De Gerechten mank de Völker
From Wikipedia
De Gerechten mank de Völker is nah den 2. Weltkrieg de Begreep för Lüde, de süms keen Juden sünd, man jem ehr Leben insett hefft, üm Jöden ut de Hannen vun de Nazi-Verbrekers un vör den Holocaust to redden.
[Ännern] Achtergrund
Dat plattdüütsche un düütsche Woort Volk bedutt nich datsülbige, wat dat hebreesche Woort Goj seggen deit. Dat heet woll ok Volk, man dat bedutt jümmers ok dat, wat in use Spraak een Heide is. Also een, de nich to Gott sien Volk höört un dorüm ok nich den Globen an düssen Gott hett. Dorüm sünd de Gerechten mank de Völker de Lüde ween, de nich to dat Volk vun de Jöden tohören döen un dorüm annernvorsik nix vun de Jöden ehren Gott afwüssen, man de denn doch gode Minschen weeren un sik an Gott holen döen.
Dormals hefft de Jöden dat so verstahn, dat bloß de Jöden süms sik an all Gesetten un Vörschriften holen mössen, so as de in de Torah (de fiev Böker vun Mose in de Bibel), man ok in de Mischnah un de Gemara un in de Tradition uptellt sünd. 613 Geboden mössen de Jöden holen, man bi de annern Völker weer dat genug, wenn se bloß de wichtigsten annehmen döen, so as de in de Geboden vun Noah upschreven sünd.
[Ännern] Hüdigendags
Vun 1963 af an gifft dat een Kommission ünner dat Leit vun den Böversten Gerichtshoff in Israel, de hett den Updrag, düssen Namen un düsse Ehr vun de „Gerechten mank de Völker“ to vergeven. Dor is genau bi fastleggt, wo up keken weern schall.
Een Minsch, de upnahmen warrt ünner „De Gerechten mank de Völker“ kriggt een Medaille mit sienen Namen un een Urkunn. Babenhen warrt sien Naam an de Wall of Honour (Ehrenmuur) in De Gerechten ehren Gaarn in Yad Vashem in Jerusalem anslahn. Up de Medaille steiht een Spröök ut den Talmud (Mischna, Traktat Sanhedrin), de ok in den Koran binnen steiht:
„Jeder, de dat Leben vun eenen Minschen redden deit, de hett dormit sotoseggen een ganze Welt rett“
Düsse Ehr warrt den Minschen süms, de dat verdeent hett oder siene Verwandten in Israel oder in jem ehr Heimat tospraken.
Fröher is ok een Boom för jeden plant wurrn, man dor gifft dat upstunns nich mehr genug Platz för.
Hüdigendags gifft dat 20.757 Manns- un Froonslüde, de düssen Namen as „De Gerechten mank de Völker“ dregen doot (Januar 2005). Dormank sünd 410 Düütsche un 84 Lüde ut Österriek. Dat schall so lang wietermaakt weeren mit düsse Ehrungen, as dor üm nahfraagt warrt.
De Gerechten mank de Völker kriegt een monatlich Ehrengeld un sünd sünner Kosten versekert bi de staatlich Krankenversekerung.
Wenn dat eenen vun de Gerechten mank de Völker nich goot geiht un dat Geld man minne is, denn weert se ünnerstütt vun een „Stiftung för de Gerechten“, de in New York sitten deit. De Kosten vunwegen een Krankheit weert vun de „Anne-Frank-Fond“ in Basel öbernahmen. De Gerechten, de in den Staat Israel leven doot kriegt automaatsch een Pension. Dat sünd üm un bi 35 Lüde.
[Ännern] De Gerechten mank de verscheden Völker
| to'n 1. Januar 2006, Born: Yad Vashem
|
|||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
|
|
|||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
|
|||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| Alltohopen | 21.310 | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
¹ De Liddmaten vun den däänschen Wedderstand, de dorbi hulpen hefft, de däänschen Jöden to redden, sünd alltohopen as een Grupp tellt wurrn. So hefft se sik dat wünscht. |
|||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
[Ännern] De Namens vun de Gerechten mank de verscheden Länner (Utwahl)
[Ännern] Länner, wo Düütsch snackt warrt
- (tominnst to'n groten Deel)
[Ännern] Düütsche mank de Gerechten (Utwahl)
|
|
|
[Ännern] Österriekers mank de Gerechten
|
|
|
[Ännern] Swiezer mank de Gerechten (Utwahl)
|
|
|
[Ännern] Annere Länner
[Ännern] Briten mank de Gerechten (Utwahl)
-
- Frank Foley
[Ännern] Italieners mank de Gerechten (Utwahl)
-
- Giorgio Perlasca
[Ännern] Nedderlänners mank de Gerechten (Utwahl)
-
- Corrie ten Boom
- Miep Gies
- Joop Westerweel
[Ännern] Polen mank de Gerechten (Utwahl)
-
- Czesław Miłosz
- Jan Karski
- Irena Sendler
[Ännern] Portugesen mank de Gerechten
-
- Aristides de Sousa Mendes
[Ännern] Sweden mank de Gerechten (Utwahl)
-
- Raoul Wallenberg
[Ännern] Tschechen mank de Gerechten (Utwahl)
- Milena Jesenská
- Emilie Schindler
[Ännern] Törken mank de Gerechten (Utwahl)
-
- Selahattin Ülkümen
[Ännern] US-Amerikaners mank de Gerechten
-
- Varian Fry
[Ännern] Japaners mank de Gerechten
-
- Chiune Sugihara
[Ännern] Weblinks
- Righteous Among the Nations - De Gerechten mank de Völker (engl.)
- Sieten vun Yad Vashems to dat Thema (engl.)
- Wannehr een in dat Programm upnahmen weern kann
- Wie de de Staat Israel hölpen deit, Staatlich Pensionen
- Medizinisch Hölp
- Österriekers mank de Gerechten mank de Völker
- Holocaust Memorial Budapest, testimony from the family Jakobovics in 1947
- Witness: "Karoly Szabo played a determining role among Wallenberg’s supporters"
