Geschiedenis van de televisie
Inhoud |
[bewerk] Televisie in Nederland
De geschiedenis van de Nederlandse televisie is nauw verbonden met die van Philips. De eerste Nederlandse experimenten met televisie dateren van de jaren dertig van de 20e eeuw. Televisiepionier De Vries, werkzaam bij het Natuurkundig Laboratorium van Philips, bouwde de eerste zenders, en deed de eerste proeven. De eerste uitzending vond plaats in 1930 vanaf het torentje van het Amsterdamse Carltonhotel. De allereerste persoon die in Nederland op televisie verscheen was een dochter van Koos Speenhoff. Zij werkte bij Philips op de administratie en mocht optreden als presentatrice tijdens een experimentele uitzending in 1935.
Philps bouwde in 1937-1938 4 wagens, twee materiaal/zender wagens en twee techniekwagengs met daarin een Filmscanner en een verrijdbare tv camera. De eerst karavaan was klaar en werd getoond in de Jaarbeurs in Utrecht in 1938. Daarna ging Erik Klaas de Vries naar diverse landen demostratie geven. Op 1 september 1939 stond een van de karavaans in Warschau. Op 3 september brak na de Duitse inval in Polen op 1 september, de Tweede Wereldoorlog uit. De Karvaan werd vernietigd en de mensen konden nog net terug komen naar Nederland. De Tweede karavaan stond in Boekarest bij Philips. Deze kon nog net terug komen en werd geparkeerd op de binnenplaats van het Nat Lab in Eindhoven. Deze werd door een aanval van de gealieeerden op Eindhoven in 1942 vernietigd. De bombardementen werden uitgevoerd door de Britse Royal Airforce [6-12-1942].
Philips verzorgde tussen 1948 en 1951 264 experimentele televisieuitzendingen, die werden geleid door Erik de Vries. Ze werden ontvangen door enkele honderden toestellen die in Eindhoven stonden opgesteld, voornamelijk bij Philipsmedewerkers. De presentatie van de eerste uitzendingen was in handen van Fred Knol die ook bekend was van Radio Herrijzend Nederland.
Op 12 december 1949 gaf de toenmalige minister van Verkeer en Waterstaat toestemming tot de officiële introductie van televisie in Nederland. Na twee jaar experimenteren en debatteren was de Nederlandse Televisie Stichting (NTS) opgericht, waarin de vier grote omroepverenigingen (AVRO, KRO, VARA en NCRV), en later ook de VPRO waren opgenomen. De eerste (zwart/wit) televisie-uitzending was op 2 oktober 1951, 20.15 uur, vanuit de NTS-studio, studio Irene te Bussum. Na de officiële opening door de staatssecretaris mr. Cals en de NTS-voorzitter prof. J. B. Kors (KRO) volgde als hoofdschotel het spel de Toverspiegel. De Amsterdamse journaliste Jeanne Roos was de omroepster van het eerste uur.
De beeldsignalen werden door de televisietoren in Bussum naar de zendmast bij Lopik (tegenwoordig staand in de gemeente IJsselstein) verzonden, die ze na ontvangst doorzond naar de toen nog zeer weinige ontvangsttoestellen in Nederland. In 1952 werd de eerste Hilversumse zendmast in gebruik genomen, die stond aan de Insulindelaan, nabij het latere Mediapark. In 1971 werd de huidige zendmast gebouwd; de oude bleef nog staan tot 1976.
Dat 'Hilversum' vanaf het begin meer dan Bussum verbonden bleef aan het begrip 'omroep' kwam door de namen van de vijf radiozenders: Hilversum 1 t/m 5. Pas in 1985 werden die namen gewijzigd in 'Radio 1 t/m 5'.
[bewerk] Eerste televisiestation
In 1951 werd Nederland 1 het eerste Nederlandse televisiestation. In 1967 werd kleurentelevisie officieel in Nederland geïntroduceerd. Het in Nederland geadopteerde kleurensysteem was het door de Duitse Dr. Walter Bruch van Telefunken uit het Amerikaanse NTSC systeem doorontwikkelde PAL systeem. Rond 1985 hadden de meeste Nederlandse huishoudens een kleurentoestel aangeschaft en in 1988 was het aantal publieke televisiezenders gestegen tot 3. Populaire televisieprogramma's als Spel zonder grenzen, Swiebertje, de De lopende band en een dramaserie als De glazen stad trokken vele miljoenen kijkers; televisiekijken werd algemeen de belangrijkste vorm van vrijetijdsbesteding en nam steeds meer de rol over van het traditionele gezelschapsspel of het lezen van een boek. Critici begonnen zich te roeren en wezen op de bedenkelijke invloeden van geweld en seks op de televisie, vooral op de jeugd. De Amerikaanse socioloog en pedagoog Neil Postman schreef een boek getiteld Wij amuseren ons kapot. Hij doelde daarmee vooral op het vluchtige karakter en de afstompende invloed van de media, met name de televisie. Hij was ook tegen de commercialisering van de media. Rond het begin van de 90-er jaren veranderde er in Nederland in dat opzicht ook veel.
