Ganymedes (maan)
| Ganymedes | |
|---|---|
 |
|
| Ontdekking | |
| Ontdekt door | Simon Marius en Galileo Galilei |
| Ontdekt in | 1610 |
| Baankarakteristieken | |
| Straal (gemiddeld) | 1,070,000 km |
| Omlooptijd | |
| Excentriciteit | 0,0015 |
| Glooiingshoek | 0,195° |
| Natuurkundige kenmerken | |
| Gemiddelde diameter | 5268 km |
| Oppervlakte | 8,7 × 107 km2 |
| Massa | 1,482×1023 kg |
| Gemiddelde dichtheid | 1,942 g/cm3 |
| Zwaartekracht aan oppervlak | 1,428 m/s2 |
| Hoek rotatieas | |
| Omwentelingstijd | 7d 3u 42,6m |
| Weerkaatsingsvermogen | 0,43 |
| Temperatuur aan oppervlak | gem. 109 K |
| Atmosfeerkarakteristieken | |
| Luchtdruk | ~ 0 |
| Samenstelling | Zuurstof 100% |
Ganymedes is niet alleen de grootste maan van Jupiter, maar zelfs de grootste maan van ons zonnestelsel. Hij is groter dan Mercurius, maar heeft slechts half zoveel massa als die planeet. Ganymedes is veel groter dan Pluto.
Op 7 januari 1610 werd deze maan ontdekt door Galileo Galilei. Hij is vernoemd naar Ganymedes, de zoon van de mythische koning Tros, stichter van Troje. Een alternatieve naam van Ganymedes is Jupiter III, de derde satelliet van Jupiter.
Inhoud |
[bewerk] Atmosfeer
Er is recentelijk bewijs gevonden voor een ijle zuurstofatmosfeer op Ganymedes net zoals op Europa met de Hubble ruimtetelescoop. Merk op dat zoiets geen bewijs voor leven is, men denkt dat de zuurstof op het oppervlak van Ganymedes aangemaakt wordt doordat waterijs op het oppervlak zich door radioactieve straling splitst in waterstof en zuurstof. Het waterstof gaat vervolgens verloren vanwege zijn lage atoommassa.
[bewerk] Magnetosfeer
Tijdens de eerste passage van de Galileo ruimtesonde werd de ontdekking gedaan dat Ganymedes zijn eigen magnetisch veld heeft binnenin dat van Jupiter. Het magnetisch veld wordt hoogstwaarschijnlijk op dezelfde manier opgewekt als dat van de aarde, waarbij elektrisch geleidend materiaal in het inwendige van de maan ronddraait. Men denkt dat dat dit geleidend materiaal een laag water kan zijn met een hoge zoutgraad of afkomstig is van de metalen kern van de maan.
[bewerk] Opbouw
De maan bestaat voornamelijk uit stenen (met silicaat, een silicium oxide) en ijs, waarbij een ijskorst over de stroperige mantel van mogelijk water beweegt. Voorlopige aanwijzingen van de Galileo ruimtesonde suggereren dat Ganymedes opgebouwd is uit een drielagenstructuur: een kleine gesmolten ijzeren of ijzer/zwavelkern omgeven door een rotsachtige mantel van silicaten met een ijskorst eromheem. De metaalachtige kern van Ganymedes suggereert dat er ergens in het verleden van Ganymedes veel meer verhitting geweest moet zijn dan voorheen gedacht werd. Sterker nog, het zou kunnen dat Ganymedes overeenkomt met Io met een ijslaag eromheen.
[bewerk] Oppervlak
[bewerk] Terreintypen
Het oppervlak van Ganymedes is een ruwweg gelijke mengeling van twee soorten terrein: zeer oude, zwaar bekraterde gebieden en wat jongere (maar nog steeds oeroude) lichte gebieden.
