Drainage
Drainage is een waterbouwkundige term voor het permanent ontwateren van de bodem. Dit houdt in het kunstmatig verlagen van het grondwaterpeil.
Inhoud |
[bewerk] Redenen voor drainage
Men past drainage toe om verschillende redenen afhankelijk van de omgeving.
[bewerk] Polders
Het fenomeen polder is alleen mogelijk door drainage. Zonder drainage zouden deze gebieden, die onder zeeniveau liggen, vollopen en tot meren (begrensd door dijken) worden doordat zij anders vol zouden lopen met kwel en neerslag. Sinds de uitvinding van windmolens in de 15e eeuw is het mogelijk om water tegen de zwaartekracht in af te voeren. Hierdoor is het draineren van grote stukken land, zoals de Haarlemmermeerpolder mogelijk geworden.
Om land- en akkerbouw mogelijk te maken in Nederland is drainage noodzakelijk om ervoor te zorgen dat de bodem droog (en dus stevig) genoeg is om de landbouwmachines te dragen. Daarnaast is het voor sommige gewassen van belang dat het grondwaterpeil constant is. Vooral voor bollenteelt (bijvoorbeeld tulpen) en fruitteelt is een constant grondwaterpeil belangrijk. Polders en andere gedraineerde landbouwgebieden, zoals moerassen, behoren tot de meest productieve landbouwgronden ter wereld.
In kustgebieden kan drainage voor de landbouw gunstig zijn in gebieden met een sterke kweldruk. In deze gebieden dagzoomt vaak zout water. Door middel van drainage kan de kwel worden afgevangen waardoor een zoetwaterlens kan ontstaan.
[bewerk] Stedelijk gebied
In stedelijk gebied is drainage noodzakelijk om te voorkomen dat kruipruimtes en kelders van woningen onder lopen. Drainage moet in stedelijk gebied de kwel opvangen maar ook kunnen zorgen voor een snelle afvoer van regenwater na een hevige bui. Met name de afvoer van regenwater zorgt in laaggelegen gebieden regelmatig voor overlast in de vorm van het onderlopen van tunnels en straten.
[bewerk] Natuurgebieden
In tegenstelling tot landbouw is drainage voor natuurgebieden in polders en kwelgebieden vaak een probleem. Door drainage ten behoeve van de landbouw daalt ook het grondwaterpeil in de natuurgebieden. Hierdoor is veel natuur in Nederland onderhevig aan verdroging.
In kwelgebieden bestaat naast verdroging het probleem dat drainage juist de kalkrijke (basische) kwel afvangt en dat daardoor zure regen de overhand kan krijgen. Dit probleem wordt voor een groot deel ondervangen door de buffercapaciteit van de bodem. Op lange termijn kan dit echter leiden tot verzuring van de bodem en het verdwijnen van kwelafhankelijke vegetatie.
In infiltratie gebieden is drainage vaak bevordelijk voor de natuur omdat drainage ervoor zorgt dat het grondwaterpeil omhoog komt.
[bewerk] Methoden van drainage
Er bestaan verschillende aanpakken om de bodem te draineren. Drainage kan geschieden via het oppervlaktewater of ondergrondse afvoer. Sloten, boezems en vaarten zijn voorbeelden van drainage via het oppervlaktewater. Ondergronds kunnen verschillende typen drainage-buizen gebruikt worden.
[bewerk] Machines voor de aanleg van drainage
Drainagebuizen worden gelegd met sleuvengravers of sleufloze machines. De eersten graven een sleuf met een kettinggraver. In één werkgang wordt de buis op de bodem van de sleuf gelegd, waarna de sleuf opgevuld kan worden met goed doorlatend materiaal zoals grind of glasas. De sleufloze draineermachine is voorzien van een V-vormig mes. De grond wordt opgetild en op het diepste punt wordt de buis gelegd.
[bewerk] Draindiepte en drainafstanden
In weilanden en akkers legt men drainage bij voorkeur aan op een diepte van ongeveer een meter. Voor de onderlinge afstanden tussen de verschillende buizen houdt men vaak tien meter aan. Voor de drainage van een hectare is dan ongeveer een kilometer aan buizen nodig. Op sportterreinen worden de buizen vaak minder diep gelegd. De onderlinge afstand kan daarbij afnemen naar twee meter.
