Gassing
Een gassing wordt toegepast in de scheepvaart om te voorkomen dat ladingen beschadigd raken door insecten en ander ongedierte in de lading of de verpakking. De gegaste lading kan heel gevarieerd zijn: van tabak en meubels tot kleding en schoenen. De gebruikte gassen zijn per definitie giftig. Gassingen kunnen daarom een bedreiging vormen voor de gezondheid en veiligheid van mensen en vormen een risico voor het milieu.
Inhoud |
[bewerk] Hoe wordt gegast?
In Nederland werkt het (in 2004) als volgt. Een speciaal gassingsbedrijf legt (na de verplichte melding aan de Arbeidsinspectie) tabletten aluminium- of magnesiumfosfide in de lading. Hieruit ontwijkt het uiterst giftige fosforwaterstof dat ongedierte om zeep helpt. Ook werd gegast met het giftige methylbromide. De bedoeling is dat het gas gedurende een relatief korte periode actief blijft, bij voorkeur een dusdanig korte periode dat de container op de plaats van bestemming op veilige wijze gelost kan worden. Het gas zou in het ideale geval op de plaats van bestemming ?verdwenen? moeten zijn. Vaak is dat niet het geval. Geregeld komt het voor dat containers ook op de plaats van bestemming nog een gevaarlijke hoeveelheid gas bevatten, wat risico's met zich meebrengt voor diegenen die een geopende container moeten behandelen. Sommige (consumenten)producten absorberen zo veel van het gebruikte gas dat ze dit gas nog maandenlang kunnen 'naleveren' met alle risico?s voor de gebruikers van dien (zie ook vraag 11).
In Nederland is alleen fosforwaterstof nog toegelaten. Deze stof is zeer giftig. Vanaf 2005 is het binnen de Europese Unie verboden om methylbromide te gebruiken voor gassingen.
Naast methylbromide en fosforwaterstof worden in het buitenland nog andere stoffen toegepast voor gassingen. Bijvoorbeeld: formaldehyde, sulfurylfluoride, ammoniak, blauwzuur, kooldioxide, koolmonoxide.
[bewerk] Gevaren
Alle hierboven genoemde stoffen zijn, als de containers of scheepsruimen onvoldoende of op een verkeerde manier worden ontgast, zeer gevaarlijk voor iedereen die ermee in aanraking komt. In het verleden hebben zich enkele malen ongelukken of gevaarlijke situaties voorgedaan. Zo zijn vaten ontploft en is er brand uitgebroken bij het werken met restanten van fosforwaterstof. Ook zijn diverse keren mensen onwel geworden tijdens het lossen van de containers. Het zijn niet alleen werknemers in de haven die risico's lopen bij de overslag van goederen of bij het lossen. Ook douanebeambten kunnen met gegaste lading aanraking komen, evenals mensen die in de buurt van de haven wonen en zelfs consumenten, als ze goederen ontvangen die niet goed ontgast zijn. In 2002 hebben zich zestig incidenten voorgedaan met gegaste ladingen. In sommige gevallen leidde dit tot ziekenhuisopnames, in andere gevallen werden de containers op tijd tegengehouden. De gevaren van het gebruik van deze gassen voor het milieu variëren. Van methylbromide is het bekend dat het de ozonlaag aantast.
In de praktijk wordt vaak onderscheid gemaakt tussen lading die in Nederland wordt gegast en zogeheten importgassingen, dat wil zeggen bulklading en containers onder gas die per zeeschip worden aangevoerd. Van de in Nederland uitgevoerde gassingen bestaat een vrij duidelijk beeld, omdat slechts enkele bedrijven gassingen mogen uitvoeren, er bovendien een meldingsplicht bestaat en de controles streng zijn. De tweede categorie (bulklading met voedingsmiddelen) wordt standaard gegast en het ontgassen levert geen al te grote risico's op. De ernstigste problemen doen zich voor bij importgassingen van containers. In de eerste plaats omdat veel gassingen (zo'n 70 procent) overbodig zijn. Als gevolg hiervan worden ladingen onder gas aangetroffen als kunststof planten, computers, meubelen, cosmetica, chemicaliën, bont, toiletpotten, aardewerk, kleding, huisraad etc. In sommige gevallen is gebleken dat deze lading niet of nauwelijks meer gasvrij is te krijgen. In de tweede plaats worden containers vaak niet goed ontgast. Zo heeft slechts één procent van de gegaste containers een (verplichte) sticker met de mededeling dat de container een giftig bestrijdingsmiddel bevat. Daardoor lopen havenarbeiders, omwonenden en uiteindelijk ook consumenten risico's aangezien verreweg de meeste containers zonder ontgast te zijn het land ingaan.
[bewerk] Wanneer mag in Nederland worden gegast
In slechts een zeer beperkt aantal gevallen zijn gassingen toegestaan. Eigenlijk alleen als het importerende land (en dus niet de importeur) het eist (zoals China, Australië en Nieuw-Zeeland doen) of als er geen alternatief voorhanden is, bijvoorbeeld voor gassingen van bloembollen bedoeld voor de export. Deze twee uitzonderingssituaties blijven ook bestaan na 2005, als het gebruik van methylbromide in de hele Europese Unie zal zijn verboden. In Nederland worden jaarlijks (rond 2004) circa 1500 containers gegast. Daarbij wordt zo'n 5 ton methylbromide gebruikt (ter vergelijking: enkele jaren geleden was dat nog 90 ton).
In Nederland is het gebruik van methylbromide en fosforwaterstof aan strenge eisen onderworpen. Wettelijke gebruiksvoorschriften (zie Publicaties) bepalen de wijze van inbrengen van het gas, het ontgassen en de veiligheid voor personen. Zo gelden onder meer de volgende regels:
- de gassing en ontgassing mag alleen worden uitgevoerd door een deskundig persoon
voorwerpen die onder gas staan mogen niet worden verplaatst
- personen moeten een bepaalde minimumafstand in acht nemen bij gassen en ontgassen
pas als de concentratie gas beneden de geldende wettelijke grenswaarde is gedaald, mag de ontgaste ruimte worden betreden
- na het ontgassen moet de gassingsleider een schriftelijke gasvrijverklaring afgeven aan de opdrachtgever
Sinds eind jaren 90 is een EU-verordening van kracht, die voorschrijft dat stuwhout (pallets) afkomstig uit bepaalde landen (met name China) behandeld moet zijn tegen insecten. Vaak wordt deze verordening door importeurs en exporteurs te ruim geïnterpreteerd. Hierdoor worden volkomen onnodig duizenden containers inclusief de zich daarin bevindende lading onder gas gezet en naar Nederland vervoerd ('preventief gassen'). Werd er enkele jaren geleden nauwelijks gegast bij de containerimport, nu wordt er per jaar zo'n 500 ton methylbromide vanuit het buitenland per container de Nederlandse havens binnengebracht. Uit onderzoek van het Rijksinstituut voor Volksgezondheid en Milieuhygiëne blijkt dat in ruim 20 procent van alle containers gas bevatten.
| Bron(nen): |
|
