Dauphiné

De Dauphiné is de iets jongere naam van een graafschap in Frankrijk dat oorspronkelijk als de Viennois bekendstond. Tot aan de Franse revolutie was het een zelfstandige Franse provincie.

[bewerk] Voorgeschiedenis

De streek was oorspronkelijk bewoond door de Keltische stammen der Allobrogen en Vocontii, maar werd reeds aan het einde van de 2e eeuw voor Christus door Rome veroverd. Er volgde een snelle romanisatie, geholpen door de stichting van verschillende kolonies waarvan Vienna (Vienne, van het Keltisch "vedunia" of woudbeek) - op de plaats van de oude Allobrogenhoofdstad - en Valentia (Valence, de naam betekent 'de weerhaftige') de belangrijkste waren.

In de tijd van de volksverhuizingen namen de Bourgondiërs de plaats van de Romeinen in, en stichtten er een staatje dat reeds in 532 tenonderging en onder de naburige Frankische koninkrijkjes werd verdeeld. Nadat Karel de Grote zich een Europees imperium had veroverd, werd de streek een rijksdeel, dat echter als gevolg van de verdragen van Verdun (843) en Meerssen (890) tussen het West- en Oost-Frankische Rijk werd verdeeld en versplinterde nadat het centrale gezag in beide rijken was ineengestort. Op de puinen ontstonden de twee koninkrijken Hoog- en Neerbourgondië, die in 930 werden verenigd.

Zwak en kinderloos als hij was, sloot koning Rudolf III (993-1032) in 1006 een verdrag met zijn neef, de Duitse koning Hendrik II de Heilige, en beloofde hem Bourgondië te zullen nalaten. Hendriks zoon Koenraad II erfde het in 1033, waarna Bourgondië deel ging uitmaken van het Duitse Rijk. Het strekte zich op dat moment uit over het Rhônedal, de Provence, Savoye en westelijk Zwitserland (met Bern en Lausanne).

Vanaf de 11e eeuw begonnen de verschillende delen van dit gebied zich in toenemende mate zelfstandig te gedragen, een evolutie die rond 1100 nagenoeg voltooid was. Van deze ontwikkeling was ook het graafschap Viennois een product.

[bewerk] De aanvang

Men heeft lange tijd gedacht dat de Dauphiné ontstond in 1029, toen een deel van het aartsbisdom Vienne werd afgesplitst; en dat de voorouders van de dauphins afkomstig waren van Vion in de Vivarais (aan de Rhône boven Valence). In werkelijkheid werd het graafschap doelbewust bijeengepuzzeld door het plaatselijke huis d'Albon, enerzijds door het huwen van welvoorziene erfdochters en anderzijds door het inpalmen van kerkelijke domeinen in samenwerking met enkele familieleden die het tot bisschop hadden gebracht.

De eerste Guigues - typische voornaam in het huis d'Albon - verschijnt in 996, in een tekst die duidelijk zijn verwantschap met de bisschoppen van Grenoble en Valence laat blijken. Zijn enkele domeinen liggen op dat moment ten zuiden van Vienne en te Vizille bij Grenoble, waar hij een kasteel, een dorp en een kerk bezit. Hij ontvangt in 1009 van Rudolf III, koning van Bourgondië, de helft van het kasteeldomein van Moras (halfweg tussen Vienne en Valence). Zeven jaar later komen daar nog domeinen te Moirans (iets boven Grenoble) bij; in de schenkingsoorkonde krijgt Guigues voor het eerst de titel van graaf. We weten niet of het in deze gevallen om een en dezelfde man gaat, dan wel om vader en zoon. Over de vroegste opvolging in het huis d'Albon bestaat trouwens in het algemeen grote onzekerheid; het begin van de onderstaande genealogie geven we dan ook met een zeker voorbehoud.

• De oudst bekende Guigues

Hij zou zijn gehuwd met een zekere Fredegonde, bij wie hij vier kinderen zou hebben gehad : 1. Humbert, bisschop van Grenoble, gestorven in 1035; 2. Richard; 3. Guigues (zie verder); en 4. een naamloos gebleven dochter. Deze gegevens worden een zekere geloofwaardigheid verleend omdat ze overeenstemmen met een traditie in het huis d'Albon, waarbij de oudste zoon een kerkelijk ambt verwierf en de tweede de vader opvolgde. Als hij heeft bestaan, zou Richard dan jong gestorven moeten zijn. Men plaatst de sterfdatum van deze eerste Guigues in 996.

• De tweede Guigues

Zijn echtgenote bleef onbekend, maar de namen van zijn kinderen werden wel overgeleverd : 1. Humbert, bisschop van Valence, gestorven in 1037; 2. Guigues (zie verder); en 3. Guillaume, overleden in 1012. De tweede Guigues zelf zou zijn gestorven in 1009.

Het opstellen van oude genealogieën berust op interpretatie en vergelijking van gegevens, verkregen uit de oudste geschreven stukken, veeleer dan op exacte gegevens. Ook de data worden op die manier bekomen, want veel oude documenten zijn niet gedateerd. Als we de bovenstaande inlichtingen even vergelijken, dan valt het op hoe snel na zijn vader Guigues nr 2 sterft; hij had niettemin drie kinderen en kan dus niet al te jong zijn geweest. Beide sterfdata komen overigens overeen met de jaren waarin een Guigues in de documenten opduikt.

Daarbij komt dat de eerste Humbert, bisschop van Grenoble, overleed in 1035, en de tweede, bisschop van Valence, stierf in 1037; niettemin zouden beiden tot een verschillende generatie hebben behoord.

Als dus de echtgenote van Guigues nr 2 onbekend gebleven is, komt dat misschien omdat ze nooit heeft bestaan, m.a.w. de Guigues nr 1 en nr 2 zijn identiek aan elkaar, terwijl de in 996 overleden man zijn vader was. Humbert zou dan eerst bisschop van Grenoble zijn geweest en daarna van Valence, in welke waardigheid hij in 1035 of 1037 overleed.

• De derde Guigues.

Hij zou in 1013 zijn getrouwd met Gotheline de Clerieu, bij wie hij twee zonen Humbert en Guigues had, en daarna met een zekere Adelsinde, die kinderloos bleef. Noch zijn geboortejaar noch zijn sterfdatum zijn overgeleverd.