Mestreech
Van Wikipedia
- Dit artikel is gesjreve in 't Mestreechs. 't Weurt gewaardeerd óm in dit artikel woe meugelik 't Mestreechs aan te hawte.
Mestreech (Maastricht op z'ch Hollands en Pruus, Maestricht op z'ch Frans) is neet allein de hoofstad vaan Nederlands Limbörg mèh ouch de groetste gemeinte: 121.495 bewoeners in 2005. Daoneve is 't nao of neve Nijmege wel de aajdste stad vaan Nederland. Börgemeister is Gerd Leers (CDA). De bijnaom vaan de Mestreechtenere is Sjenge; de petroenheilege vaan de stad is Sintervaos.
Inhawd |
[bewirk] Dörper, buurte en wieke
Dörper, gehuchte, buurtsjappe en wieke:
- Mestreech
- Binnestad (de wieke: City, Jekerkwartier, Kommelkwartier, Sint Maartenspoort)
- 't Dörp Amie (Amby)
- 't Dörp Haare (Borgharen)
- 't Dörp Hier (Heer)
- 't Dörp Heugem
- 't Dörp Ittere (Itteren)
- 't Dörp Lummel (Limmel)
- 't Dörp Sint-Pieter
- 't Dörp Wolder
- 't Dörp / stadswiek Wiek
- Aajd Kaberg (Oud Caberg)
- Annadal
- Beatrixhave
- Belfort
- Biesland
- Belvédère
- Boschpoort
- Bosscherveld
- Breuselsepoort
- Campagne
- Daalhof
- De Heeg
- De Vogelzang
- De Haozendans
- Heugemerveld
- Kaberg (Caberg)
- Malberg
- Malpertuis
- Mariaberg
- Mariënwaard
- Nazareth
- Nekum
- Potteberg
- Randwiek (Randwijck)
- Ravelijn
- Sjaan (Scharn)
- Villapark
- Vinkeslaag (Vinkeslag)
- Vroendaal
- 't Wiekerveld (Wijckerpoort/Wijckerveld)
- 't Wittevrouweveld
- De Zjeramiek (Céramique)
- Jezuïeteberg
- Kestiel Neercanne
[bewirk] Historie
't Gief spore vaan 'n aw Keltische bewoening vaanaof oongeveer 500 v.Chr. De gesjreve, good gedocumenteerde historie begint pas mèt de Roemeinse bezètting: in deen tied woort op dees plek de vesting Traiectum ad Mosam gestiech. Oongeveer op de plek boe vaandaog d'n daag de Servaosbrök (Aw Brök) lik, moot in deen tied al 'n aander brök geslage zien, die in de Middeliewe vervalle is.
In de Middeliewe waor Mestreech 'n bleujende havestad, boevaan Henric van Veldeke nog sprik in zien heilegeleve vaan Sint-Servaos. Deze bisjop heet es heilege 'n veurnaom rol gehad in de bleuj vaan Mestreech: heer waor 'ne populairen heilege en doezende pelgrims kaome eder jaor nao de Sintervaoskèrk um zie graaf te bezeuke. Wijer waor 't 'n plaots boe väöl weeg samekaome, en in 't verlengde daovaan woort 't 'n veurnaom handelsstad.
Wel woort de stad liechtelek gehinderd door de zoegeneumde Twiehieregheid: vaan de late Middeliewe tot aon 1794, wie ze veroverd woort door de Franse, hadde d'n hertog vaan Braobant en de prins-bisjop vaan Luik alletwie beperkde mach euver de stad.
Mèt de instèlling vaan 't Keuninkriek der Nederlande in 1815 kaom Mestreech in Nederland te ligke. In de periode vaan de Republiek hoort 't ouch tot de Nederlande, meh noe veur 't iers es volwoerdeg deil, naomelek in de nui gevörmde provincie Limbörg, en neet es deil vaan e wingewes. Wie in 1830 de zuideleke Nederlande ziech aofsjeide, maakde gans Limbörg, ouch Mestreech, de käös veur de katholieke Belzje. 't Waos evels d'n Hollandse ginneraol Cornelis Dibbets, dee de stad veur Nederland en keuning Wöllem I beheelt: jaorelaank heelt heer de stad compleet geïsoleerd mèt 'n dictatoriaol strengheid. Wie in 1839 't verdraag mèt 't Belsj geslote woort, woort Limbörg verdeild in e westelek, Belsj deil en 'n oostelek, Nederlands deil, boe-in Mestreech veur D'n Haog behawwe bleef. Dit verklaort boeveur de grens tösse de twie Limbörge zjus bij Mestreech de Maos neet volg.
