Johannespassion
De Johannes Passion (BWV 245) van Johann Sebastian Bach is een muzikale vertelling van het lijden en sterven van Jezus volgens het Evangelie naar Johannes.
[bewerk] Geschiedenis
Bach schreef de Johannes Passion in 1724 in drie maanden tijd. Op 7 april van dat jaar, Goede Vrijdag, werd de Johannes Passion voor het eerst uitgevoerd in de Thomaskirche in Leipzig. Een jaar later verving hij het openingskoor door een ingetogen koraalbewerking, waarschijnlijk omdat er kritiek op de (te uitbundige) muziek was gekomen. Bach bleef wijzigingen aan de Johannes Passion aanbrengen, zodat er tegenwoordig vier verschillende versies bestaan (naast die uit 1724 en 1725 is er ook een versie uit 1728 en 1749). Vlak voor zijn dood begon Bach aan een nieuwe versie, die hij niet heeft kunnen afmaken.
[bewerk] Vergelijking met de Matthäus Passion
De Johannes Passion wordt vaak vergeleken met de Matthäus Passion, die Bach enkele jaren later zou schrijven. In vergelijking met de Matthäus Passion, is de Johannes Passion muzikaal wat feller, maar tegelijkertijd ingetogener. Zijn voor de Matthäus Passion twee orkesten en twee koren nodig: bij de Johannes Passion volstaat een klein orkest en koor.
Bach volgt vrijwel letterlijk de teksten van het Evangelie naar Johannes. Op twee plaatsen brengt hij een kleine toevoeging uit het Evangelie naar Mattheüs aan (het wenen van Petrus nadat de haan gekraaid heeft en het scheuren van het voorhang in de tempel, de aardbeving, het splijten van de rotsen en de opstanding van de gestorvenen na de dood van Jezus). Hierdoor ligt het accent in de Johannes Passion minder op het lijden van Jezus. Jezus komt meer over als een krachtige persoonlijkheid die een boodschap te vertellen heeft dan als het trieste slachtoffer in de Matthäus Passion. Veel aandacht wordt besteed aan de beschrijving van het proces van Jezus.
[bewerk] Opbouw
De eerste noot van het openingskoor spelen de houtblazers een driestemmige es, d g: dit staat voor Soli (es) Deo (d) Gloria (g): Bach draagt de compositie direct op aan God.
Ook op andere plaatsen in de Johannes Passion maakt Bach gebruik van muzikale symboliek. Zo is het moment dat Pontius Pilatus zwicht voor de druk om Jezus ter dood te brengen het centrale punt. Vanuit dit koraal, Durch Dein Gefängnis, Gottes Sohn is de opbouw van de Johannes Passion symmetrisch opgebouwd: hiermee (en door het relatief korte eerste deel en langere tweede deel) geeft Bach een kruisvorm aan.
