Johannes van Dam
Johannes van Dam (Amsterdam, 9 oktober 1946) is een Nederlands culinair journalist en auteursrechtenstrijder.
Van Dam werd geboren als zoon van een Joodse fabrikant van plastic luierbroekjes. Toen hij zestien jaar was kreeg hij met zijn vader en zijn dertienjarig zusje een ongeluk. Hun auto moest uitwijken voor een fietser, raakte op de door vorst glad geworden weg in een slip, gleed het Pekelderdiep in en schoof onder het ijs. Van Dam wist zijn zusje te redden maar zijn vader verdronk.
Van Dam studeerde aan de Universiteit van Amsterdam; aanvankelijk medicijnen en vervolgens in navolging van zijn oudere broer Frits psychologie, maar brak beide studies voortijdig af. Hij was uitbater van studentensociëteit Olofspoort, barman, bottelaar, inpakker, bedrijfsleider van een bioscoop, boekverkoper, leerling-redacteur, druivenplukker, vertaler, en boekhandelaar. Hij verkocht kookboeken in zijn Amsterdamse Kookboekhandel, maar kreeg daar na zeven jaar genoeg van en besloot voortaan alleen nog over eten te schrijven, waarbij hij zijn winkelvoorraad gebruikte als basis voor zijn bibliotheek.
Zijn restaurantrecensies en stukjes over eten verschenen aanvankelijk in Elsevier, en later in Het Parool en De Morgen. Op 17 november 2005 presenteerde hij De Dikke Van Dam, een boek van 735 pagina's over eten dat gebaseerd is op zijn artikelen.
Van Dam is hevig geïnteresseerd in alle vormen van bedrog - niet slechts op het gebied van koken - en bezit een bibliotheek vol boeken over oplichters, kwakzalvers, en broodje aap-verhalen. Als kind voerde hij al een simpel testje met jodium uit om te controleren of banketbakkers wel echte amandelspijs gebruikten. Zijn gastronomische bibliotheek van zestigduizend titels heeft hij geschonken aan de Stichting Gastronomische Bibliotheek (SGB) die hij samen met culinair historicus Joop Witteveen heeft opgezet.
[bewerk] Auteursrechten
Van Dam was zeer actief in het bestrijden van de grote auteursrechtenschending door de Perscombinatie, die de rechten van alle PC-freelancers systematisch schond - de Perscombinatie bestond toen uit De Volkskrant, NRC Handelsblad, Het Parool (waarvoor Van Dam meestal schrijft), Trouw en het Algemeen Dagblad. Het bedrijf exploiteerde zonder toestemming en zonder betaling alle stukken van de freelancers via de PersDataBank (nu FactLane geheten en overgenomen door Lexis Nexis van Reed Elsevier). Het bleek hier te gaan om een schending van het auteursrecht van tussen 2000 en 3000 freelancers, de grootste in zijn soort in de Europese geschiedenis. Met enkele medestanders zoals Arthur Graaff, Max Pam en Nicolaas Matsier richtte Van Dam daarop de Freelancers Associatie op. Deze bereikte dat PCM uitgevers in 2002 (naar eigen zeggen) € 2,3 miljoen aan de freelancers uitkeerde.
[bewerk] Prozac
Toen hij rond 1990 in een ernstige depressie was beland, liet hij zich door een bevriend arts Prozac voorschrijven. Hij was zo opgetogen over het middel dat hij het aan derden aanbeval, onder wie Emma Brunt die een Prozac-evangeliste werd en een juichend boek over het middel schreef. Later dacht Van Dam met schaamte aan deze periode terug; hij was er inmiddels van overtuigd geraakt dat Prozac rommel was.
Van Dam is vrijgezel en woont en werkt in Amsterdam. Zijn favoriete gerecht is aardappelpuree met rauwe andijvie (stamppot) en een gehaktbal. Van Dams zes jaar oudere broer Frits is bijzonder hoogleraar psychologie.
[bewerk] Bibliografie (selectie)
- Alles warm; schetsen uit het leven van een leergierige lekkerbek (1988) ISBN 90-6291-294-X
- Alles moet op; nieuwe schetsen uit het leven van een leergierige lekkerbek (1992) ISBN 90-388-1362-7
- De Tafel van Tien (1997)
- Lekker Amsterdam (1998; sindsdien jaarlijks)
- Eten is een ambacht (2000)
- EET OP! (2002)
- Dedikkevandam; van aardappel tot zwezerik (2005) ISBN 90-388-1435-6
- De Kunst van het Koken". Inleiding Johannes van Dam op de recepten uit de Belle Epoque van Henri de Toulouse-Lautrec en Maurice Joyant (2006) ISBN 90-5594-449-1