Oonder aandere umtot Mestreech zoe in e heukske kaom te ligke, verveel 't in de negentiende iew tot ein vaan de ermste stei vaan 't ganse land. De band mèt 't Belsj woort evels gaaroet neet doorgesnoje: väöl arbeiders en get industriële oet Luik en umstreke vestigde ziech in de stad. Aon dees lui zien de mieste Franse wäörd in 't Mestreechs dialek te daanke. Pas vaanaof 1919, dus nao d'n Ierste Wereldoorlog, woort Mestreech 'n echte Nederlandse stad, in d'n iersten plaots mèt 't Noorde verboonde. Na d'n Twiede Wereldoorlog is de stad hiel snel gegreujd.
In 1992 woort hei 't Tractaot vaan Mestreech geteikend.
[bewirk] Zuug ouch
[bewirk] Bekinde Mestreechtenere
- Pie Debije, fysicus
- Pieter van de Hoogenband, zwummer
- Beppie Kraft, zangeres
- Sjeng Kraft, componis en accordeonis
- Gerd Leers, politikus
- Felix Meurders, prizzentator
- Jan Pieter Minckeleers, oetvinder
- Benny Neyman, zenger
- Ruben Oppenheimer, caartoonis
- Henriëtte d'Oultremont de Wégimont, edelvrouw, twiede vrouw vaan keuning Wöllem I vaan Nederland
- Petrus Regout, industrieel
- André Rieu, violis
- Jac.P. Thijsse, bioloog
- Maxime Verhagen, politikus
- Pierre Zenden, judoka
- Boudewijn Zenden, voetballer
[bewirk] Extern linke
- Officieel website vaan de gemeinte
- KengKee punt nl - website in en euver 't Mestreechs
- Vastelaoftrap: start vaan de Mestreechter Vastelaovend
|
|
 |
|---|---|
| Stad en dörper: Mestreech | Amie | Hare | Hier | Heugem | Ittere | Lummel | Sjaan | Sint-Pieter | Wiek | Wolder | |
| Buurtsjappe en stadswieke: Aajd Kaberg | Annadal | Beatrixhave | Belfort | Belvédère | Biesland | Boschpoort | Bosscherveld | Boschstraotkerteer | Brusselse Poort | Campagne | City | Daalhof | De Heeg | De Vogelzaank | De Haozendans | De Zjeramiek | Fróntekerteer | Geusselt | Heugem | Heugemerveld | Jekerdal | Jekerkerteer | Kaberg | Kestiel Neercanne| Kommelkerteer | Laonekerveld | Malberg | Malpertuis | Mariaberg | Mariënwaard | Meerssenhoven |Nazareth | Nekum | Potteberg | Randwiek | Ravelijn | Sint Maartenspoort | Statekerteer | Villapark | Vinkeslaag | Vroendaal | Wiekerpoort | 't Wittevrouweveld | |
| Provincie Limburg | |
|---|---|
|
Amb Mofert | Árse en Velde | Baek | Baerge | Bezel | Brach | Bree | Broensem | Ech-Zöstere | Èèsjde | Gennep | Gulpe-Wittem | Hael | Hale | Haors aan de Maas | Heële | Heitse | Helje | Hunsel | Kirchroa | Kessel | Lankgraaf | Mael | Meersje | Mergraote | Mestreech | Mieëldere-Wânsem | Mook en Middelar | Ni-jwieërt | Nut | Óngerbenk | Remunj | Roerdale | Rogkel en Naer | Sjènne | Stein | Toear | Valkeberg | Venlo | Venroj | Voelender | Vols | Wieërt | Zaerem | Zittert-Gelaen | Zjwame | Zumpelveld |
|
