IJzeren Rijn
Met IJzeren Rijn wordt de spoorlijn tussen Antwerpen – Neerpelt (B) – Weert – Roermond – Mönchengladbach (D) bedoeld.
Het scheidingsverdrag tussen Nederland en België uit 1839 bekrachtigde de onafhankelijkheid van België en vermeldt het recht om op eigen kosten een weg of kanaalverbinding aan te leggen door het toenmalige kanton Sittard tot aan de Pruisische grens. Dit doortochtrecht is later uitgewerkt en vastgelegd in het IJzeren Rijn Verdrag uit 1873.
Aanvankelijk was het de bedoeling een kanaal aan te leggen. Later gaf men de voorkeur aan een spoorlijn, vandaar de naam "IJzeren Rijn". De bouw van de IJzeren Rijn is in 1869 gestart. In 1879 is de spoorlijn in gebruik genomen. In het begin reden er veel treinen op de IJzeren Rijn, maar door de jaren heen zijn het er steeds minder geworden.
Tussen Antwerpen en de zinkfabriek in Budel en tussen Budel en Weert rijden op dit moment nog enkele goederentreinen. Het baanvak Weert – Roermond behoort tot het Nederlandse Intercitynetwerk en wordt dagelijks door vele personen- en goederentreinen bereden. Tussen Roermond en de Duitse grens rijden sinds 1991 geen treinen meer.
Vroeger was de IJzeren Rijn een belangrijke Europese spoorlijn voor reizigersvervoer, de lijn was in zijn geheel dubbelsporig en had op sommige stukken zelfs 3 of 4 sporen. De lijn telde veel stations tot zelfs in het natuurgebied De Meinweg. Er reden internationale treinen die veel reizigers vervoerden, maar door de Tweede Wereldoorlog is de lijn minder belangrijk geworden en is de Montzenroute als alternatief steeds belangrijker geworden.
[bewerk] Heropening
Op verzoek van België wordt de IJzeren Rijn gereactiveerd. Het verzoek vloeit voort uit het toenemende aantal goederen dat vervoerd wordt tussen de Antwerpse haven en het Duitse Ruhrgebied. Het Europese beleid is gericht op het toepassen van modal shift voor de toename van het goederenvervoer: het afwikkelen van het goederenvervoer per spoor en over water in plaats van over de weg.
Op dit moment gebruikt België de Montzenroute voor het vervoer van goederen naar het Duitse achterland. Deze route heeft echter capaciteitsgebrek en kent een aantal steile hellingen, zodat het moeilijk is lange en zware treinen te laten rijden.
Met het verzoek tot reactivering beroept België zich op het Scheidingsverdrag uit 1839 en het IJzeren Rijn Verdrag uit 1873. In het verdrag van 1873 staat dat België een concessie heeft voor 99 jaar voor het rijden op de spoorlijn. In 1972 is dat recht dus verlopen. Daar komt bij dat België de spoorlijn heeft verkocht aan Nederland. Het sterkste argument van Nederland om de spoorlijn niet opnieuw in gebruik te nemen was het feit dat de spoorlijn in natuurgebied De Meinweg ligt.
Op 24 mei 2005 heeft het Permanent Hof van Arbitrage in Den Haag bepaald dat de spoorlijn mag worden gereactiveerd, waarbij Nederland en België samen opdraaien voor de kosten van een tunnel onder De Meinweg. Nederland, dat ook een omleiding bij Roermond noodzakelijk acht, moet elke afwijking van het oorspronkelijke spoortracé betalen.
[bewerk] Literatuur
- Barthels/Möller/Barthels: Der Eiserne Rhein. 1. Auflage. Mönchengladbach 2005. ISBN 3-9810183-0-3
