Boerenwurmkruud
Van Wikipedie
Boerenwurmkruud (Latien: Tanacetum vulgare syn. Chrysanthemum vulgare) liek arg op Sint-Jaukskruud, mar hef gien gele straolenkrans van straolbloemen, dit in tegenstelling tot Sint-Jaukskruud. In 't grootste deel van Europa en 't noordelijke deel van Azië kump 't boerenwurmkruud van oorsprong veur.
Inholdsopgaove |
[bewark] Naamgeving
De geslachsnaam Tanacetum is werschienlijk of-eleid van 't Griekse woord 'athanasia' dat 'onstarfelijk' beteken. 't Hef disse naam werschienlijk te danken an 't feit dat de bloemen neet makkelijk verwelken en lange d'r gele kleur behouwen, mar 't kan oek dujen op een soort levensdrank dee dervan emaak wönnen. Oek wönnen boerenwurmkruud gebruuk veur 't conserveren van lieken. 'Vulgare' beteken 'algemeen veurkoemend'.
Enkele butenlaanse namen bin:
[bewark] Botanische beschrieving
't Is een overblievende vaste plaante. De plaante hef een kaantige donkerbruun-ekleurde stengel en kan 80 tot 150 cm lange wonnen en bleui mit platte scharmen, dee uut tientallen individuele bloemkoppen bestaon. De buisbloempjes staon in schienscharmen iezig dronge op mekaar en geven 't scharm de stevigheid as van een kussentjen. De heufbleui val in de periode juni tot augustus en de naobleui kan totan de harres anhouwen. De blaojen bin of-ebreuken eveerd mit naor de top van 't blad veerdelig en de blaodjes veerspletig en bezet mit klierhaoren. Disse klierhaoren bin verantwoordelijk veur de vieze kamferachtige geure, dee bie anraking verspreid wonnen. Umdat de olie dee uut de plaante ewonnen kan wonnen in principe giftig is, is 't in de Verenigde Staoten verbeuden um de plaante te verkopen. Boerenwurmkruud wonnen tot de kompasplaanten erekend, umdat de blaojen in 't volle zunloch zich krek plat op 't zujen richen.
[bewark] Ecologie
De plaante kump veul veur op dreuge zaanderige grond en langes wegen.
Op boerenwurmkruud koemen spanrupsen (bv. Smaragdspanner) en rupsen van Noctuidae veur. De Wurmkruudbieje (Colletes daviesanus, een solitaire bieje, is especialiseerd in disse plaante.
Eemten houwen neet van boerenwurmkruud. Daorumme wönnen 't kruud vrogger wel bie keukendeuren eplaant.
De solitaire biejen gresbieje, halictus quadricinus, koolzwarte zaandbieje, pluimvootbieje en tronkenbieje vliegen op disse plaante.
[bewark] Gebruuk
[bewark] Medisch
Uutwendig kan 't gebruuk wonnen as zalve bie schurf. Wat boerenwurmkruud in de schoen eplaos help tegen chronische koorse. In de homeopathie wonnen 't gebruuk tegen onder aandere artritis en verkoudheid.
In de plaante kump 't giftige thujon veur dat wurmofdrievend, veural van speul- en lientwurmen, is. Oek was 't kruud vake in gebruuk um een abortus op te wekken. Hoge doses veroorzaken dreierigheid, krampen, liefzeerte en je kunnen der uuteindelijk oek an doodgaon.
[bewark] Verdelgingsmiddel
De etherische oliën uut de plaante, zoas triticine, irisine en graminine, wonnen gebruuk in de receptuur veur insekverdrievende middels. Um 't huus vlo- en motvrie te houwen wönnen 't vake in huus estruid.
[bewark] Voedsel
In kleine hoveelheden wonnen boerenwurmkruud emingd in greunkoeken of ovenkoeken en gebruuk um de smaak van eiers te verbeteren.
[bewark] Ofweerkruud
De plaante wonnen erekend tot de zogenaamde ofweerkrujen. 't Zol ofweer biejen tegen [[hekserieje, spoeken en onweer.
[bewark] Inhoudsstoffen
- Etherische olie ('t giftige thujon, veerder triticine, irisine en graminine)
- Bitterstoffen (tanacetine I en II)
- Flavonglycosiden
- Zuur
- Hars
- Vet
- Melksuker
- Carotoninoïden
- Tanninen
- Terpenoïden
- Sesquiterpenen
[bewark] Mythe
Volgens de Griekse mythe wönnen 't kruud gebruuk um Ganymedes onstarfelijk te maken, naodat Zeus een oogjen op hum had laoten vallen. Op de barg Olympus wönnen hij vervolgens de waoterdrager veur de goden (Aquarius) en de minnaar van Zeus.
[bewark] Externe verwiezingen
 |
Meer ofbeeldingen dee bie dit onderwarp heuren ku-j vienen op de pagina Tanacetum vulgare van Wikimedia Commons. |
