Basiliek van Vézelay

Westfaçade van de basiliek

De basiliek van Vézelay is een beschermde abdijkerk (Werelderfgoedlijst van UNESCO) in Vézelay, een Franse gemeente in het departement Yonne, arrondissement Avallon in Bourgondië.

Inhoud

1 Gemeente
2 La Madeleine
3 Externe link

[bewerk] Gemeente

Vézelay ligt aan de Cure en is gebouwd tegen de beschermde, 300 meter hoge heuvel, la colline Eternelle, met bovenop de al eveneens beschermde abdijkerk van Ste. Madeleine. Vézelay telt 507 inwoners. Behalve La Madeleine, op de heuvel, staat hier ook het kerkje van Saint-Père-sous-Vézelay aan de voet van de heuvel, in de gemeente Saint-Père. Met de bouw daarvan werd begonnen rond 1200. Het zeer zuivere kerkje vertoont alle stijlveranderingen van de 13de tot de 15e eeuw.

[bewerk] La Madeleine

[bewerk] Geschiedenis

De eerste stichting van een Benedictijner nonnenklooster (in 860) gebeurde aan de voet van de heuvel. De legende wil dat in die tijd het gebeente van Maria Magdalena (vanuit het Heilige Land via Saintes-Marie-de-la-Mer en Aix-en-Provence) al naar Bourgondië is overgebracht.

Haar verering begon evenwel pas rond 1050. Op dat moment hadden zich al monniken op de top van de berg gevestigd. Het eerste klooster was al eerder vernietigd door de Noormannen. Rond die tijd begon in de Provence de verering van de heilige Lazarus. De monniken van Vézelay maakten daar dankbaar gebruik van en verkregen de status van bedevaartsoord, omdat zij wisten te melden dat ze niets minder dan het gebeente van Maria Magdalena bezaten. In de Middeleeuwen werd Maria Magdalena nog gelijkgesteld met Maria, de zuster van Lazarus, wiens beenderen (ook) in Autun lagen.

De toevloed van pelgrims was groot en de oude kerk werd al snel te klein. In 1096 begon men aan de bouw van een nieuwe. Het bedevaartsdorpje barstte uit haar voegen, en Vézelay groeide uit tot een stadje van meer dan 1000 inwoners. Het kwam tot conflicten toen voor de bouw steeds meer geld nodig bleek te zijn, dat door belastingen moest worden opgebracht. Abt Artaud werd vermoord, de bouw van de kerk viel stil, maar de opstanden bleven voortduren tot het klooster in 1162 van de Paus de volledige onafhankelijkheid van Cluny verkreeg.

De abdijkerk werd een begeerde laatste pleister - en verzamelplaats vooraleer de lange tocht naar Santiago de Compostella aan te vatten. In 1120 vond een grote ramp plaats: meer dan duizend pelgrims vonden de dood toen de kerk in vlammen oping. De nieuwbouw, waarmee meteen werd begonnen, vorderde snel: in 1140 was het schip voltooid, in 1150 de voorkant van de westkant, in 1185 het gotisch koor (door de afgebrande crypte in 1165). Na de verbouwing van de westgevel van de voorkerk in gotische stijl in het midden van de 13e eeuw, bleef de abdijkerk een aantal eeuwen onaangeroerd.

In de 19e eeuw voerde de architect Viollet-le-Duc (1814-1879) belangrijke restauratiewerken uit.

[bewerk] Betekenis

Vézelay is het toneel geweest van historisch belangrijke massabijeenkomsten.

Zo predikte Bernard van Clairvaux in 1146 er de tweede kruistocht, die zou uitlopen op een fiasco. Onder meer Eleonora van Aquitanië heeft in de abdijkerk Vézelay haar diensten aangeboden, nadat ze als amazone op een wit paard het stadje was binnengetreden.

In 1190 genoot Vézelay het startschot van de derde kruistocht, met koning Philippe-Auguste en Richard Leeuwenhart aan het hoofd. Ook de volgende kruistochten, in 1248 en 1270, onder leiding van Lodewijk de Heilige, vertrokken vanuit Vézelay.

In 1146 vestigde Thomas Becket zich in Vézelay om te ontsnappen aan de vervolging van de Engelse koning. In 1217 stichtte Franciscus van Assisi het eerste Franciscaner klooster op Franse bodem.

[bewerk] Architectuur

Interieur van de basiliek

La Madeleine is een kerk die volledig past in de oude Bourgondische bouwtraditie. In de kerk van Vézelay overheerst het gevoel voor evenwicht, proportie en soberheid, geen weelderigheid als in Cluny en al evenmin hoog opstijgende gotische vormen. La Madeleine heeft evenmin de strengheid van een cisterciënzerkerk. Het is ook een zintuiglijk genot hier rond te wandelen, alleen al door de materiaalkeuze (witte en roze natuursteen in de arcaden, witte en bruine steen in de gordelbogen en de spierwitte kalksteen van het lichtend koor). Ook de talrijke scènes op de kapitelen en buiten op de tympanen geven aan dat dit geen cisterciënzerkerk is.

Ook het tympanon van La Madeleine (niet het tympaan buiten aan de voorkerk, maar het tympaan dat de zending van de apostelen voorstelt), meer naar binnen in de zogeheten narthex), is een uitleg waard. Dit tympanon biedt een mooie samenvatting van geloofsartikelen die te maken hebben met de stichting van de katholieke kerk.

[bewerk] Terras

Wie om de basiliek naar achteren wandelt, komt op het terras, de plaats waar vroeger de abtswoning stond. Het terras biedt de mogelijkheid het panorama te bewonderen van het Cure-dal en het noordelijk deel van de Morvan. Linksonder is tegen de flank een pittoreske ommuurde begraafplaats opgebouwd.