Houting
| Houting | |||||||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| Taxonomische indeling | |||||||||||||
|
|||||||||||||
| Soort | |||||||||||||
| Coregonus oxyrinchus Linnaeus, 1758 |
De houting (Coregonus oxyrinchus) is een zoutwatervis die in zoetwater paait. De houting is inheems in de Benelux.
Op 25 februari 1998 werd een "echte" houting in de Waal gevangen. Het dier, met een lengte van 37 cm, is vermoedelijk geslachtsrijp. Sinds 1940 kan de houting beschouwd worden als uitgestorven in het Rijnstroomgebied. De enige "echte" populatie van de Noordzeehouting bevindt zich in Denemarken.
Inhoud |
[bewerk] Geschiedenis van de houting in Nederland
Rond de eeuwwisseling was er een visserij op de Noordzeehouting in de Maas, de Bergse Maas, de Gelderse IJssel, het Hollands Diep en de Amer. Tussen 1916 en 1920 dalen de vangsten sneller dan die van de zalm. Sinds de jaren dertig wordt de houting als uitgestorven beschouwd. De vangstatistiek loopt tot 1939, toen werd nog drie kilo aangevoerd (zie grafiek). Overigens zijn deze cijfers onvolledig.
Vangst van houtingen in Nederland 1910-'39 (bron Visserijinspectie).
De "echte" houting is C. oxyrinchus, deze soort wordt wel beschouwd als een anadrome ondersoort van de grote marene C. lavaretus. De taxonomische status van een gevangen marene is lastig vast te stellen want er zijn diverse gekweekte rassen die bijvoorbeeld in Duitse, Franse en Zwitserse meren en stuwmeren worden uitgezet.
In Nederland zijn in de jaren dertig ook uitzettingen gepleegd in meren en plassen; van deze vissen is niets meer overgebleven. Sinds het begin van de jaren tachtig worden weer (grote) marenen gevangen: vòòr 1980 zijn het er drie, tussen 1981 en 1985 twaalf, tussen 1986 en 1990 26 exemplaren en tussen 1991 en 1995 43 exemplaren. Deze vangsten komen uit de Biesbosch, het Haringvliet, het Ketelmeer, het Volkerak en de Krammer. Verder stroomopwaarts zijn vangsten in de Waal en de Rijn bij Tolkamer, de Maas en de IJssel gemeld. Deze vissen zijn niet als Noordzeehouting gedetermineerd. Ze werden beschouwd als 'afzakkers' uit de Alpenmeren. In 1996 en 1997 werden vier "echte" houtingen gevangen in het IJsselmeer. De vijfde vangst in 1998, in de Waal, was bijzonder omdat het een vrij grote, geslachtsrijpe vis betrof.
[bewerk] Oorzaken van het uitsterven
De (echte) houting waarop in het begin deze eeuw op werd gevist, paaide niet in Nederland, maar hoger stroomopwaarts in de meren in het Alpengebied. Door de verstuwing van de rivieren en vooral door de afsluiting van de toegangen tot de Alpenmeren is deze populatie uitgestorven. De slechte waterkwaliteit in het mondingsgebied van de rivieren speelde ook een negatieve rol. Mogelijk bestond er voor de droogmaking (in 1853) een paaiende populatie in de Haarlemmermeer).
De kans op hervestiging van een levensvatbare populatie in onze rivieren is klein. Voor het afzetten van eieren en de succesvolle groei van jonge vis is een speciale habitat vereist. De marenen paaiden in diepe, schone bergmeren met helder, voedselarm water. Verder hebben zij een onbelemmerde doorgang van zout naar zoet water nodig.
[bewerk] Houting in Denemarken
In 1987 waren er alleen nog paaiplaatsen van de (trekkende) Noordzeehouting in twee laaglandbeken in Jutland: de Ribe Å en de Vidå (bij Tønder). Tussen 1987 en 1992 zijn meer dan twee miljoen jonge houtingen losgelaten in zeven laaglandbeken in het gebied tussen de Varde Å en de Vidå. De jonge vis werd gekweekt uit inheemse, in het wild gevangen dieren. In 1990 (2 beken) en 1992 (4 beken) zijn de uitzettingen gestaakt. In 1996 werd de paaiende - dus uit de Waddenzee terugkerende - populatie geschat op 8700 dieren. Uit onderzoek in de winter van 1997 en 1998 bleek dat dat de populaties in de Ribe Å en Varde Å stabiel zijn gebleven, maar dat de aantallen in twee andere beken afnemen. In deze beken is de toegankelijkheid voor de uit zee terugkerende houting nog gebrekkig.
[bewerk] Herintroductie in de Rijn
In Noord-Rijnland-Westfalen worden sinds 1992 duizenden houtingen uitgezet tussen Krefeld en Rees. De verwachting is dat vanaf 2003 volwassen vis terug kunnen keren om te paaien. Er is een oplopende lijn van vangsten van houting in het IJsselmeer waargenomen.
[bewerk] Formele bescherming
De houting is beschermd krachtens de nieuwe Flora- en Faunawet. De grote en kleine marene staan in de Visserijwet. Voor deze soorten gelden geen beperkingen voor de vangst. In Duitsland staan vijf (onder)soorten van de marenen op de federale Rode lijst. De Noordzeehouting wordt als uitgestorven beschouwd, de overige vier soorten zijn 'gefährdet'. In Nordrhein-Westfalen worden de grote en de kleine marene als uitheems beschouwd en in Niedersachsen staat alleen de Noordzeehouting als uitgestorven op de lijst (86). In Zwitserland zijn alle houtingsoorten 'potentiell gefährdet'. Op de Deense Rode Lijst staat de Noordzeehouting als 'zeldzaam'. Alle marenen staan in de bijlage 3 van de Conventie van Bern. De Noordzeehouting staat bovendien ook in de bijlage 4 van de Habitatrichtlijn.
 |
Voor woordenboekinformatie, zie de pagina houting op WikiWoordenboek |
