Christophorus Buys Ballot
Christophorus Henricus Didericus Buys Ballot (Kloetinge, 10 oktober 1817 – Utrecht, 3 februari 1890) was een Nederlandse meteoroloog, wis- en natuurkundige.
Buys Ballot werd in 1817 in Kloetinge geboren als zoon van Antonie Jacobus Buys Ballot, die sinds 1816 predikant was in Kloetinge; daarvoor was hij dominee geweest in Standdaarbuiten. In 1820 vertok het gezin Buys Ballot al naar de volgende standplaats, Sint-Laurens op Walcheren.
[bewerk] Opleiding en wetenschappelijke carrière
In 1844 promoveerde Buys Ballot magna cum laude op een proefschrift over cohesie en adhesie. Hierin nam hij een stelling op, waarin hij het werk van Christian Doppler bekritiseerde.
Na zijn promotie werd Buys Ballot in 1845 benoemd tot lector in de geologie, mineralogie en scheikunde aan de Universiteit van Utrecht, maar al snel toonde hij veel meer belangstelling voor de meteorologie. In 1847 verscheen zijn eerste publicatie over de maandelijkse variaties van de temperatuur door het hele jaar heen. Samen met zijn studiegenoot Frederick Wilhem Krecke maakte hij plannen het "Bolwerk Sonnenborgh" te verbouwen tot astronomisch en meteorologisch observatorium. Op 31 januari 1854 werd het KNMI onder Binnenlandse Zaken opgericht met Buys Ballot als eerste directeur. In dat jaar publiceerde hij tevens de eerste synoptische weerkaarten en daarmee was hij de grondlegger van de weerkaart en het weerbericht in Nederland.
Door zijn vele meteorologische waarnemingen kon hij als eerste in de praktijk het verband tussen luchtdruk en wind aantonen. Dit onderzoek resulteerde in de zo beroemd geworden en in 1857 gepubliceerde Wet van Buys Ballot: staande met de rug naar de wind, bevindt het lagedrukgebied zich op het noordelijk halfrond links van de waarnemer en het hogedrukgebied rechts van hem.
Buys Ballot kende grote betekenis toe aan "de waarneming en het experiment" , getuige zijn uitspraak "Waarneming moet feiten leveren en bespiegeling moet tot waarnemingen aansporen". Hij werd beheerst door de hartstocht van het weten en in dat licht past ook zijn experiment van het dopplereffect, waarbij hij met een trein trompetblazers voorbijreed met verschillende snelheden.
In 1878 richtte hij het Internationale Meteorologische Comité op.
Op 3 februari 1890 overleed Buys Ballot, die internationaal zeer veel gedaan heeft aan de ontwikkeling van de meteorologie.
Op 22 september 1934 werd in zijn geboorteplaats Kloetinge een monument onthuld ter ere van Buys Ballot. De portretplaquette op het monument was vervaardigd door de beeldhouwer Pieter Puype. Later werd het monument gesloopt en is de plaquette ingemetseld in zijn geboortehuis, thans Marktveld 20.
[bewerk] Buys Ballot-medaille
In 1887 werd aan de Universiteit Utrecht bij gelegenheid van het 40-jarig jubileum van Buys Ballot als hoogleraar een geldbedrag bijeen gebracht met het doel uit de renteopbrengst daarvan gouden medailles toe te kennen aan prominente meteorologen. De Buys Ballot-medaille wordt om de tien jaar toegekend en is tot nu (2006) in totaal 12 keer uitgereikt. Het beheer van het fonds en de selectie van kandidaten wordt gevoerd door de Koninklijke Nederlandse Akademie van Wetenschappen, waarvan Buys Ballot van 1855-1890 lid was.
| Bron(nen): |
|
