Blauwe bes
| Blauwe bes | ||||||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
 |
||||||||||||
| Taxonomische indeling | ||||||||||||
|
||||||||||||
| Soort | ||||||||||||
| Vaccinium corymbosum | ||||||||||||
 |
De blauwe bes (Vaccinium corymbosum) is een vruchtdragende struik met een hoogte van 1,5 tot 2,5 meter. Ten onrechte wordt de blauwe bes vaak aangeduid als bosbes. De bosbes is echter een andere soort (Vaccinium myrtillus). Het blad verkleurt in de herfst naar vuurrood.
De blauwe bes bloeit in trossen met een groot verschil in bloei tussen de eerste en laatste bloem in de tros. De bloem is witcrème tot roze van kleur. De bloei is in de eerste helft van mei. Door deze vroege bloei kan er nachtvorstschade optreden. Er zijn cultivars die hiertegen bestendig zijn. Hoewel de blauwe bes zichzelf bestuift leidt kruisbestuiving tot meer en grotere vruchten. De blauwe bes wordt bestoven door hommel en bij. De blauwe kleur van de bessen 'geeft af', de mond kan blauwig worden, maar ook kleding e.d.
De blauwe bes is oorspronkelijk afkomstig uit het noord-oosten van de Verenigde Staten. De mens heeft de blauwe bes veredelt door selectie en kruising. De meeste cultivars komen uit de Verenigde Staten maar er zijn ook bijvoorbeeld Duitse cultivars.
Inhoud |
[bewerk] Gebruik
- Vers zijn de blauwe bessen een week te bewaren.
- Invriezen gaat goed, bessen worden ietwat zacht
- Inmaken als jam, bessensap, siroop
- Wijn
- Drogen
- Als vulling in bijvoorbeeld taarten, vlaaien, muffins
Blauwe bessen hebben een geneeskrachtige werking, zowel de vruchten als de bladeren.
[bewerk] Teelt
In Nederland wordt de blauwe bes vooral in Noord-Limburg, het oosten van Noord-Brabant en in Drenthe geteeld. De blauwe bes wordt geteeld op een luchtige zand- of veengrond met een lage pH (4 tot 5). Bij een hogere pH groeien de struiken bijna niet, vertonen gebreksverschijnselen en zullen uiteindelijk sterven. De blauwe bes heeft vochthoudende grond nodig.
De aanbevolen plantafstand voor eigen teelt is 0,75 tot 1,5 m. Het is dan wel belangrijk tijdens het rijpen de vruchten met netten tegen vogels te beschermen. Voor de beroepsteelt wordt 1(1,5) x 2 (2,5)m geplant. Zodra de beplanting te dicht wordt, worden er struiken (de wijkers) tussenuit gehaald en voor een nieuwe aanplant gebruikt. Na 6 - 8 jaar heeft de struik voldoende omvang gekregen.
De vroegste cultivars rijpen eind juni tot eind juli en de zeer laat rijpende cultivars van half augustus tot half september. Voor de verse consumptie wordt met de hand geoogst en is een grote vrucht belangrijk. Bij machinale oogst worden de bessen van de struik getrild.
Teelt van blauwe bessen in Nederland:
| Jaar | hectaren |
|---|---|
| 1997 | 198 |
| 2000 | 173 |
| 2001 | 164 |
| 2002 | 182 |
| 2003 | 198 |
| 2004 | 214 |
| 2005 | 254 |
[bewerk] Vermeerdering
Blauwe bessen kunnen ongeslachtelijk vermeerderd worden door winterstekken/ houtstekken, zomerstekken/ scheutstekken en door marcotteren. De bessen kunnen zichzelf uitzaaien, voornamelijk als vogels de bessen eten.
[bewerk] Cultivars
Er zijn verscheidene cultivars van zeer vroeg tot zeer laat rijpend:
- Bluetta: Zeer vroeg rijpend. Matig grote vruchten. Goede smaak. Tamelijk vatbaar voor taksterfte.
- Duke: Zeer vroeg rijpend. Tamelijk grote vruchten. Goede smaak. Weinig vatbaar voor taksterfte.
- Patriot: Vroeg rijpend. Grote vruchten. Goede smaak. Erg winterhard.
- Spartan: Rijpt vroeg. Zeer grote vruchten met een erg goede smaak. Lijkt weinig vatbaar voor ziekten.
- Berkeley: Rijpt middentijds. Zeer grote vruchten. Goede smaak. Tamelijk vatbaar voor taksterfte en wintervorst.
- Bluecrop: Rijpt middentijds. Grote mooie stevige lichtblauwe vruchten met een goede smaak. Weinig vatbaar voor taksterfte en wintervorst.
- Brigitta Blue: Rijpt middentijds. Relatief korte oogstperiode. Grote zeer goed houdbare bessen met een goede smaak.
- Goldtraube 71: Rijpt middentijds. Matig grote iets donkere vruchten. Goede smaak. Zeer weinig vatbaar voor taksterfte. Ontstaan uit een kruising van Vaccinium corymbosum met Vaccinium angustifolium
- Dixi: Rijpt laat. Tamelijk grote iets donkere vruchten. Tamelijk goede smaak (aan het begin van de oogst beter dan later). Lijkt matig vatbaar voor taksterfte.
- Elliott: Rijpt zeer laat met een soms lange oogstperiode. Matig grote lichtblauwe vruchten met een goede smaak. Lijkt weinig vatbaar voor taksterfte.
[bewerk] Inhoudsstoffen
De voedingswaarde van 100 gram verse blauwe bessen is:
| Energetische waarde | 230 kJ | |
| Koolhydraten | 11 gram | |
| Eiwit | 1 gram | |
| Vet | 0,37 gram | |
| Vitamine C | 13 mg | |
| Vitamine B1 | 0,03 mg | |
| Vitamine B2 | 0,06 mg | |
| Calcium | 6,21 mg | |
| IJzer | 0,17 mg |
1 liter bessensap bevat 8-11 g (gemiddeld 9,5 g) zuur, waarvan citroenzuur de belangrijkste is.
[bewerk] Ziekten en beschadigingen
Taksterfte (Godronia cassandrae f.sp. vaccinii), grauwe schimmel (Botryotinia fuckeliana) en vruchtrot (Colletotrichum gloeosporioides) komen in Nederland bij de teelt van blauwe bes voor. Vooral taksterfte kan een probleem zijn, maar er zijn cultivars die hier weinig gevoelig voor zijn.
 |
Meer afbeeldingen die bij dit onderwerp horen kunt u vinden op de pagina Vaccinium corymbosum op Wikimedia Commons. |