[bewerk] Eerste commerciële station
Tot dan toe was in Nederland televisie met zijn verzuilde zendgemachtigden een uniek, open bestel met slechts drie televisiekanalen, comform de wetgeving voor de Publieke omroep. Op 2 oktober 1989 werd de eerste buitenlandse, op Nederland gerichte commerciële televisiezender (RTL Véronique, in 1990 gewijzigd in RTL4) via nieuwe wetgeving toegelaten. Begin 1992 werd binnenlandse commerciële omroep mogelijk. Op 30 augustus 1993 werd in Nederland het fenomeen dagtelevisie geïntroduceerd. In oktober van dat jaar begon RTL5 met uitzenden. Op 1 september 1995 verliet de Veronica Omroep Organisatie (VOO) de publieke omroep om samen met Endemol het eerste binnenlandse commerciële station te beginnen. Sinds die tijd zijn er nog ettelijke binnenlandse commerciële omroepen bijgekomen, Veronica,yorin, RTL 7, SBS 6, Talpa en NET 5. Andere initiatieven, zoals TV10 en sport 7 sneuvelden.
Ook op het technische vlak veranderde er bijzonder veel. In de 90-er jaren van de 20e eeuw werd massaal overgeschakeld van film naar video, van analoge naar digitale televisie, kwam er kabeltelevisie en satelliettelevisie, breedbeeldtelevisie, HDTV en integratie met internet en mobiele telefoon. Ook veranderden opname-, montage- uitzend- en opslagtechnieken, niet alleen bij de Nederlandse televisie, maar wereldwijd.
[bewerk] Mijlpalen in de Nederlandse televisiegeschiedenis
- 1930 - Eerste experimentele televisieuitzending, vanaf het Carltonhotel in Amsterdam.
- 1935 - Een dochter van Koos Speenhoff verschijnt als eerste persoon op Nederlandse televisie.
- 2 oktober 1951 - De allereerste reguliere Nederlandse televisieuitzending.
- 5 december 1952 - De eerste keer dat Sinterklaas op de Nederlandse televisie wordt ontvangen. Presentatrice is Mies Bouwman die deze taak vervult (tot 1973).
- 6 juni 1954 - Eerste Eurovisie-uitzending met een verslag van het Narcissenfeest in Montreux.
- 31 december 1954 - Eerste oudejaarsconference van Wim Kan.
- 20 april 1955 - Eerste aflevering van Swiebertje (met Joop Doderer in de hoofdrol). De meeste afleveringen van deze serie van voor 1972 zijn echter verloren gegaan. De serie liep tot april 1975.
- 5 januari 1956 - Eerste NTS journaal. Onderwerpen waren: hardnekkige gladheid; interview met Caroline, de dochter van schaakkampioen Max Euwe; en jonge stieren door de straten van Pamplona.
- 17 september 1958 - De eerste aflevering van Pipo de Clown.
- 5 april 1959 - Eerste uitzending van het programma Sport in beeld, de voorloper van Studio Sport.
- 1963 - Willem Duys treedt op als eerste praatprogrammapresentator, met zijn programma Voor de vuist weg.
- 1 mei 1964 - Esther Ofarim figureert als zeemeermin in de Robinson Crusoe show van Rudi Carrell.
- 15 augustus 1964 - De eerste uitzending van REMtelevisie, de piraat die de voorloper is van de TROS.
- 15 juli 1965 - Eerste uitzending op het Tweede Nederlandse televisiekanaal, kortweg Nederland 2.
- 3 september 1966 - Eerste uitzending van de populaire serie Ja Zuster, Nee Zuster. De serie werd in 1968 beëindigd. De opnames van de meeste afleveringen zijn inmiddels onvindbaar.
- 2 januari 1967 - Voor het eerst wordt reclame uitgezonden. Het eerste spotje maakt reclame voor de Nederlandse dagbladpers en opent met de woorden: "Zeven seconden geleden begon de reclame in de televisie. U wist het uit uw krant."
- 1967 - De serie Peyton Place viert triomfen op de Nederlandse televisie. Het is een continuing story over de bewoners van een dorp in New England die duurt tot 1973.
- 1967 - Officiële introductie van kleurentelevisie in Nederland.
- 9 oktober 1967 - Het eerste bloot op de Nederlandse televisie: de actrice Phil Bloom vertoont haar onbedekte lichaam in het VPRO-programma Hoepla.
- 18 november 1967 - In het programma Bij Dorus op schoot zingt de 3-jarige Corina Konijnenburg een geheel eigen versie van het aloude lied Poesje Mauw.
- 1968 - De Nederlandse journalist en presentator Koos Postema stelt in het televisieprogramma Een Groot Uur U als eerste een groot aantal hete hangijzers aan de orde, waaronder euthanasie, pedofilie en transseksualiteit.
