Dejima

Dejima (出島, ook wel geschreven als Deshima, Desjima, of Decima; op oude prenten wordt gesproken over 't eylant Schisma'. Dejima is de modern Japanse uitspraak) was een klein kunstmatig eilandje in de haven van Nagasaki in Japan. Dit eilandje was van 1641 tot 1859 een Nederlandse handelspost.

Hoewel er al sinds 1600 contact was tussen de Nederlanders en Japan, dreigde in 1641 de handelsrelatie geheel ten onder te gaan. De shogun was beducht voor de opdringerigheid van de Europeanen, waarvan sommigen, met name de Portugezen, al langer in Japan aanwezig waren. In het bijzonder de pogingen van de Jezuïeten, gesteund door Spanjaarden en Portugezen, om bekeerlingen te maken onder de Japanners was hem een doorn in het oog: De tot het christendom bekeerde daimyo's en hun gebieden vormden belangrijke verzetshaarden. Men was vooral bevreesd voor het feit dat zij een andere (wereldse) 'leider' als hogere leider beschouwden: het hoofd van het Vaticaan, de paus. Hij gaf daarom aan alle buitenlanders het bevel hun eigen huizen in brand te steken. De Nederlanders deden dat -als enigen- zonder morren en wachtten hem vriendelijk op bij de rokende puinhoop van hun onderkomen met de vraag hoe ze nu de naderende winter door moesten komen. Daarom waren zij de enigen die mochten blijven. Ook een rol speelde dat de Nederlanders zonder morren meehielpen in de strijd van de shogun tegen de Japanse Christenen. Wel golden er strikte beperkingen: De Nederlanders moesten op Dejima gaan wonen, en hun contacten met de Japanners werden tot het noodzakelijke beperkt.

Nederlanders beoefenen de astronomie in Dejima (Japans schilderij, 18de-19de eeuw)

In het hele tijdperk tot 1853 was Dejima het enige punt van contact van het keizerrijk met de buitenwereld. Er mochten altijd maar een beperkt aantal (20) Nederlanders op het eiland verblijven en behalve een jaarlijks bezoek aan de shogun in Edo mochten zij niet van hun eilandje af. Bovendien woonden er op het eilandje zo'n 200 zogenoemde dwarskijkers, mensen die de gevaarlijke barbaren in de gaten moesten houden.

Hoewel de Nederlandse handelspost met zijn handelsmonopolie voor de Vereenigde Oostindische Compagnie bijzonder winstgevend was, heeft ook Japan veel aan Dejima te danken. De Nederlandse schepen brachten namelijk boeken en andere informatie die Japan in staat stelde meer over de buitenwereld, en in het bijzonder de in opkomst zijnde Europese wetenschap, te leren. De Japanners bedreven Rangaku, een soort 'Nederlandkunde' en de vertaalde boeken vonden gretig aftrek in Japan.

De aanwezigheid van de Nederlanders is ook een onderdeel van de plaatselijke folklore geworden. In straatfestivals in de stad Nagasaki worden afbeeldingen van de Nederlandse schepen, compleet met rood-wit-blauw, rond gedragen. In de buurt van Nagasaki is verder ook een amusementspark, Huis ten Bosch, met Nederland als onderwerp.

In de loop der tijd is het oorspronkelijke Dejima bijna geheel verdwenen; door inpoldering was het al lang geen eilandje meer en de gebouwen waren grotendeels afgebroken. Naar aanleiding van de herdenking van 400 jaar betrekkingen tussen Nederland en Japan in het het jaar 2000 is er echter een project van start gegaan om het eiland weer geheel in zijn oude staat te herstellen. Inmiddels zijn al van enkele gebouwen op ware schaal reconstructies geplaatst, die dienst doen als museum.

[bewerk] Zie ook:

• Lijst van Opperhoofden van Dejima

[bewerk] Externe links

• Site van Nagasaki over Dejima (en)

Koloniën van de Republiek der Verenigde Nederlanden

Gebieden in handen van de WIC

Gouvernementen: Berbice* | Cayenne | Demerara* | Essequibo* | Goudkust* | Nederlands Brazilië | Nederlandse Antillen | Nieuw-Nederland | Pomeroon | Suriname*

Gebieden met een directeur: Maagdeneilanden

Gebieden met een baron: Tobago (geleend aan Cornelis Lampsins)

Factorijen / handelsposten: Arguin | Loango-Angola kust | Senegambia | Slavenkust

Gebieden in handen van de VOC

Gouvernementen: Ambon* | Banda* | Batavia* | Ceylon | Coromandelkust* | Formosa | Java's Noordoostkust* | Kaapkolonie* | Mauritius | Makkasar* | Malakka* | Molukken*

Kantoren met een directeur: Vestingen in Bengalen | Vestingen in Perzië | Suratte

Gebieden met een commandeur: Bantam* | Malabar | Sumatra's Westkust*

Residenten: Bandjarmasin* | Cheribon* | Palembang* | Pontianak*

Gebieden met een opperhoofd: Birma | Deshima* | Vestingen in Siam | Timor | Tonquin

Factorijen: Corandèl | Vestingen in China

Gebieden in handen van de Noordsche Compagnie

Nederzettingen: Amsterdam eiland (incl. Smeerenburg) | Jan Mayen

Overige gebieden in handen van de Staat

Vestingen: Acadia | Zoutpannen in Venezuela | Fort Nassau

*: Gebieden ook in handen van de Bataafse Republiek geweest.

Koloniën van het Koninkrijk der Nederlanden
Koloniën: Coromandel (tot 1825) | Deshima (tot 1853) | Goudkust (tot 1871) | Nederlandse Antillen | Nederlands-Indië (incl. Nederlands Nieuw-Guinea) | Suriname