Hotspot (Vulkan)
From Wikipedia
Hotspots is en engelsch Woort, dat soveel bedüüt as hitten Plack un is en Begreep ut de Eerdwetenschoppen. Kanns ok Plume to seggen. Dormit warrt en Klass von Vulkane beschreven, de nich afhängig sünd von tektonische Grenzen.
[Ännern] Theorie
De meisten Vulkane sünd dor, wo de Eerdplatten jümmer Grenzen hebt, nipp und nau seggt, wo se uteenanner drieft oder tohoopstöt. Dor finnt denn Aflööp statt, de den Vulkanismus vörropen dot. De Hotspots scheert sik ober nich dorüm wo de Plattengrenzen sünd, de künnt överall opduuken. Dat liggt doran, dat dat Magma, dat den Hotspot spiesen deit, deep in de Eer entsteit, wo de Eerdmantel von de Eerdplatten un jümmer Krepen nix markt. Dat hitte Magma stiggt denn op un fritt sik so as en Schniedbrenner dör de Lithosphäär bit dat boben denn as een Vulkan togang kummt.
So ganz nipp un nau weet een noch nich. wo dat Magma nu entsteit. Dat gift ober Anteken, dat wenigstens eenige dorvon ut 2900 km Deep von de Karn-Mantel-Grenz opstiegen dot. De Lava, de denn ut den Hotspot-Vulkan rut kummt, warrt Ocean Island Basalt (OIB) nöömt. Dat is engelsch ün beteken een Basalt de sik von normalen ozeanischen Basalt ünnerscheed. As sik ober nu de Eerdplatten bewegt, de Hotspot ober an Oort un Ster blift, kann över den Hotspot en ganze Keer von Vulkane entstaan, de von den Hotspot weg jümemrs öller warrt. Dör so'n Insel-Keer is 1963 toeerst de Geolog John Tuzo Wilson op de Idee mit de Hotspots kommen. Hüüt is dissse Theorie fasten Bestanddeel von uns Verstaan von de Eer.
[Ännern] Opbau von Hotspots
Hotspots künnt blots entstaan, wo dat in de Eer en thermische Grenzschicht gift. Dor kann dik dat Magma ophitten, bit de Schicht irgendwann instabil warrt und dat Magma no boben stiggt. Dat is denn as een Schlauch, de so bi 50 bit 200 km Radius hett un ok Manteldiapir oder Plumeschlauch nöömt warrt. Boben vöran warrt dat Magma afdrängt, wat denn so'n pilzförmig Kapp utbüld, wat as Plumekopp betekend warrt.
Wenn so een Plumekopp boben ankummt, denn kummt bannig veel Lava op eenmal to'n Vörschien, de grote Rebeeten överflooten deit (Man seggt dorüm ok Flootbasalt dorto). En ganz bekannt Biespiel dorvör is de Trap-Basalt von den Dekkan-Plateau in Indien. Wenn de Plumekopp boben ankomm'n is, denn gift dat blots noch den schmalen Schlauch, un de sorgt denn vör de Vulkane.
[Ännern] Wo gift dat Hotspots
Hotspots künnt överall to Gang kommen, man dat is vör dat Magma nich so licht, sik dör de Lithospher dörtobrennen. Dorüm kennt man de meesten Hotspots in de Ozeane. Dor sünd nämlich de Eerdplatten nich so dick as ünner de Kontinente und könnt denn beter dörkommen. Dat heet nich unbedingt, dat ünner Kontinente weniger dorvon sünd, man se kommt vielliecht nicht bit nar boben dör. To de bekanntsten Hotspots hörrt Hawaii, Island, Yellowstone und de Eifel in Düütschland.
Op dat Bild sünd 44 Öörd markeert, von de man temlich seker weet, dat wi dat dor mit Hotspots to don hebbt. Dat gift ober ok Lüüt, de noch von veel meer Hotspots snackt. In de Tabell sünd de Namen un Öörd optekend, de to de Talln in dat Bild hörrt.
