Henk van Randwijk
Hendrik Mattheus (Henk) van Randwijk (meestal aangeduid als H.M. van Randwijk) (Gorinchem, 9 november 1909 - Purmerend, 13 mei 1966) was een Nederlands verzetsman en journalist.
Van Randwijk groeide op in een gereformeerd tuindersgezin met zes kinderen. Hij werkte bij zijn vader in het bedrijf en studeerde voor onderwijzer. In de crisisjaren ontwikkelde hij linkse opvattingen, waardoor hij moeite had een school te vinden - dat lukte door bemiddeling van ds. J.J. Buskes uiteindelijk in de Jordaan in Amsterdam. De ellende van de crisis greep Van Randwijk aan; hierover schreef hij in 1936 het boek Burgers in Nood.
In de oorlog was Van Randwijk snel betrokken bij de illegaliteit. Zijn schuilnaam was Sjoerd van Vliet. Hij was één van de oprichters van Vrij Nederland en fungeerde als hoofdredacteur. Na de oorlog zou hij ook hoofdredacteur van het blad blijven. In 1942 werd hij door de Duitsers gearresteerd en zes weken lang verhoord; hij ontkende stug en hield vol dat iemand met zijn theologische opvattingen geen verzetsblad kon uitgeven. Hij werd vrijgelaten met de uitroep: "U bent òf onschuldig, òf de grootste leugenaar die er bestaat".
In 1943 leidde de linkse koers van Vrij Nederland tot een schisma. Een groep onder wie Sieuwert Bruins Slot, Gesina van der Molen en Wim Speelman scheidde zich af en ging verder met het protestants-christelijke blad Trouw.
Na de Tweede Wereldoorlog onderscheidde Van Randwijk zich door in Vrij Nederland te pleiten voor onafhankelijkheid van Indonesië. Het kostte het blad veel abonnees. Van Randwijk zag zich genoodzaakt af te treden als hoofdredacteur. In de jaren daarna trad hij veel op als commentator, onder andere op de televisie. De armoede in de wereld was een belangrijk thema.
Op het Weteringplantsoen in Amsterdam, tijdens de oorlog een fusilladeplaats, is een monument opgericht dat gesierd wordt met dichtregels van Van Randwijk:
- Een volk dat voor tirannen zwicht
- zal meer dan lijf en goed verliezen,
- dan dooft het licht.
[bewerk] Bibliografie
- Op verbeurd gebied (dichtbundel, debuut 1934)
- Burgers in nood (roman, 1936)
- Een zoon begraaft zijn vader (roman, 1938)
- Celdroom (gedicht, 1943) (illegaal verschenen)
- In de schaduw van gisteren (nagelaten, 1967)
