een nog prominentere plaats in. Het nieuws werd nu besproken achter de bar, in plaats van op een formele manier aan een tafel. De gebruikelijke muzikale nummers werden vervangen door muzikale parodieën. Verder was er nog een derde item wat ietwat heen en weer rommelde. In het voorjaar van 2004 was het derde item de TV-hoek waar Jack met een bekende Nederlander (meestal gespeeld door Erik van Muiswinkel) nieuwe televisieprogramma's behandelde. In het najaar van datzelfde jaar was het derde item een "eigen hoekje" van de co-presentatoren (afwisselend Peter Heerschop en Bert Visscher) die een bepaald nieuwtje bespraken. Heerschop deed dit vaak met een typetje of filmpje, Visscher besprak alles alleen. In het voorjaar van 2005 heette het item de TV-week, waarin een opvallend televisiefragment uit het nieuws werd besproken met een gast.
[bewerk] Leader
Kopspijkers begon steevast met de woorden: Het is zaterdagavond. U kunt geen kant meer op. Zappen is zinloos. Dit is Kopspijkers. In de loop der jaren werden ze uitgesproken door achtereenvolgens VARA-stem Ad le Comte, cabaretier Paul Groot en vanaf 2004 door Erik van Muiswinkel.
[bewerk] Cabaretiers
Er hebben diverse acteurs en cabaretiers korte of langere tijd aan Kopspijkers meegewerkt, zowel voor als achter de schermen. Zij schreven teksten, waren medepresentator of imiteerden bekende personen.
Cabaretiers die mee hebben gewerkt aan het programma zijn onder andere: Najib Amhali, Mike Boddé, Joep van Deudekom, Genio de Groot, Paul Groot, Peter Heerschop, Onno Innemee, Rob Kamphues, Alex Klaasen, Thomas van Luyn, Jochem Meyer, Erik van Muiswinkel, Sander van Opzeeland, Ellen Pieters, Martine Sandifort, Owen Schumacher, Hans Sibbel, Bert Visscher, Diederik van Vleuten, Viggo Waas, Jack Wouterse en Ray van Zuylen.
Zie voor een lijst van geïmiteerde personen: lijst van imitaties in Kopspijkers.
Paul Groot, Owen Schumacher, Plien en Bianca, Sander van Opzeeland, Joep van Deudekom en Erik van Muiswinkel, stapten in 2004 over naar de AVRO en maken daar sinds september 2004 het programma Koefnoen dat iets wegheeft van het satirische gedeelte van Kopspijkers.
[bewerk] Controverses
[bewerk] Vroon
In 1997 raakte Kopspijkers in opspraak door een aflevering waarin de wetenschapper Piet Vroon, korte tijd voor zijn dood, in verwarde toestand de confrontatie aanging met Emile Ratelband. Spijkerman zei over deze kwestie: "Als ik wist dat het zo zou zijn gegaan, dan had ik Piet Vroon niet uitgenodigd. Ik kende hem, maar zelfs zijn beste vriend wist niet dat hij er zo erg aan toe was."
[bewerk] Fortuyn
In het weekeinde na de moord op Pim Fortuyn in 2002 ging de geplande uitzending van Kopspijkers, dat evenals andere vermeende bastions van links Nederland diverse bedreigingen had ontvangen, niet door. Spijkerman kreeg een tijdlang persoonlijke bewaking.
[bewerk] Beatrix
In november 2003 uitten de CDA-kabinetsleden Jan Peter Balkenende en Piet Hein Donner hun bezorgdheid over de 'smakeloze' satire op het koningshuis waaraan programma's als Kopspijkers zich bezondigen. Het onderwerp was hierdoor enige dagen in het nieuws. In januari 2004 liet koningin Beatrix tijdens een staatsbezoek aan Thailand aan journalisten weten dat zij geen last heeft van satire.
[bewerk] Talpa
Op 27 april 2005 werd in het televisieprogramma RTL Boulevard live het gerucht bevestigd dat Jack Spijkerman met Kopspijkers wilde overstappen naar de televisiezender Talpa. Diezelfde avond werd in het programma Nova ingegaan op de motivatie van Spijkerman. Verwijzend naar eerdere uitspraken van staatsecretaris Medy van der Laan, die amusement niet als kerntaak van de publieke omroep zei te beschouwen, wilde Spijkerman eieren voor zijn geld kiezen: als de politiek amusement op de Nederlandse publieke omroep zou gaan verbieden, zou de baan van Spijkerman bij de Vara mogelijk op het spel komen te staan.
De Vara wilde Spijkerman aan zijn nog twee jaar doorlopende contract houden. Daarnaast maakte VARA-voorzitter Vera Keur daags na de RTL-Boulevarduitzending bekend dat Kopspijkers per direct van de buis zou worden gehaald. Ze gaf als reden op dat de VARA de programmamakers niet in een ongeloofwaardige positie wilde brengen nu een programma dat op satirische wijze het nieuws behandelt, zelf onderdeel van dat nieuws was geworden. Het team van Kopspijkers was het niet eens met die beslissing.
Spijkerman: "Ze hadden al wereldgrappen bedacht. Ook wilden ze me nomineren voor Gouden Zwatelaar. Daar kan ik prima tegen, dit is juist de bedoeling van een satirisch programma."
In het radioprogramma Wout! op 3FM werd aan Jack Spijkerman op 28 april een speciale editie van de Gouden Zwatelaar overhandigd. Spijkerman accepteerde de prijs sportief.
Kopspijkers is vanaf januari 2006 verdergegaan op Talpa onder de naam Koppensnellers.
[bewerk] Schiffmacher
In mei 2005 spande kunstenaar Henk Schiffmacher een kort geding aan tegen de VARA. Hij meende auteursrechten te kunnen laten gelden op afbeeldingen die in het decor van Kopspijkers waren verwerkt. Hij eiste 80.000 euro, teruggave van de decorstukken en het uit de handel nemen van de Kopspijkers-dvd's waarop deze te zien zijn. De rechter wees de vordering af omdat Schiffmacher niet had aangetoond dat hij auteursrechten op de betreffende afbeeldingen had.
[bewerk] Vlaamse Kopspijkers
In 2004 werden er acht Vlaamse afleveringen van Kopspijkers uitgezonden op de Vlaamse commerciële omroep VTM. De presentatie was in handen van Jo De Poorter en voor de imitaties zorgden stand-up comedian Wim Coenen (als Steve Stevaert, Willy Claes, Helmut Lotti en Yves Leterme), actrice Jaela Cole (als Marlène de Wouters, Koningin Fabiola en Patricia Ceyssens), cabaretier Han Coucke (als Abou Jahjah, Johan Museeuw, Bart Somers en Sergio), cabaretier Dirk Denoyelle (als Guy Verhofstadt, Annemie Neyts en Filip Dewinter) en stemmenimitator Alain Huber (als Bert Anciaux, Koning Albert II en Louis Tobback).