Bi dat Öller (in Millioon Johr) zeigt de Hochtall woher dat Öller afleidt is. Dor liggt entweder dat Öller von dat tohüürig Flootbasalt-Rebeet tu Grunn'n (¹), de Afschätzung von de öllste Insel von de Inselkeer (²) oder dat is eenfach so afschätzt (³).
| Verdeelung von Hotspots op de Eer | |||||
| Nr. | Nam | Öller | Geogr. Breed | Geogr. Läng | |
|---|---|---|---|---|---|
| 1 | Azoren | 100² | 38,5° N | 28,4° W | |
| 2 | Balleny | 36² | 66,8° S | 163,3° O | |
| 3 | Bowie | 30³ | 53,0° N | 135,0° W | |
| 4 | Caroline | 80³ | 5,0° N | 164,0° O | |
| 5 | Cobb | 43³ | 46,0° N | 130,0° W | |
| 6 | Darfur | 140² | 13,0° N | 24,0° O | |
| 7 | Easter | 100³ | 27,1° S | 109,3° W | |
| 8 | Eifel | 40² | 50,0° N | 7,0° O | |
| 9 | Fernando | 201¹ | 4,0° S | 32,0° W | |
| 10 | Galápagos | 85¹ | 0,4° S | 91,5° W | |
| 11 | Guadeloupe | 25³ | 27,0° N | 113,0° W | |
| 12 | Hawaii | 100³ | 19,4° N | 155,3° W | |
| 13 | Hoggar | 20² | 23,0° N | 6,0° O | |
| 14 | Island | 60¹ | 65,0° N | 19,0° W | |
| 15 | Jan Mayen | 210¹ | 71,1° N | 8,2° W | |
| 16 | Juan Fernandez | 30³ | 34,0° S | 82,0° W | |
| 17 | Kamerun | 31² | 4,2° N | 9,2° O | |
| 18 | Kanaren | 65² | 28,0° N | 18,0° W | |
| 19 | Kap Verde | 20² | 15,0° N | 24,0° W | |
| 20 | Kerguelen | 117¹ | 49,0° S | 69,0° O | |
| 21 | Komoren | 63² | 11,8° S | 43,3° O | |
| 22 | Lord Howe | 50³ | 33,0° S | 159,0° O | |
| 23 | Louisville | 120¹ | 51,0° S | 138,0° W | |
| 24 | Macdonald | 120³ | 29,0° S | 140,2° W | |
| 25 | Marion | 195¹ | 46,9° S | 37,8° O | |
| 26 | Marquesas | 9² | 11,0° S | 138,0° W | |
| 27 | Meteor | 120² | 52,0° S | 1,0° O | |
| 28 | Nieg England | 120² | 28,0° N | 32,0° W | |
| 29 | Oostafrika | 40¹ | 6,0° N | 34,0° O | |
| 30 | Oostaustralien | 50³ | 38,0° S | 143,0° O | |
| 31 | Pitcairn | 8² | 25,0° S | 129,0° W | |
| 32 | Raton | 20² | 37,0° N | 104,0° W | |
| 33 | Réunion | 67¹ | 21,2° S | 55,7° O | |
| 34 | St. Helena | 100² | 17,0° S | 10,0° W | |
| 35 | Samoa | 14² | 15,0° S | 168,0° W | |
| 36 | San Felix | 30³ | 26,0° S | 80,0° W | |
| 37 | Socorro | 25³ | 18,7° N | 111,0° W | |
| 38 | Tahiti | 5² | 17,9° S | 148,1° W | |
| 39 | Tasmanien | 50³ | 39,0° S | 156,0° O | |
| 40 | Tibesti | 80³ | 21,0° N | 17,0° O | |
| 41 | Trinidad | 65³ | 20,5° S | 28,8° W | |
| 42 | Tristan da Cunha | 125¹ | 33,0° S | 11,0° W | |
| 43 | Vema | 40² | 44,6° N | 4,0° O | |
| 44 | Yellowstone | 15¹ | 44,6° N | 110,5° W | |