Hun oorsprong heeft duidelijk een tektonische oorsprong; de korst van Ganymedes lijkt opgedeeld in gescheiden platen die net zoals de tektonische platen van de aarde in staat zijn zich onafhankelijk te verplaatsen en die met elkaar wisselwerken op breuklijnen. Eigenschappen herinnerend aan oude lavastromen zijn ook waargenomen. In dit opzicht kan Ganymedes misschien beter met de Aarde vergeleken worden dan met de planeten Venus en Mars, ook als is er geen bewijs van recente tektonische activiteit. Gelijkaardige ribbels en groeven komen ook voor op Enceladus, Miranda en Ariel. De donkere gebieden zijn dan weer meer gelijkwaardig aan Callisto.
Beide typen terrein zijn overvloedig bedekt met kraters. De dichtheid van de kraters suggereert dat de leeftijd ongeveer 3,5 miljard jaar is, ongeveer hetzelfde als onze maan. Kraters overlappen de groeven en de groeven doorsnijden de kraters, wat aangeeft dat de groeven ook vrij oud zijn. Relatief jonge kraters met stralen van uitgeworpen materiaal zijn ook zichtbaar. In tegenstelling tot de situatie op onze maan en op Mercurius zijn de kraters echter vrij vlak en missen ze ringvormige bergen en verzakkingen in het centrum. De oorzaak hiervan is waarschijnlijk de relatief zwakke structuur van de ijskorst van Ganymedes. Deze kan zich in de loop van de geologische tijd bewegen en daarmee het reliëf uitvlakken. Zeer oude kraters waarvan het reliëf volledig verdwenen is staan bekend als palimpsesten.
De grootste zichtbare kenmerken op Ganymedes zijn een donkere vlakte geheten de Galileoregio en een reeks concentrische ribbels welke een overblijfsel zijn van een zeer oude inslagkrater die door voortdurende geologische activiteit aan het gezicht onttrokken is.
[bewerk] Kraters
Ganymedes heeft vele inslagkraters en aan de hand van het aantal kraters per vierkante kilometer is bepaald dat de maan 3 tot 3,5 miljard jaar oud is, vergelijkbaar met onze Maan.
Veel kraters hebben een naam gekregen:
Achelous, Adad, Adapa, Agreus, Agrotes, Aleyin, Ammura, Amon, Amset, Anat, Andjeti, Anhur, Antum, Anu, Anubis, Anzu, Apophis, Ashîma, Asshur, Atra-hasis, Aya, Ba'al, Bau, Bes, Chrysor, Cisti, Danel, Dendera, Diment, Ea, El, Enkidu, Enlil, En-zu, Epigeus, Erichthonius, Eshmun, Etana, Gad, Geb, Geinos, Gilgamesh, Gir, Gula, Halieus, Hapi, Harakhtes, Haroeris, Hathor, Hay-tau, Hedetet, Hershef, Humbaba, Ilah, Ilus, Irkalla, Ishkur, Isimu, Isis, Kadi, Keret, Khensu, Khepri, Khnum, Khonsu, Khumbam, Kingu, Kishar, Kittu, Kulla, Lagamal, Latpon, Lugalmeslam, Lumha, Maa, Mehit, Melkart, Min, Mir, Misharu, Mont, Mor, Mot, Mush, Nabu, Nah-Hunte, Namtar, Nanna, Nefertum, Neheh, Neith, Nergal, Nidaba, Nigirsu, Ningishzida, Ninkasi, Ninki, Ninlil, Ninsum, Nut, Osiris, Ptah, Punt, Ruti, Sapas, Sati, Sebek, Seima, Seker, Selket, Serapis, Shu, Sin, Tammuz, Tanit, Tashmetum, Ta-urt, Teshub, Thoth, Tros, Upuant, Wadjet, We-ila, Wepwawet, Zakar, Zaqar
[bewerk] Externe links
 |
Meer afbeeldingen die bij dit onderwerp horen kunt u vinden in de categorie Ganymede (moon) van Wikimedia Commons. |
| Manen van Jupiter | ||||
|---|---|---|---|---|
| groep 1 | Metis | Adrastea | Amalthea | Thebe |
| groep 2 | Io | Europa | Ganymedes | Callisto |
| groep 3 | Leda | Himalia | Lysithea | Elara |
| groep 4 | Ananke | Carme | Pasiphae | Sinope |
| Volledige lijst inclusief (nog) niet erkende manen | ||||
