Acne

Acne

Acne bij een 14 jarige jongen
ICD-10	L70.0
ICD-9	706.1
DiseasesDB	10765
MedlinePlus	000873
eMedicine	derm/2
NHG-standaard	M15

Acne (spreek uit als: "aknee") is een verzamelnaam van enige, onderling verschillende huidaandoeningen, die alle te herkennen zijn aan het optreden van puistjes.

Acne vulgaris of jeugdpuistjes komt het meest voor op de schouders, armen, nek en gezicht en berust op een overmatige productie van talg, waardoor mee-eters ontstaan. In deze verstopte en uitgezette talgkliertjes bevindt zich de bacterie Propionibacterium acnes die prikkelende stoffen produceert en ontstekingsverschijnselen oproept. Rode knobbeltjes verschijnen, die na infectie met Staphylococcus aureus ook etterige puisten en abcessen op gezicht en vooral op de rug kunnen vormen. Acne begint ongeveer bij het intreden van de puberteit. Mannen hebben, als ze acne hebben, dit vaak veel heftiger dan vrouwen. De overmatige talgproductie wordt namelijk gestimuleerd door de mannelijke hormonen (androgenen).

Acne gaat meestal vanzelf over na de puberteit, wanneer het evenwicht in de hormonenhuishouding hersteld is, maar blijft bij sommige patiënten ook op volwassen leeftijd bestaan. Mensen die erg aan acne hebben geleden dragen daar overigens wel vaak levenslang de littekens van mee, in de vorm van putjes en huidonregelmatigheden.

Acne is ongevaarlijk maar vooral ontsierend, waardoor jongeren er erg onder kunnen lijden. Voor de patiënt kan dit een grote psychische belasting betekenen.

[bewerk] Hoe acne vermijden en hoe ermee omgaan ?

Acne is voor zover bekend niet te voorkomen. Sommige mensen krijgen het, anderen niet. Het is wel te bestrijden. De grondoorzaak van acne is hormonaal. Ook genetische aanleg lijkt een rol te spelen. Mensen met een vettige huid zullen vaker last hebben van acne dan mensen met een droge huid. Als je er aanleg voor hebt, kan je het niet voorkomen door bepaalde voedingsmiddelen te vermijden, al is een gezonde en evenwichtige voeding natuurlijk altijd goed voor de huid.

Bij acne zijn de volgende punten wellicht behulpzaam:

Consulteer een arts wanneer de acne hinderlijk of ernstig is of na de puberteit blijft bestaan. Acne is vooral psychisch geen onschuldige aandoening: acne kan (soms ernstige) littekens nalaten en heeft bovendien een negatief effect op het zelfbeeld van de patiënt, wat soms een ernstige sociale handicap kan worden. De huisarts kan vaak al veel doen en zal zonodig ook naar een dermatoloog verwijzen.
Het uitknijpen van puistjes wordt afgeraden. Probeer in elk geval geen puistjes uit te knijpen voor ze helemaal "rijp" zijn. Was eerst je huid en je handen en zorg voor ontsmetting achteraf. Uitknijpen met de nagels laat gemakkelijk littekens na en verspreidt bacteriën in het weefsel; bij de drogist zijn speciale instrumentjes te koop waarmee dit veel veiliger kan. Beperk het uitknijpen tot b.v. 1 keer in de week.
Het is niet bewezen dat bepaalde voedingsmiddelen, zoals chocolade, een invloed hebben op acne. Dat acne ontstaat door vet eten is door wetenschappelijk onderzoek weerlegd.
Peelings en cleansers helpen soms, maar kunnen ook de talgklieren irriteren en zo de acne verergeren. Zoek een product dat op de verpakking duidelijk vermeldt dat het niet-comedogeen is. Gebruik bij voorkeur een milde cleanser met salicylzuur: dit verwijdert dode huidcellen en heeft een iets ontsmettende werking.

Gangbare 'echte' geneesmiddelen die het eerst kunnen worden geprobeerd zijn

benzoylperoxide,
vitamine A-zuurpreparaten, en
lokale (op de huid gesmeerde) antibiotica.
In tweede instantie wordt vaak een langdurige (maanden) orale behandeling met antibiotica uit de tetracyclinegroep (b.v. minocycline) geprobeerd.
tenslotte is er een sterk werkend middel, roaccutane dat uistekend werkt maar soms zeer ernstige bijwerkingen heeft, bijvoorbeeld misvorming van de ongeboren vrucht bij zwangerschap, zodat vrouwen in de vruchtbare leeftijd dit middel niet voorgeschreven mogen krijgen. Het middel kan overigens ook andere ernstige bijwerkingen hebben, die gelukkig zeldzaam zijn. Niettemin wordt het meestal alleen toegepast onder toezicht van een dermatoloog.
Meisjes en vrouwen die niet zwanger wensen te worden, kunnen baat vinden bij een speciale anticonceptiepil. Het meest doeltreffend zijn orale anticonceptiva met het anti-androgeen cyproteronacetaat (zoals Diane).

Alle behandelingen dienen consequent en langdurig te worden uitgevoerd; de meeste mislukte behandelingen zijn het gevolg ervan dat de patiënt zich onvoldoende aan het regime houdt. Succes kan vaak 1 a 2 maanden op zich laten wachten.

Als de acne uiteindelijk is genezen, maar er nog littekens zijn, bestaan er methoden om deze weg te schuren. Vallen de littekens niet goed te verwijderen op deze manier, dan kan soms de plastisch chirurg nog verbetering bereiken door de bovenlaag van de huid af te schaven, dit heet dermabrasie.

[bewerk] Op acne gelijkende aandoeningen

Een op acne gelijkend beeld kan ook veroorzaakt worden door (te) langdurig gebruik van sommige huidzalven, die sterkwerkende corticosteroïden bevatten, dit zijn geneesmiddelen die ontstekingen afremmen. Dit wordt ook wel dermatitis perioralis genoemd.

Ook door blootstelling aan dioxine en verwante stoffen, kan een sterk op acne gelijkend beeld ontstaan, chlooracne genoemd. Een voorbeeld hiervan is het door littekens getekende gezicht van de Oekraïense president Joesjtsjenko, die een dioxinevergiftiging opliep (waarschijnlijk als gevolg van opzettelijke vergiftiging door zijn tegenstanders).

Voorts is er een enigszins op acne gelijkend beeld dat bekend staat als acne rosacea, hierbij treden wel pusteltjes op en teleangiectasiën maar geen comedonen.

De zogenaamde majorca-acne is een aan de haarzakjes gerelateerde aandoening van de huid die waarschijnlijk ontstaat door zonlichtexpositie in combinatie met het gebruik van zonnebrandcremes.