Wiend
Van Wikipedie
Wiend is een netuurlijke luchbeweging van de eerdatmosfeer, ekenmark deur richting en snelheid.
Wiend kan op dree menieren ontstaon:
- Deur de hoge en lege drokgebieden dee ontstaon deur de warking van zunneloch, dee de eerde lokaal iets meer verwarm op de ene, as op de aandere plekke.
- Deur kouwe luch dee vanof een barg neerdaal.
- Zeewiend en laandwiend, veroorzaak deurdat 't laand en de zee op een verschillende meniere opwarmen en ofkoelen.
Op grote hoogte in de atmosfeer wei de straolstreum. De wiend kan in starkte veul variëren. De wiendstarkte wonnen uut-edrok in een getal van de schaole van Beaufort of in meters per seconde. De wiendstarkte hef veul effek op de geveulstemperatuur.
In Nederlaand kan de jaorgemiddelde wiendsnelheid variëren van ruum 10 kilometer per ure in 't binnenlaand tot 20 an de kus. Van plaotse tot plaotse en van dag tot dag bin der grote verschillen.
De wiend wonnen emeten op een maste mit een anemometer of wiendmeter. Dit instrement wönnen in 1846 eïntroduceerd deur de Ierse astronoom Thomas Romney Robinson (1792-1882). De wiendrichting wonnen boven laand bepaold mit een wiendvaone.
Gemiddeld wei der in Nederlaand 2 tot 3 ure nao zunsopkoms de minste wiend en ongeveer 3 tot 4 ure nao de hoogste zunnestand is de wiend 't starkst. As der gien grote weersveraanderingen op koms bin wonnen op een zoemerdag rond 4 of 5 ure 's mirregs de starkste wiend verwach. 's Mirregs wei 't dan gemiddeld 50% harder as 's mannens vrog, mar in de naomirreg nimp de wiend meestentieds weer of.
Deur starke wiend kunnen der oek verschillende soorten sturmen ontstaon zoas: tornado's, orkanen, warvelwienen, waoterhozen enzovort.
