Hyperoniem
Een hyperoniem (in het Grieks υπερνύμιον, letterlijk "boven(gelegen) naam") is een woord dat de betekenis van een ander woord omvat. Meestal heeft het hyperoniem een ruimere betekenis dan dat onderliggende hyponiem.
Inhoud |
[bewerk] Voorbeeld
Zo is voertuig een hyperoniem voor trein, maar ook voor auto en voor fiets. Maar er kan ook een meer gelaagde hiërarchie bestaan, zoals bij een taxonomie.
[bewerk] Taxonomie
In taxonomische indelingen komen hyperoniemen per definitie voor, zowel in de biologie als bij indelingen op ander terrein. Dit geldt bijvoorbeeld voor de volgende taxonomie van de aardappel:
|
Iedere cursief gezette (deels) Latijnse benaming is hyperoniem voor alle eronder geplaatste cursief gezette (deels) Latijnse aanduidingen: al die aanduidingen omvatten immers een kleiner veld dan het hyperoniem erboven. Hetzelfde geldt voor de Nederlandstalige benamingen tussen haakjes: hyperoniemen staan hier rechtstreeks of indirect boven hyponiemen, want ze zijn veelomvattender.
[bewerk] Taalkunde
In de taalkunde is hyperonymie een verschijnsel dat onder de semantiek (de betekenisleer) thuishoort. Het gaat hier immers om betekeniscomponenten, om deelbetekenissen. De tak van semantiek die "componentiële analyse" of "componentenanalyse" heet, maakt formeel studie van het onderwerp. Om formeel-technische redenen wordt een woord in de semantiek ook wel als zijn eigen hyperoniem beschouwd.
Ook in de vertaalwetenschap is het verschijnsel van groot belang. Door de verschillen in werkelijkheidsindeling die tussen talen bestaan, is er niet voor ieder woord in de brontaal een exact equivalent voorhanden in iedere doeltaal. Soms moet dan wel worden vertaald met een hyperoniem, of juist met een hyponiem.
[bewerk] Zie ook
 |
Voor woordenboekinformatie, zie de pagina hyperoniem op WikiWoordenboek |
