Filips I van Kastilië
| 1478-1506 | ||||||
|---|---|---|---|---|---|---|
 |
||||||
| Koning van Kastilië | ||||||
|
||||||
| Graaf van Vlaanderen, Artesië, Henegouwen en Holland-Zeeland, markgraaf van Namen, hertog van Brabant, Limburg en Luxemburg, hertog en graaf van Bourgondië | ||||||
|
||||||
|
Filips, bijgenaamd de Schone (Brugge, 22 juni 1478 - Burgos, 25 september 1506) was de zoon van Maximiliaan van Oostenrijk en van Maria van Bourgondië. Hij was graaf van Vlaanderen, Artesië, Henegouwen, en Holland-Zeeland, markgraaf van Namen, hertog van Gelre (1482-1492), hertog van Brabant, Limburg en Luxemburg (1482-1506) en (als Filips I) koning van Kastilië (1504-1506),
[bewerk] Leven
Toen zijn moeder Maria van Bourgondië in 1482 stierf, werd hij als vierjarige kleuter troongerechtigd, maar zijn vader oefende tijdens zijn minderjarigheid het regentschap over de Nederlanden uit. Filips werd opgevoed te Mechelen bij zijn (stief)grootmoeder Margaretha van York en onderging de invloed van de inheemse adel. Dat bleek heel duidelijk toen hij in 1494 meerderjarig werd verklaard en persoonlijk het bewind in handen nam. Van meet af aan stemde hij zijn beleid af op het verdedigen van de belangen van de Nederlanden en het bewaren van de neutraliteit in de toenmalige Frans-Engelse tegenstellingen. Hierdoor week hij af van de politieke lijn van zijn vader Maximiliaan, die steeds een harde anti-Franse houding had aangenomen, maar die zich na zijn aanstelling tot keizer (1493) niet meer met de Nederlanden bemoeide. Met de Engelsen sloot Filips in 1496 een handelsverdrag dat Engeland toeliet vrij aan lakenhandel te doen in de Nederlanden (uitgezonderd in Vlaanderen). Met de Fransen kwam hij op goede voet door aan koning Karel VIII leenhulde te brengen voor Vlaanderen en Artesië. Bovendien sloot hij met Frankrijk in 1498 het Verdrag van Parijs af, waarmee hij definitief afzag van de herovering van Bourgondië en van zijn aanspraken op Gelre.
Filips de Schone was de laatste vorst uit het huis van Bourgondië die de Nederlanden persoonlijk regeerde. Hij zette er de centralisatiepolitiek van zijn voorgangers voort, o.m. door de Grote Raad definitief te Mechelen te vestigen (1504).
Op 20 oktober 1496 trad hij in de Sint-Gummaruskerk in Lier in het huwelijk met Johanna van Kastilië, dochter van de Katholieke Koningen Ferdinand van Aragón en Isabella I van Kastilië. Dit huwelijk, waaruit in 1500 de latere Karel V werd geboren, kreeg in de loop van hetzelfde jaar een grote politieke betekenis, toen Johanna als gevolg van verschillende omstandigheden erfdochter van Aragón en Kastilië werd. Voor Filips gingen de belangen van zijn dynastie ineens zwaarder wegen dan die van de Nederlanden en in zijn beleid kwam een plotselinge ommekeer. De neutraliteitspolitiek werd vervangen door een duidelijke Fransgezinde houding, o.m. door een huwelijksovereenkomst die Filips in 1501 liet sluiten tussen zijn anderhalf jaar oude zoon Karel en Claude, dochter van koning Lodewijk XII. Filips bracht ook een toenadering tot stand tussen zijn vader Maximiliaan en de Franse koning (Verdrag van Blois, 1504), waarbij beide vorsten het eens werden over het tussen hen betwiste hertogdom Milaan.
Eind november 1504 overleed Filips' schoonmoeder Isabella, en terwijl zijn schoonvader Ferdinand koppig het regentschap voor zich opeiste, liet Filips zich te Brussel tot koning van Kastilië uitroepen. In 1506 vertrok hij naar Spanje om zijn rechten te laten gelden. Na een moeilijke reis; een zware storm dreef o.m. het schip naar Engeland - belandde hij dan toch in Spanje, waar zijn schoonvader hem niet zonder slag of stoot als koning van Kastilië wilde erkennen. Op 15 juli 1506 werd hij echter ook officieel door de Cortes erkend als Filips I, koning-gemaal van Kastilië, naast Ferdinands dochter Johanna als koningin). Nauwelijks drie maanden later overleed Filips de Schone, in mysterieuze omstandigheden. Boze tongen beweren wel eens dat hij werd vermoord. Met zijn vrouw Johanna, die reeds eerder tekenen van zinsverbijstering had vertoond, ging het na zijn dood pas helemaal bergafwaarts.
Johanna van Kastilië en Filips de Schone hadden zes kinderen:
- Eleonora (1498-1558), koningin van Portugal (door haar huwelijk met Emanuel I) en Frankrijk (door haar tweede huwelijk met Frans I van Frankrijk)
- Karel V (1500-1558) keizer van het Heilige Roomse Rijk en koning van Spanje
- Isabella (1501-1525), koningin van Denemarken door haar huwelijk met Christiaan II
- Ferdinand I (1503-1564), keizer het Heilige Roomse Rijk
- Maria (1505 1558), koningin van Hongarije door haar huwelijk met Lodewijk II
- Catharina (1507-1578) koningin van Portugal door haar huwelijk met Johan III
Zijn 6-jarige zoontje Karel erfde zijn bezittingen, maar stond tot 1515 onder het theoretische voogdijschap van zijn grootvader Maximiliaan. Deze liet zich echter, met instemming van de Staten-Generaal, in deze functie vervangen door zijn dochter Margaretha van Oostenrijk, Filips' zuster.