- 10 december 2006 – de analoge televisiezenders van de publieke omroep zal worden uitgeschakeld; de digitale etherontvangst zal vanaf die dag niet meer gecodeerd, en dus gratis, zijn.
[bewerk] Tijdlijn Nederlandse televisiekanalen
[bewerk] Externe link
[bewerk] Televisie in Vlaanderen
De eerste televisieavond in Vlaanderen van het toenmalig NIR ging op 31 oktober 1953 de ether in. Er kwamen verschillende naamsveranderingen. In 1960 werd de nationale omroep BRT genoemd, in 1991 BRTN, om tenslotte in 1998 de VRT te worden. In 2003 vierde de nationale omroep zijn vijftigste verjaardag middels een groot verjaardagsfeest dat gelijktijdig op TV1 en Canvas werd uitgezonden. Ook werden verschillende succesreeksen herhaald. Sinds 1997 vaart de omroep een nieuwe koers met een aanbod dat over drie zenders verdeeld wordt voor de verschillende types van kijkers.
Op één worden programma's uitgezonden voor het hele gezin. Canvas richt zich op de liefhebbers van cultuur en Britse kwaliteitseries. Ketnet richt zich op kinderen van 6 tot 12 jaar. Die aanpak wierp jaar na jaar betere vruchten af. Begin 2004 haalde de VRT met 41 procent zijn hoogste marktaandeel sedert de start van VTM. In mei 2004 startte de VRT met de tijdelijke sportzender Sporza. De Vlaamse commerciële zenders protesteerden heftig tegen deze extra concurrent, in juni 2004 bundelden zij hun krachten in de Private Omroep Federatie, om voortaan met één stem hun grieven kenbaar te maken. In oktober kwam het tot een breuk en verliet SBS Belgium, het moederbedrijf van VT4 en vijftv, het overlegorgaan.
Op 1 februari 1989 begon de commerciële omroep VTM onder leiding van het duo Mike Verdrengh en Guido Depraetere met uitzenden. VTM groeide snel uit tot de populairste zender van Vlaanderen met een marktaandeel van 35 procent. Verdrengh en Depraetere werden in 1995 aan de kant geschoven.
De zender kreeg aanvankelijk een monopolie op de televisiereclame voor 18 jaar. Dat monopolie werd in 1999 door de EU-Commissie vernietigd. Het Vlaamse mediadecreet diende hierna aangepast te worden. Mede door fikse besparingen ging het marktaandeel van VTM sedert 1995 fors achteruit. In juli 2003 werd het dieptepunt van 18 procent bereikt. Onder leiding van een nieuwe directie, met o.a. Jan Verheyen als programmadirecteur, wordt er nadien een nieuwe koers gevaren, onder meer door de terugkeer van de populaire programma's van het eerste uur, waaronder Het Rad van Fortuin.
Op 30 januari 1995 startte Ka2, het tweede kanaal van VTM. De zender bracht aanvankelijk debatten, een eigen informatiemagazine, Amerikaanse series en het fel bekeken Vanavond niet schat, waarin Goedele Liekens over seksuele onderwerpen praatte. Omdat de kijkcijfers niet meevielen, werden eerst alle Vlaamse producties geschrapt en nadien werd het aanbod langzaam verder uitgekleed. In 1997 werd de zender omgedoopt tot Kanaal2 en sedert 2002 schrijven we KanaalTwee. De zender brengt nu voornamelijk Amerikaanse topreeksen en zond ook vier seizoenen lang de realityreeks Big Brother uit. In het najaar van 2004 pakte de zender opnieuw uit met eigen Vlaamse programma's.
Op 1 februari 1995 startte VT4, de Vlaamse zenders van de Luxemburgse mediagroep SBS Broadcasting. Aanvankelijk zond de zender met een Britse licentie uit. Die U-bochtconstructie werd aanvankelijk ingeroepen om de zender van de Vlaamse kabel te weren, maar tevergeefs. Nadat de Europese richtlijn televisie zonder grenzen dit officieel verbood, vestigde de zender zijn Vlaams hoofdkwartier in Londen. Officieel werden alle beslissingen van daaruit genomen. In 2001 werd de directie, mede door de aanhoudend tegenvallende kijkcijfers, aan de kant geschoven en vervangen. In 2002 vroeg VT4 een Vlaamse uitzendvergunning aan. Vanaf 1 maart van dat jaar is het station officieel een Vlaamse zender. Tegelijkertijd vroeg het een uitzendvergunning aan voor een tweede kanaal. De tweede zender wordt vijftv genoemd en begon op 1 oktober 2004 met uitzenden. Het kanaal richt zich voornamelijk op vrouwen.
Op 25 augustus 2000 begon Vitaya met uitzenden. Het kanaal mikt op een vrouwelijk publiek en brengt fitness- en kookprogramma's. Ook uitzendingen over het opvoeden van kinderen en toerisme staan op het programma. Later komen daar ook dramareeksen en kinderprogramma's bij. Na een moeilijke start is de zender in 2004 winstgevend.
[bewerk] Tijdlijn
